Fosfortrichloride

	Fosfortrichloride
	Structuurformule en molecuulmodel
	Structuurformule van fosfortrichloride
	Algemeen
Molecuulformule; (uitleg)	PCl3
IUPAC-naam	fosfortrichloride
Molmassa	137,33 g/mol
CAS-nummer	7719-12-2
EG-nummer	231-749-3
Beschrijving	Kleurloze vloeistof met karakteristieke scherpe geur[1]
	Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
H-zinnen	H300 - H314 - H330 - H373
EUH-zinnen	geen
P-zinnen	P260 - P264 - P280 - P284 - P301+P310 - P305+P351+P338
EG-Index-nummer	015-007-00-4
VN-nummer	1809
ADR-klasse	Gevarenklasse 6.1
MAC-waarde	0,5 ppm ; 2,8 mg/m³[1]
	Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vloeibaar[1]
Kleur	kleurloos[1]
Dichtheid	1,574[1] g/cm³
Smeltpunt	−112[1] °C
Kookpunt	76,1[1] °C
Dampdruk	(bij 20°C) 12.700[1] Pa
Goed oplosbaar in	di-ethylether, tolueen
	Waar mogelijk zijn SI-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal	Scheikunde

Fosfortrichloride (PCl₃) is een zeer toxische en corrosieve vloeistof met een scherpe geur, die hevig reageert in contact met water tot fosforigzuur en waterstofchloride:

\mathrm {PCl_{3}\ +\ 3\ H_{2}O\longrightarrow \ H_{3}PO_{3}\ +\ 3\ HCl}

Het is een belangrijke stof in de chemische industrie, vooral als tussenproduct voor de productie van andere verbindingen.

Synthese

Fosfortrichloride wordt op industriële schaal bereid door witte fosfor te laten reageren met een beperkte hoeveelheid watervrij chloorgas (overmaat chloor leidt tot de vorming van fosforpentachloride):

\mathrm {P_{4}\ +\ 6\ Cl_{2}\ \longrightarrow \ 4\ PCl_{3}}

Fosfortrichloride kan ook bereid worden door dampen van fosforylchloride (POCl₃) te reduceren met koolstof bij verhoogde temperatuur:

\mathrm {POCl_{3}\ +\ C\ \longrightarrow \ PCl_{3}\ +\ CO}

Deze reactie is een carbothermische reductie.

Structuur en eigenschappen

Fosfortrichloride bezit een vrij elektronenpaar op fosfor, waardoor een trigonaal piramidale structuur ontstaat. Dit wordt voorspeld door de VSEPR-theorie. Net zoals fosfortrifluoride en fosfortribromide kan ook deze verbinding optreden als lewiszuur en lewisbase.

Toepassingen

Fosfortrichloride wordt vooral gebruikt als tussenproduct (intermediair) in de synthese van andere verbindingen, waaronder pesticiden, biociden, vlamvertragers en geneesmiddelen.

Toxicologie en veiligheid

Naast de hevige reactie met water, reageert fosfortrichloride ook met alcoholen, fenolen en basen.

Het is een zeer corrosieve stof, die metalen en vele andere materialen aantast.

Fosfortrichloride is zeer toxisch. Inademing van de dampen kan longoedeem veroorzaken. De stof is corrosief en tast ogen, huid en luchtwegen uit. Een gevaarlijke concentratie van fosfortrichloride in de lucht kan door verdamping bij 20 °C zeer snel worden bereikt. De dampen zijn zwaarder dan lucht.

De grenswaarde voor blootstelling aan fosfortrichloride is 0,2 ppm (1,1 mg/m³) als tijdgewogen gemiddelde over 8 uur. Voor kortetijdblootstelling (max. 15 minuten) geldt een maximale toegelaten concentratie (MAC-waarde) van 0,5 ppm (2,8 mg/m³).

Externe link

International Chemical Safety Card van Fosfortrichloride
(en) MSDS van fosfortrichloride

Bronnen, noten en/of referenties

(en) Gegevens van Fosfortrichloride in de GESTIS-stoffendatabank van het Duitse Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA) (geraadpleegd op 16 februari 2009) (JavaScript vereist)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[BGIA_GESTIS-1] (en) Gegevens van Fosfortrichloride in de GESTIS-stoffendatabank van het Duitse Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA) (geraadpleegd op 16 februari 2009) (JavaScript vereist)