Azijn

Azijn is een levensmiddel dat ontstaat wanneer gegiste producten verzuren door de juiste bacteriën.

Flessen kruidenazijn

Als bij de rijping van wijn lucht in het vat komt, kan de alcohol worden omgezet in azijnzuur - een bacterium bekend als azijnmoeder wordt hiervoor zelfs bewust ingezet - en ontstaat wijnazijn. Azijn is chemisch gezien een oplossing van 4 tot 15% azijnzuur in water met geur- en smaakstoffen.

Als 'azijn' minder dan 4% azijnzuur bevat, mag het wettelijk geen azijn worden genoemd.[1] Een dergelijk product wordt aangeduid met edik.

De Franse scheikundige en bioloog Louis Pasteur (1822-1895) ontdekte de azijnzuurbacteriën.

Bereiding

Natuurazijn wordt traditioneel bereid met behulp van de azijnzuurbacterie Acetobacter. Deze zit van nature in hout. Om dit proces plaats te laten vinden, worden alcoholische dranken over houtkrullen gecirculeerd bij 30-35 °C. Oude wijn kan als grondstof dienen, net als vergist appelsap of andere producten. Traditionele azijn heeft een eigen geur en smaak en wordt dan ook veelal in de keuken toegepast.

Azijnzuur voor industriële toepassingen kan ook synthetisch gemaakt worden uit methanol en koolstofmonoxide.

Toepassing

Azijn wordt toegepast als levensmiddel, conserveermiddel en in de vorm van schoonmaakazijn als reinigingsmiddel. Verder zijn er enkele huis-tuin-en-keuken toepassingen.

Culinair

Een toepassing is de combinatie van azijn en olie in dressings voor salades. De Engelsen doen moutazijn (malt vinegar) over hun fish and chips.

Vroeger werden vooral in de noordelijke landen groenten (augurken, uien) en vruchten (rode bosbessen, pruimen) in pure azijn in Keulse potten ingelegd. De azijn maakte de schadelijke micro-organismen in de pot onschadelijk, maar remde tevens de ontwikkeling van goedaardige bacteriën. De veel te zure smaak van deze inmaak werd verzacht door er (veel) suiker aan toe te voegen. Azijn wordt heden ten dage gebruikt als basisingrediënt voor het vervaardigen van mosterd.

Brandnetelsteken

Azijn helpt tegen brandnetelwonden. Op de brandnetel zitten kleine kalkachtige naaldjes. Deze zijn gevuld met onder meer mierenzuur en histamine. Bij het aanraken van de brandnetel prikken de naaldjes door de huid en breken af. De histamine zorgt ervoor dat de haarvaten verwijden, het mierenzuur prikt. Door azijn over de plek te wrijven lost de kalk op en de andere twee stoffen worden verdund en verliezen hun werkzaamheid. Naast of in de buurt van brandnetels groeit meestal ook wel zuring, weegbree of hondsdraf, dit heeft een soortgelijk effect als azijn.

Onkruidbestrijding

Azijn wordt gebruikt als goedkoop onkruidbestrijdingsmiddel in de ecologische landbouw. Het spuiten van een oplossing van 5-10% azijn in water doodt de onkruiden vossenstaart en akkerdistel tijdens de eerste twee weken van hun groei. Het gebruik van (natuur)azijn is niet onderzocht op schadelijke effecten voor het milieu (bodem, water en insecten) en er geldt van overheidswege een verbod op het gebruik ervan om onkruid te bestrijden.[2]

Ontkalken

Omdat azijn zuur is, lost neergeslagen kalk (ketelsteen) er in op. Ontkalken kan met gewone azijn maar gaat beter met speciale schoonmaakazijn omdat deze zuurder is.

Reinigingsmiddel

Reinigen met azijn is niet alleen economisch maar ook veilig en milieuvriendelijk. Azijn wordt reeds generaties lang gebruikt als reinigingsmiddel. Het azijnzuur is een efficiënt ontsmettingsmiddel en reinigingsmiddel dat zeepschuim reinigt, sommige minerale (kalk)ophopingen verwijdert, en bacteriën en schimmels bestrijdt. Azijn kan gebruikt worden als reinigingsmiddel voor:

  • vetvlekken (onverdunde azijn gebruiken, hoewel detergentia hiervoor geschikter zijn)
  • chroom (onverdund)
  • ontkalken van o.a. koffiezetapparaten (onverdund)
  • koperroest van o.a. munten van 1, 2 en 5 eurocent
  • ontdoen van groenaanslag op straattegels (doodt de algen)
  • verwijderen van schimmel in de badkamer e.d.

Voordelen
  • niet direct giftig (giftigheid wordt bepaald door de dosering)
  • zacht voor de handen
  • laat geen strepen na
  • milieuvriendelijk
  • goedkoop

Medicinale toepassing

Een watje gedrenkt in azijn helpt tegen de jeuk van brandnetel, muggenbeten en kwallensteken.[3] Azijn is ook een adequaat middel tegen voetschimmel.

Taalgebruik

In het taalgebruik komt azijn voor in het woord azijnzeiker of azijnpisser, in de betekenis van "zuurpruim".

Zie ook

Referenties
  1. Artikel 3 Warenwetbesluit Gereserveerde aanduidingen.
  2. , Rijksoverheid
  3. (en) Cegolon L, Heymann WC, Lange JH, Mastrangelo G. (22 februari 2013) . Jellyfish stings and their management: a review. Marine Drugs 11 (2): 523–50 . ISSN:1660-3397. PMID: 23434796. PMC: 3640396. DOI: 10.3390/md11020523. Geraadpleegd op 3 maart 2016. Dit is een open access artikel, beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding (CC BY; versie 3.0).
Zie de categorie Vinegar van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.