Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap

Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap ontstond op 1 januari 1929 door een fusie van twee historische genootschappen: het Provinciaal Geschied- en Oudheidkundig Genootschap in Limburg, gevestigd te Maastricht, en "Limburg" - Provinciaal Genootschap voor Geschiedkundige Wetenschappen, Taal en Kunst, opgericht te Roermond in 1893.[1].

Het eerstgenoemde genootschap had diverse voorgangers, waarvan de oudste de Société des Amis des sciences, lettres et arts (Genootschap van Vrienden van Wetenschappen, Letteren en Kunsten) was. Dit genootschap was in november 1821 opgericht en werd op 12 maart 1822 door de overheid erkend.[2] De Société des Amis des sciences, lettres et arts kwam voort uit een particulier initiatief en werd geleid door een zeven leden tellend bestuur. Het ledenaantal lag in de periode tot 1830 rond de 150. Daarna daalde het ledenaantal in de periode 1832-1850 tot ongeveer 50, een daling die te verklaren is door het feit dat tijdens en na de Belgische Revolutie van 1830 veel Maastrichtse intellectuelen de stad verlieten en zich in België vestigden.[3]. Het genootschap gaf vanaf 1824 een jaarboek uit met de lange titel Annuaire de la province de Limbourg, rédigé par la Société des Amis des sciences, lettres et arts, établie à Maestricht. Het laatste jaarboek in die serie verscheen in 1831. Daarna werden in 1846, 1850 en 1851 nog jaarboeken uitgegeven met de Nederlandstalige titel Jaarboek van het Hertogdom Limburg uitgegeven door het Genootschap van Vrienden van Wetenschappen, Letteren en Kunsten te Maastricht. In 1855 viel het doek viel voor de zieltogende Société des Amis des sciences, lettres et arts, die in dat jaar haar eigen sociëteit ophief en haar collecties ontbond. Zo ging het boekenbezit naar de toenmalige Stadsbibliotheek Maastricht.

LGOG-excursie in 1934 naar het Kruisherenklooster Sint Agatha in Cuyk

Inmiddels was in 1852 te Maastricht het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap opgericht. De nieuwe vereniging gaf in de periode 1853-1858 twee delen historische studies uit, de Annales de la Société historique et archéologique à Maestricht. De vereniging fuseerde in 1864 met het Oudheidkundig Genootschap in het Hertogdom Limburg. Dit genootschap was op 21 juni 1863 in de Groote Sociëteit op het Vrijthof in Maastricht opgericht onder de naam Société historique et archéologique dans le duché de Limbourg. De eerste voorzitter was de kunstenaar en oudheidkundige Alexander Schaepkens (1815-1899). Hij werd van 1866 tot 1893 opgevolgd door medeoprichter Jos Habets, parochiegeestelijke, archeoloog en rijksarchivaris. In 1866 werd het toevoegsel 'hertogdom' in de naam geschrapt (zie Hertogdom Limburg). In 1908 veranderde de naam van de vereniging in Provinciaal Geschied- en Oudheidkundig Genootschap in Limburg, in 1929 in Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap, in de wandeling afgekort tot LGOG.[4]Sinds 2013 is de officiële naam Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap.

In 1989 stichtte LGOG een bijzondere leerstoel Limburgse rechtsgeschiedenis aan de Universiteit Maastricht. In 2009 publiceerde LGOG de Canon van Limburg, waarin de hoofdmomenten uit de Limburgse geschiedenis gerangschikt zijn in 52 "vensters". In 2013 vierde LGOG het 150-jarig bestaan, ter gelegenheid waarvan koning Willem-Alexander het genootschap het predicaat 'Koninklijk' verleende.[5]Een jubileumtentoonstelling 150 jaar LGOG. Jubileum Parcours in het Bonnefantenmuseum te Maastricht toonde het rijke museale bezit van het genootschap, dat bij verschillende instellingen in de provincie wordt bewaard en beheerd. Een blijvende herinnering aan het jubileum was een nieuw overzichtswerk betreffende de geschiedenis van Nederlands-Limburg, getiteld Limburg. Een geschiedenis. Circa zestig auteurs werkten mee aan deze driedelige uitgave (ruim 1.500 pp.), die in 2015 uitkwam.

Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap wordt geleid door een Hoofdbestuur en een facilitair bureau te Maastricht. De vereniging organiseert diverse activiteiten zoals lezingen, excursies, reizen, congressen en incidenteel tentoonstellingen. Zij wordt op bescheiden schaal gesubsidieerd door de Provincie Limburg. De bijna 3.000 leden zijn van Noord- tot Zuid-Limburg verdeeld over tien regionale kringen, die alle een eigen bestuur en activiteitenprogramma hebben: de Kring De Westelijke Mijnstreek, kring Gelders Overkwartier van Roermond, Historische Kring Land van Valkenburg en Heuvelland, Kring Maas en Niers, Kring Maastricht, Kring Parkstad Limburg, Kring Ter Horst, Kring Venlo, Kring Venray en omgeving, en Kring Weert. In deze kringen staat de geschiedenis van de betreffende regio centraal.

Naast de kringen zijn er drie secties waarin leden actief zijn: Archeologie (Archeologische Vereniging in Limburg), Genealogie en Monumenten, en tien commissies: de Commissie Collecties, Commissie Educatie, Commissie Limburgse Kerkgeschiedenis, Commissie (Limburgse) Literatuurgeschiedenis, Commissie Geschiedenis van ondernemingen en het ondernemen in Limburg (COOL), Commissie Landschapsgeschiedenis, Commissie Meerdaagse studiereizen, Commissie Bronpublicaties en de redactiecommissies van de Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg / Jaarboek van LGOG en het tijdschrift De Maasgouw, Tijdschrift voor Limburgse Geschiedenis en archeologie.

Het LGOG geeft viermaal per jaar het historisch tijdschrift De Maasgouw uit en publiceert jaarlijks het jaarboek Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg (afgekort als PSHAL of Publications). Beide uitgaven zijn een onmisbare bron bij de bestudering van de geschiedenis van Limburg. Daarnaast financiert LGOG incidenteel uitgaven in de serie Werken, uitgegeven door Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap en participeert met het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg in de publicatie van de prestigieuze reeks Maaslandse Monografieën.

Door ruilverkeer met binnen- en buitenlandse historische genootschappen bouwde LGOG in het verleden een belangrijke historische boeken- en tijdschriftenverzameling op, sinds 1919 ondergebracht bij de Stadsbibliotheek Maastricht (thans in Centre Céramique). Het eigen archief van het genootschap, evenals een collectie historische tekeningen en prenten met betrekking tot Maastricht en Limburg, is ondergebracht bij het Regionaal Historisch Centrum Limburg in Maastricht.

De diverse voorgangers van LGOG verzamelden in de loop van bijna twee eeuwen een groot aantal archeologische vondsten en historische voorwerpen. Deze LGOG-collectie werd vanaf 1884 tentoongesteld in een eigen museum in Maastricht, achtereenvolgens gehuisvest in de voormalige Augustijnenkerk, het Dinghuis, het protestants weeshuis (de huidige Toneelacademie Maastricht), het Bonnefantenmuseum, het Entre Deux-complex en het huidige gebouw van het Bonnefantenmuseum aan de Avenue Céramique. In 1999 besloot het Bonnefantenmuseum nog uitsluitend kunstmuseum te willen zijn. De collecties archeologie en oudheidkunde van LGOG werden gesplitst. Een deel werd overgeheveld naar de gemeente Maastricht en is thans in wisselende exposities te zien in het Centre Céramique. Een ander deel werd overgedragen aan het Limburgs Museum in Venlo.

• 
  Schilderij van Gerard de Lairesse in het Bonnefantenmuseum
• 
  Aquarel van Philippe van Gulpen in het RHCL
• 
  Romeins aardewerk, revalidatiecentrum Adelante, Hoensbroek
• 
  17e/18e-eeuwse wijnglazen façon de Venise uit Bergen in het Limburgs Museum