Oud Limburgs Schuttersfeest

Het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS), ook wel D'n Auwe Limburger genoemd, is een jaarlijks festijn waarbij vrijwel alle schutterijen uit Belgisch en Nederlands Limburg samenkomen, doorgaans op de eerste zondag van juli. Het OLS heeft sinds 2008 de status van nationaal immaterieel cultureel erfgoed in Vlaanderen; in Nederland werd die status in 2014 verworven. Het OLS trekt jaarlijks vele tienduizenden bezoekers uit binnen- en buitenland en geldt als de hoogmis van de Limburgse cultuur.[1] Vanaf 2005 wordt er ook een Kinjer-OLS georganiseerd voor basisscholen.

Wedstrijden

Optocht

Het OLS start met een folkloristische optocht van alle schutterijen, met als hoogtepunt het defilé. De schutterijen dragen hun militaire outfit, gilde-uniformen of fantasiekostuums. Allen met bordjesdrager, bielemannen of sappeurs, vendeliers, tambour-maître met drumband, marketentsters, het schutterijvaandel met daarachter de koning met zijn koningin, eventueel een keizerspaar, dan de officieren en ten slotte de spiesen- of geweerdragers (soldaten of fuseliers). Tijdens de optocht worden de schutterijen op verschillende punten beoordeeld door een vakjury, zoals beste defilé en mooiste uniform. Ze zijn bij deze wedstrijden ingedeeld in vijf categorieën: oude exercitie, nieuwe exercitie gewapend, nieuwe exercitie ongewapend, Belgische exercitie en gildenexercitie.

Overige wedstrijden

Na de optocht vinden nog tal van groeps- en individuele wedstrijden plaats. De trommel-, klaroen- en fluitkorpsen treden uit met een muziekstuk; exercitiepelotons worden getoetst op bekwaamheid; vendeliers tonen hun kunsten, muzieksolisten treden nog eens apart uit; en dan nog de verschillende schoonheidswedstrijden: koningen, koninginnen, keizers, keizerinnen, generaals, hofdames, bielemannen, sappeurs, marketentsters, soetelaarsters en hospitaalsoldaten.

De belangrijkste wedstrijd is de schietwedstrijd, waarbij de schutters houten bolletjes moeten afschieten uit een schietboom. De winnaar van de schietwedstrijden mag het jaar daarop het OLS organiseren en ontvangt de wisseltrofee den Um. Een winnende schutterij mag de eerstvolgende vijf jaren bij winst niet het OLS organiseren, ze schieten dan alleen mee voor de eer.

OLS-president Ger Koopmans stelde vanaf 2014 een nieuwe prijs in: de Esprit-prijs, vernoemd naar de mars die gespeeld wordt tijdens de radio-uitzending als een schutterij gemist heeft en tevens verwijzend naar de korpsgeest, Esprit de Corps. Deze stimuleringsprijs bestaat uit vier onderdelen: beleidsplan, solistenwedstrijd, muziekwedstrijd en publieksjury, waarbij onder andere gelet wordt op het aantal en de implementatie van jeugdleden.

Schieten
De raek met daarop de bölkes

Er wordt geschoten met een circa 15 kg zware buks, kaliber 12 of 16. De buks wordt opgelegd op een oplegpaal en met zelfgemaakte loden kogels moet men proberen over een afstand van circa 20 meter vierkante blokjes, "bölkes" genaamd, van een stokje af te schieten. Deze blokjes zijn kubusvormig, 15x15x15 mm groot en systematisch gerangschikt op een hark, de zogenaamde "raek", die boven op de schietboom gemonteerd is. Na enkele rondes gaat men over op het schieten op blokjes van 10x10x10 mm om de moeilijkheidsgraad te verhogen. Als de duisternis invalt of als er minder dan 30 schutterijen over zijn, wordt de zaterdag daarop verdergegaan, totdat er een winnaar is. Immers, het zestal dat als laatste of helemaal niet mist, heeft de wedstrijd gewonnen.

Elke schutterij neemt deel aan de schietwedstrijd met zes schutters, niet meer en niet minder. Iedere schutter van dit zestal schiet per ronde drie maal, 18 dus in totaal. In de hark zitten vijf verticale latten. In elke lat steken 18 stokjes, waarop aan weerszijden de bölkes zitten. Een hark bevat dus tien maal 18 bölkes. Voor de schietboom staan twee oplegpalen. Elk zestal gebruikt één oplegpaal en dus één halve hark. Na vijf rondes moeten de latten dus verwisseld worden. Mist iemand van het zestal, dan ligt het hele zestal en dus de hele schutterij uit de race.

In 1906 is het evenement voor de eerste keer onder de naam Oud Limburgs Schuttersfeest georganiseerd. Daarvoor veelal onder de naam Groot Internationaal Schuttersfeest. Bij het 100-jarig jubileum van de naam Oud Limburgs Schuttersfeest in 2006 bezochten koningin Beatrix van Nederland en kroonprins Filip van België het OLS in Stramproy. De reeks voert terug tot 1876 in Kessenich, waarbij voor het eerst de winnende schutterij het volgende feest organiseerde.

Kinjer-OLS

Vanaf 2005 vindt op de dinsdag vóór het OLS een kinderschuttersfeest plaats; het Kinjer-OLS. Jaarlijks doen er zo'n 20 à 30 basisscholen aan mee. Zij worden in de weken vooraf begeleid door een (meestal de plaatselijke) schutterij. De leerlingen van groep 7 en 8 (in België het 5e en 6e leerjaar) maken zelf hun uniformen, leren trommelen en marcheren, verzinnen een 'yell' voor tijdens het defilé en leren schieten met een windbuks. Net als bij de 'echte' schutterijen schieten de beste leerlingen in het zestal bij de schietwedstrijd na de optocht. Tijdens deze optocht wordt o.a. gestreden voor prijzen als Mooiste Bordje, Creatiefste Koningsvogel, Mooiste Vaandel, Creatiefste Commandantensabel en Beste Yell. De eindwinnaar wordt bepaald door de optelling van de prijzen in de optocht en de schietwedstrijd. De eindwinnaar wint 't Ummeke, maar hoeft niet het volgende jaar te organiseren. De organisatie is in handen van de organisator van het 'grote' OLS.

OLS-federatie

De ongeveer 150 schutterijen die meedoen aan het OLS zijn aangesloten bij de Oud Limburgse Schuttersfederatie, het overkoepelend orgaan voor alle schutterijen en schuttersgilden van beide Limburgen. Voorzitter (OLS-president) hiervan is Ger Koopmans sinds 2013.[2] De schutterijen zijn echter niet direct aangesloten bij de federatie, maar zijn lid van een schuttersbond, waarvan de OLS-federatie het overkoepelend orgaan is. De tien aangesloten bonden zijn:

Naam schuttersbondRegioLandAantal
Berg en DalZuid-LimburgNederland10
RK Zuid-Limburgse SchuttersbondZuid-LimburgNederland16
St. GerardusZuid-LimburgNederland21
Eendracht Born-EchtMidden-LimburgNederland19
Midden-Limburgse bondMidden-LimburgNederland20
JulianaNoord-LimburgNederland21
Eendracht Maakt MachtWeert e.o.Nederland24
Maas en KempenKempenBelgië20
MaasvalleiMaasmechelen e.o.België4
Lommelse SchuttersgildenLommelBelgië3

Het Noord-Brabantse schuttersgilde Sint Nicolaas & Sint Antonius uit Budel is aangesloten bij de bond Eendracht Maakt Macht en dus ook bij de OLS-federatie. Het OLS is echter nog nooit door hen gewonnen en dus nog nooit in Noord-Brabant georganiseerd. Ook zijn er meerdere schutterijen binnen de beide Limburgen die niet aangesloten zijn bij een van de OLS-bonden. De schutterijen uit Kerkrade zijn aangesloten bij een Duitse bond, de schuttersgilden uit Blitterswijk en Gennep bij de Kring Land van Cuyk, de schutterij van Gronsveld is bij geen enkele bond aangesloten en diverse schuttersgilden uit Belgisch Limburg zijn aangesloten bij een Vlaamse bond.

De OLS-federatie zet zich in bij de politiek als belangenorganisatie bij met name wetgeving rond het dragen en gebruiken van vuurwapens.

Binnen de OLS-federatie wordt elk kwartaal het Limburgs Schutterstijdschrift uitgegeven. Ook is er een Limburgs Schutterijmuseum in Steyl, dat in 2008 getroffen werd door een hevige brand.

Plaatsen waar het OLS heeft plaatsgevonden


* Zowel in 1914 als in 1939 werd het OLS gewonnen door (de inmiddels opgeheven) schutterij St. Anna uit Santfort, een buurtschap van Ittervoort. Beide keren organiseerde men het OLS pas na afloop van de oorlog: in 1919 en in 1947.

Zie ook
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.