Brusselse metrolijn 3

In 1969 verscheen een ambitieus plan dat voorzag in de bouw van vijf volwaardige metrolijnen, die in het eerste stadium als premetrolijnen geëxploiteerd zouden worden en tegen de eeuwwisseling gereed moesten zijn.

Kaart van het netwerk zoals het in 1969 was voorzien

Lijn 3 werd voorgesteld als een noord-zuidlijn dwars door het centrum, die in het zuiden naar het centrum Ukkel zou voeren (in de buurt van Sint-Pietersvoorplein en het Marlowplein) en in het noorden via Schaarbeek naar station Bordet zou voeren in Evere.

In het kader van het premetroproject van lijn 3 (Schaarbeek-Ukkel) werd in 1976 het huidige tunneltraject Noordstation-Lemonnier geopend.

Nog voordat de eerste echte metrolijnen geopend werden, verscheen er een nieuw plan, dat in een groot aantal wijzigingen voorzag. De metroplannen van 1975 waren nog ambitieuzer met plannen om de metrolijnen tot ver over de huidige gewestsgrenzen aan te leggen. Metrolijn 3 werd in deze plannen in het noorden verlengd tot op de luchthaven en in het zuiden naar Linkebeek. Deze plannen bleken later echter financieel onhaalbaar. Ondertussen werd wel gestaag verder gewerkt met de aanleg van (pre)metrolijnen en de ombouw ervan naar volwaardige metro. Aan de Noord-Zuidpremetrotunnel werd echter niet meer gewerkt. De verhoogde middenperrons (klaar om een metro te ontvangen) werden zelfs verlaagd zodat deze in gebruik konden genomen worden voor de trams. De ombouw tot volwaardige metro leek aan het begin van de 21e eeuw volledig van de baan.

In 2008 werd het mobiliteitsplan Iris 2-plan voorgesteld. In het plan werden knopen doorgehakt en werd er beslist welke ideeën tot uitbreiding van de Brusselse metro nader bestudeerd zouden worden. Op dat moment werd beslist om volgende uitbreidingen te bestuderen:

• Ombouw van de premetrotunnen tot een volwaardige metrolijn 3 met
  • een noordelijke verlenging van Noordstation tot Schaarbeek Vorming.
  • een zuidelijke verlenging van Albert tot Station Ukkel-Kalevoet.
• Een metrolijn 4 die Simonis met Ukkel Vanderkindere verbindt.

Begin 2010 werd duidelijk dat men voorrang zou geven aan de uitbreiding naar het noorden met een nieuwe ondergrondse lijn van ongeveer 4 kilometer. In september 2010 werd dit door de Brusselse regering geformaliseerd in een akkoord. In de vernieuwde versie van het mobiliteitsplan uit 2010 Iris 2 werd de komst van een nieuwe metrolijn naar Schaarbeek (toen) tegen 2018 wordt bevestigd. De uitbreiding van de metro naar Ukkel zou enkel bestudeerd worden[2].

Kaart van het metronetwerk en de toekomstige lijn 3

In december 2010 trekt Beliris 10 miljoen euro uit voor de eerste studie voor de bouw van deze metrolijn en concludeert dat de metro naar de noordelijke wijken de belangrijkste prioriteit voor de Brusselse metro is. In 2013 werden gedetailleerde tracé-studies uitgevoerd, waar varianten via het station Schaarbeek en via het Paul Brien-ziekenhuis geschrapt werden wegens concurrentie met respectievelijk het GEN en tramlijn 62. De metro zou volgende stations aandoen: Noordstation, Liedts, Collignon, Waelhem (met mogelijke verbinding naar Verboekhoven als daar een GEN-station komt), Riga/Helmet, Linde, Vrede, Bordet. De keuze tussen een tracé via de Rigasquare met een extra halte Linde of via het Helmetseplein zou beslecht moeten worden voor de verkiezingen van mei 2014.[3] De eigenlijke werkzaamheden zouden in 2018 aanvangen zodat de metrolijn geopend kan worden in 2022, al werd eerder ook 2023 en 2025 vermeld. Begin mei 2014 wordt het nieuwe traject definitief vastgelegd, het zal lopen volgens: Station Brussel-Noord, Liedts, Collignon, Waelhem, Riga, Linde, Vrede en Bordet. Een nieuwe stelplaats voor deze lijn zal in Haren gebouwd worden.[4] In 2015 en 2016 volgt de aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning en een milieuvergunning. In 2017 zou de openbare aanbesteding gelanceerd worden, zodat een jaar later de werkzaamheden kunnen beginnen.[5]

In 2015 maakte de Brusselse regering bekend dat de opening van het tracé Albert - Noordstation tegen 2021 wordt voorzien. De verlengde lijn tot Evere zou pas (toen) in 2024 klaar zijn. De verlengde lijn zal onmiddellijk door een geautomatiseerde metro bediend worden[6]. De kosten voor de verlenging worden gedragen door de federale overheid (via het samenwerkingsverband 'Beliris'); de kosten voor de ombouw van de bestaande premetro worden gedragen door Brussel.

In 2017 wordt de opleveringsdatum voor Metro Noord van 2025 naar 2028 uitgesteld. Halte Lemonnier wordt vervangen door een nieuw, naastgelegen metrostation Toots Thielemans.