Handvest van de grondrechten van de Europese Unie

Het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie is een document dat de grondrechten van de burgers van de Europese Unie opsomt. Het handvest werd in 2000 formeel aangenomen door het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie. Het Verdrag van Lissabon bevat een expliciete verwijzing naar dit handvest.[1]

Geschiedenis

Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen oordeelde in 1996 dat de verdragen die ten grondslag liggen aan de Europese Unie haar niet toestaan toe te treden tot het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.[2] Als reactie hierop gaf de Europese Raad, waarin de regeringsleiders van alle lidstaten zetelen, in 1999 de aanzet tot het opstellen van het Handvest middels het in het leven roepen van een conventie. Deze conventie, die bestond uit afgevaardigden van nationale overheden en parlementen, alsmede het Europees Parlement en de Commissie[3], rondde in oktober 2000 haar werk af. De ontwerptekst werd vervolgens goedgekeurd door de Europese Raad op 13 oktober, het Europees Parlement op 14 november en de Commissie op 6 december. De voorzitters van deze instellingen kondigden het Handvest gezamenlijk af op 7 december te Nice.[4]

Inhoud

Het Handvest bevat 54 artikelen, voorafgegaan door een korte preambule. De grondrechten zelf zijn onderverdeeld in zeven hoofdstukken[5]:

De provisies van het Handvest zijn, krachtens artikel 51, enkel van toepassing op handelingen van gemeenschapsinstellingen zoals de Commissie of de Raad, met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel.

Rechtskracht

Het huidige Handvest is enkel een opsomming van politieke, economische en sociale mensenrechten die geldt als een bekrachtiging van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, een in 1948 door de Verenigde Naties opgesteld document, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens uit 1950, en het Europees Sociaal Handvest uit 1961.

De gesneuvelde Europese Grondwet, die in 2005 werd afgewezen bij nationale referenda in Frankrijk en Nederland, bevatte een integrale versie van het Handvest. Als de Grondwet door alle lidstaten geratificeerd zou zijn geweest, had het Handvest automatisch rechtskracht verkregen. Het Verdrag van Lissabon, dat werd opgesteld na het falen van de Europese Grondwet, bevat enkel een verwijzing naar het Handvest in plaats van de gehele tekst. Niettemin verkreeg het document met de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon ook rechtskracht. Boven bepaalt artikel 6(2) van het Verdrag betreffende de Europese Unie dat de Unie zal toetreden tot het EVRM. Voorafgaand aan het ratificatieproces van het Verdrag van Lissabon, werd een herziene versie van het Handvest op 12 december 2007 ondertekend door Hans-Gert Pöttering, José Manuel Barroso en José Sócrates, op dat moment de voorzitters van respectievelijk het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Raad van de Europese Unie.[6]

Het Verenigd Koninkrijk en Polen hebben middels een protocol bij het Verdrag van Lissabon laten vastleggen, dat de rechten die in het Handvest staan genoemd niet voor hun nationale rechter kunnen worden ingeroepen, tenzij deze rechten elders in de wet zijn verankerd.[7] Deze provisie stelt in werkelijkheid weinig voor, aangezien het Handvest enkel alle rechten bijeenbrengt in één document die veelal al elders in het acquis communautaire geregeld zijn. Daarnaast zijn uitspraken van het Europees Hof van Justitie bindend in alle lidstaten, ongeacht uitzonderingsposities zoals die zijn verkregen door de Britten en Polen.[8]

Voor de werkingsfeer van de bepalingen uit het Handvest is artikel 51 van belang:

Art. 51 Werkingssfeer
1. De bepalingen van dit Handvest zijn gericht tot de instellingen, organen en instanties van de Unie met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel, alsmede, uitsluitend wanneer zij het recht van de Unie ten uitvoer brengen, tot de lidstaten. (...)
2. Dit Handvest breidt het toepassingsgebied van het recht van de Unie niet verder uit dan de bevoegdheden van de Unie reiken, schept geen nieuwe bevoegdheden of taken voor de Unie, noch wijzigt het de in de Verdragen omschreven bevoegdheden en taken.

Artikel 51 impliceert dat de grondrechtsbescherming die uit dit Handvest voortvloeit, in beginsel niet verder gaat dan de sfeer van het EU-recht.

Zie ook
Bronnen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Handvest van de grondrechten van de Europese Unie op de Nederlandstalige Wikisource.
Verdragen van de Europese Unie en gerelateerde documenten
Juridische basis:Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) · Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) · Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom) · Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (Handvest)
Verdragen:Parijs (1951) · Rome (EEG) (1957) · Rome (Euratom) (1957) · Fusie (1965) · Europese Akte (1986) · Maastricht (1992) · Amsterdam (1997) · Nice (2001) · Lissabon (2007)
Toetredingsverdragen:1972 · 1979 · 1985 · 1994 · 2003 · 2005 · 2011
Secundaire verdragen:Conventie van de Nederlandse Antillen (1960) · Eerste Budgettaire Verdrag (1970) · Tweede Budgettaire Verdrag (1975) · Verdrag van Groenland (1984)
Amendementen:Protocol 36 (2011) · Artikel 136 (2011)
Afgewezen verdragen:Defensiegemeenschap (1952) · Europese Grondwet (2004)
Verklaringen:Schumanverklaring (1950) · Plechtige Verklaring van Stuttgart (1983) · Verklaring van Berlijn (2007)
Strategieën:Strategie van Lissabon (2000) · EU 2020-strategie (2010)
Overige documenten:Verdrag van Schengen (1985) · Stabiliteits- en Groeipact (1998) · Verdrag van Prüm (2005) · Euro-plus pact (2011) · Sixpack (2011) · Verdrag tot oprichting van het Europees Stabiliteitsmechanisme (2012) · Europese begrotingsunie (2012) · Europese Bankenunie (2014)
Zie de categorie Charte des droits fondamentaux van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.