Grevenbicht

Grevenbicht ligt met Obbicht en Papenhoven ingeklemd tussen het Julianakanaal en de Maas. Aan de andere kant van de Maas ligt het Belgische grensplaatsje Rotem (deelgemeente van Dilsen-Stokkem). Door het dorp loopt de Kingbeek, die uitmondt in de Maas. Het dorp Papenhoven is met Grevenbicht samengegroeid en op enige afstand ligt het gehucht Schipperskerk dat er sterk op georiënteerd is.

Met een schrijven ‘van wege den Koning’, gedateerd 2 juli 1870, werd de gemeente Grevenbicht (Hertogdom Limburg) gerechtigd tot het gebruik van een wapen 'omschreven en getekend zijnde een schild van lazuur (blauw) beladen (gevuld) met eene kapel met drie gedekte torens van zilver (wit) en omgeven van het randschrift Gemeente Grevenbicht'.

De voorstelling verwijst mogelijk naar een vroegere Heilig Kruiskapel, maar zekerheid hierover is er niet. De veronderstelling dat de drie torens op de rooms-katholieke, de protestantse en de joodse gezindten in Grevenbicht zou duiden, is evenmin met bewijzen te staven.

Bij de herindeling in 1982 werden in het oude gemeentewapen van Born voldoende gemeenschappelijke elementen van de drie deelgemeenten aanwezig gedacht, op grond waarvan het wapen van de voormalige gemeente Born kon worden gehandhaafd.

De oudste vermelding van Grevenbicht ('Grevenbiecht') stamt uit 1400. Volgens een recente opvatting is de naam ontstaan uit des greven Bucht / Bygt, wat betekende 'het aan de graaf (van Loon) behorende' bicht[2]. Op oude landkaarten wordt de naam als ’s Grevenbucht’ (Jacob van Deventer 1536) geschreven of ’s Greven Bycht’ (Schroten 1573). Het nabij liggende Obbicht heeft hetzelfde grondwoord als Grevenbicht. Nadat twee gelijknamige nederzettingen waren ontstaan, aangeduid als Bicht of Biecht, werden ze met het voorvoegsel Op- en Greven- van elkaar onderscheiden. Bicht verwijst waarschijnlijk naar de oorspronkelijke ligging van de plaatsen bij een bocht in de Maas.

Volgens sommigen staat het naamdeel -bicht voor 'drassige, lage grond'. Volgens een recente opvatting is dit echter te verklaren als het (Nieuwnederlandse) 'bocht', in dialect bucht, wat betekende: ‘gesloten omheining’[3].

In 2004, met de toevoeging van de Limburgse vertaling van de plaatsnamen op de plaatsnaamborden in Limburg en dus ook in de gemeente Sittard-Geleen ontstond er in Grevenbicht veel verzet tegen de spelling hiervan. Op advies van de Vereniging Veldeke was de officiële spelling "Beech", terwijl men in Grevenbicht de mening toegedaan was dat dit Beeg moest zijn, omdat dit al eeuwen zo werd gespeld. Uiteindelijk trokken de Beegtenaren aan het langste eind en werd de plaatsnaam op de borden gewijzigd in Beeg.

Het pand Watermolenstraat 5 te Grevenbicht, dat op de voorgevel is voorzien van het jaartal 1753.

Opgravingen van Romeinse vondsten (onder andere in 1948) bewijzen dat er in de deze periode al menselijke activiteit was op de plek die eeuwen later Grevenbicht zou heten. Mogelijk was nabij Grevenbicht een knooppunt van Romeinse (handels)wegen. Zeker is dat er een heiligdom was, aangezien er brokstukken van zeker drie Jupiterzuilen zijn gevonden.[4]

Het huidige Grevenbicht is ontstaan in de middeleeuwen en werd omstreeks 1400 voor het eerst vermeld. In het begin van de veertiende eeuw was Grevenbicht een vrije heerlijkheid in het bezit van Godfried van Heinsberg. In de loop van die eeuw kwam deze heerlijkheid met Heinsberg in bezit van het Graafschap Gulik, later Hertogdom Gulik, en zou de naam Grevenbicht zijn ontstaan, ter onderscheid van het zuidelijker gelegen Obbicht.

In 1840 had de gemeente Grevenbicht 189 huizen met 951 inwoners.

• Sint-Catharinakerk, van 1907
• Voormalige Protestantse kerk, van 1851
  • Protestantse pastorie, van 1899
• Joodse begraafplaats, op en nabij een Romeinse grafheuvel
• Joods monument, zie Joodse gemeenschap in Grevenbicht
• Grevenbichtermolen, een watermolen op de Kingbeek
• Mariakapel, aan de Rozenlaan, neogotische kapel van 1840-1850, gerestaureerd in 1907 en 1999
• Mariakapel aan de Beelaertsstraat, na de Tweede Wereldoorlog herbouwd
• Kruiskapel aan Achter de Kruiskapel bij 41, betreedbare kapel van 1913, op de plaats van een grotere voorganger, voorloper van de Sint-Catharinakerk, welke in 1907 gesloopt werd. Gerestaureerd in 2007.

Zie ook

• Lijst van rijksmonumenten in Grevenbicht
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Grevenbicht

Grevenbicht ligt aan de Maas, op een hoogte van ongeveer 31 meter. Langs Grevenbicht stroomt de Kingbeek in noordelijke richting. Ten zuidwesten van Grevenbicht liggen een aantal buitendijkse visvijvers in de Weerd. In het kader van het project Grensmaas wordt de rivierbedding enigszins verbreed.

In het oosten ligt het Julianakanaal van 1934, met brug en Sluizencomplex Born.

Grevenbicht heeft een actief verenigingsleven. Het telt enkele tientallen verenigingen, waaronder schutterijen, voetbalverenigingen, harmonieën, zangkoren en muziekverenigingen.

Het dorp heeft twee schutterijen :

• Heilig Kruis Grevenbicht
• Eendracht Papenhoven-Grevenbicht (deze schutterij wist op 13 juli 2013 in Stramproy het Oud Limburgs Schuttersfeest te winnen, waardoor zij in 2014 op 6 juli dit feest mogen organiseren)

Daarnaast kent Grevenbicht twee harmonieën en twee dweilorkesten:

• Kon. Harmonie Aurora Grevenbicht
• Harmonie St. Cecilia Grevenbicht-Papenhoven
• De Roepoepers
• Nuchter Vertroch

Van 1954 tot 1992 beschikte de plaats over het revuegezelschap "Theater Komiek", onder leiding van de Kanunnik-Coenen-Prijs winnaar en troubadour Chel Savelkoul.

Er zijn ook meerdere zangkoren: het gemengd kerkelijk zangkoor St. Caecilia, het dameskoor St. Catharina, het Maasland Kozakkenkoor Grevenbicht en de Zanggroep Octetnog.

In Grevenbicht is één basisschool gevestigd, te weten de Openbare basisschool De kingbeek"

• Van 1953 tot begin jaren 60 vond in Grevenbicht jaarlijks een wereldvrijgezellencongres plaats. Het dorp kreeg daardoor een landelijke bekendheid.
• In Grevenbicht wordt als enige plaats in Nederland met carnaval het omstreden ganstrekken beoefend.
• In 2013 werd het eerste autismevriendelijke muziekfestival Bluegrass Beeg genoteerd.

• Rob Bontje (1981), volleyballer

Rotem (voetveer), Papenhoven, Obbicht, Born, Buchten

• Lijst van burgemeesters van Grevenbicht

• beeg.nl, website over Grevenbicht
• website over Heemkundevereniging Grevenbicht

Zie de categorie Grevenbicht van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Sittard-Geleen
Steden: Geleen · Sittard Dorpen: Born · Broeksittard · Buchten · Einighausen · Grevenbicht · Guttecoven · Holtum · Limbricht · Munstergeleen · Obbicht · Papenhoven Buurtschappen en gehuchten: Abshoven · Daniken · Graetheide · Harrecoven · Rosengarten · Schipperskerk · Windraak Limburg: Steden en dorpen      Nederland: Provincies · Gemeenten