Opbouw van GIS-data

Zie onderstaande figuur over GIS-data.

GIS-data. Taluds zijn (fel) groen, asfalt is (donker) grijs.

• a) Waarom is het kruispunt apart weergegeven? (Hint: zie Deel A, Inleiding GIS paragraaf 'CAD-data en GIS-data').
• b) Van de taluds waren in het CAD-bestand de hoogste plek bekend, en met schreefjes werd visueel duidelijk gemaakt dat deze taluds helden. In een GIS-bestand is dat nu niet (goed) meer te zien. Is dat een nadeel? Waarom wel/niet?

Toepassingscontext / Noord-Holland

Zie onderstaand figuur van Noord-Holland, lees eventueel nog de paragraaf in Deel A 'Toepassingscontext'.

Noord-Holland

• Wat had de titel moeten zijn, als we toch deze (foute) data hadden gebruikt?

Italië

Bekijk de kaart hieronder.

Reis in Italië

• Wat voor kaartsoort is dit?

Germaanse volksuitbreiding

Hieronder staat een kaart met daarop de uitbreiding van een bepaalde Germaanse stam.

Germaanse volksuitbreiding

• a) Wat voor digitale (web) kaart is dit? Kies uit 1) statisch en niet interactief; 2) statische en interactief; 3) dynamische en niet actief; of 4) dynamisch en actief.
• b) Wat voor bestandsformaat zal deze kaart (dus?) hebben?
• c) Geef kort commentaar op verschillende aspecten van deze kaart.

Wereldbevolking

Hieronder staat een kaart met landen en hun bevolkingsaantallen per land.

Kaart van de wereldbevolking

• a) Wat voor thematische kaartsoort is dit?
• b) Waarom is dit een slechte kaart te noemen?

Bevolkingsdichtheid Europese landen

Zie de volgende figuur hieronder. Deze figuur is zeer snel met een simpel GIS-pakket gemaakt. Achtereenvolgens is het volgende door de GIS-ser uitgevoerd: De kaart van Europa is geselecteerd. Bij deze data zaten allerlei attributen in de database, zoals bevolkingsaantallen en bevolkingsdichtheden. Er door de GIS-ser gekozen om het thema bevolkingsdichtheid te gaan visualiseren. Er is vervolgens aangegeven dat dit met cirkeldiagrammen moest worden gerepresenteerd. Het GIS-pakket komt met een standaard kleur, toevallig groen. Binnen 30 seconden is deze kaart zo gemaakt met een GIS.

Kaart van de bevolkingsdichtheid van Europa

• a) Voor wat voor thematische kaartsoort heeft de GIS-ser gekozen?
• b) Geef commentaar op deze kaart.

Uitbreidingen Europese Unie

Hieronder staat een kaart van de Europese Unie.

Kaart van de uitbreidingen van de Europese Unie

• a) Wat voor thematische kaartsoort is dit?
• b) In het handboek heb je voors en tegens kunnen lezen bij animated GIF's. Stel dat van deze kaart een Animated GIF was gemaakt, was dat een goede keus geweest?
• c) Noem heel kort, de positieve punten van deze kaart.
• d) Geef heel kort, puntsgewijs enkele mogelijke verbeteringen aan deze kaart.

Verwoestijning

Hieronder staat een kaart van de Verwoestijning zoals die zich plaatsvindt op deze aarde.

Verwoestijning op de wereld.

• a) Wat voor projectie is dit?
• b) Is de projectie een goede keuze?

Suïcide

Hieronder een kaart met als onderwerp suïcide. Het geeft per land de suïcide-percentages weer.

Suïcide in de wereld

• a) Is de projectie goed?
• b) Geef commentaar op de kleuren (in de legenda / kaart).
• c) Waarom zou je - niet op het onderwerp doelend - dergelijke kaarten nooit moeten hergebruiken, er naar citeren of wat dan ook? Zoek eventueel aanknopingspunten bij dit figuur op Wikimedia Commons, door op het figuur te klikken. Hint: wat bewijs je met deze figuur? Of bereken eens het aantal suïciden in een jaar in een bepaald land, aannemende dat je weet hoeveel miljoen mensen er wonen.

Talen in Noord-Amerika

Bekijk onderstaande kaart, waarop de 'native' taalgebieden te zien zijn van Noord-Amerika.

Talenkaart van Noord-Amerika

• Hoe zou Bertin deze kaart noemen?
• Bespreek zo veel mogelijk positieve punten van de legenda.

Afrikaanse samenwerkingsverbanden

Bekijk onderstaande kaart, waarop Afrikaanse landen zijn ingedeeld op basis van tot welke organisaties zij behoren.

Map of the REC Pillars of the African Economic Community

• Bespreek deze kaart op leesbaarheid. Zijn er alternatieven te bedenken voor het in kaart brengen van hoe organisaties in Afrika gekarteerd kunnen worden? (Hint: lees eventueel Bertin's verhaal nog eens terug.)

Steden in Afrika (1)

De afbeelding geeft een overzicht van de ligging van de 50 grootste steden, bovendien geclassificeerd naar of ze binnen de top3, top 10, enzovoort horen.

uitgangspunt, de te verbeteren kaart: "Grootste 50 steden in Afrika" (Bron: Wikipedia)

• Geef, op de manier zoals Bertin dit zou doen, commentaar op de wijze van geo-visualisatie. Hoe zou het beter kunnen?

Bevolkingsdichtheid Afrika

Zie onderstaande kaart van de bevolkingsdichtheid van Afrika.

Bevolkingsdichtheid van Afrika

• Bespreek deze kaart en geef suggesties voor mogelijke verbeteringen.

Indeling wijken Bagdad op grond van geloof

Onderstaande kaart is gebaseerd op wijkgegevens zoals die in het NRC-Handelsblad dd 8-12-2007 verscheen. De ondergrond is blind gedigitaliseerd (dat is een onnauwkeurige manier van digitaliseren, zeg maar, tekenen op gevoel) op gegevens zoals die op www.openstreetsmap.com te vinden zijn. De kaart geeft de 'sektarische opdeling' weer van (een deel van) Bagdad (november 2007). De wijken zijn opgedeeld in wijken waar overheersend Sunnitische Moslims wonen, wijken waar overheersend Shi'ieten wonen, en wijken die gemengd zijn. De kleuren zijn vrijwel exact zoals die op het origineel te zien waren.

Sektarische opdeling van Bagdad, nov. 2007

• Wat voor soort thematische kaart is dit?
• Bespreek deze kaart en geef suggesties voor mogelijke verbeteringen. Let vooral op de gebruikte kleuren.

Duitse postcodes

Bekijk onderstaande kaart.

Kaart van de Duitse Postcodes

• Wat voor meetschaal kent de ruwe data zoals die op deze kaart met zwarte labels is weergegeven?
• Wat voor (thematische) kaartsoort is dit?
• Hoe is geclassificeerd?
• Waarom?
• Wat voor kleurschema is dit, een divergerend, een volgordelijk, een kwalitatief of een kwantitatief kleurschema?

Aardbeving in China

Bekijk onderstaande kaart. De schaal rechts geeft de zwaarte van de aardbeving weer op de Schaal van Richter zoals die op het oppervlakte is ervaren op 4 juli 2006. De aardbeving zelf vond plaats op 10 kilometer diepte. Dat is een gemiddelde aardbeving er diep, maar in China komt dat wel vaker voor. Met name bij bepaalde breukzones heeft deze diepe aardbeving aan het oppervlak een groter effect.

Kaart van een zogenaamde diepe aardbeving ten zuiden van Peking, China.

• Wat voor kleurenschema is gebruikt?
• Wat is misschien wel het minst goede punt van deze kaart?
• Overigens, Is dit een rasterkaart of een vectorkaart (zie eventueel nog deel A, inleiding GIS)?

Wereldkaart Bruto Binnenlands Product

Bekijk onderstaande wereldkaart, waarop het Bruto Binnenlands Product (BBP) wordt weergegeven. Het BBP is een maat voor de totale (geld)waarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten gedurende een bepaalde periode (meestal een jaar). (Zie eventueel BBP op wikipedia.)

Wereldkaart van het (reëel) Bruto Binnenlands Product per land per hoofd van de bevolking.

• Wat valt je op aan (de eilandengroep ten Noorden van) Canada?
• Wat is de witte kleur? Is kleur correct gebruikt?
• Wat voor kleurenschema wordt gebruikt?
• Wat valt je op aan dit kleurenschema?

Soortgelijke kaarten over het BBP, op wikicommons aangetroffen, zijn de onderstaande drie.

• Bespreek kort de drie bovenstaande kleurenschema's; welke kleurenschema's zijn gebruikt en waarom zijn die goed of fout (toegepast)?

Homo-wereldkaart

Bekijk onderstaande kaart over wat er in de politiek is vastgelegd en wat er mogelijk kan gebeuren bij het openbaren van homoseksualiteit.

Kaart van hoe de politiek om gaat met homoseksualiteit

• Wat voor kleurenschema is gebruikt?
• Wat mis je in de legenda, en waarom is dat erg?
• Wat vind je van de keuze van de twee soorten kleuren rood?
• Is deze tekening geschikt om om te zetten in zwart-wit?

Bruto Nationaal Product Europese Unie

Hieronder staat een kaart van de Europese Unie, het thema is het bruto nationaal product van landen van de Europese Unie. De cartograaf heeft er voor gekozen niet het bruto nationaal product van de landen weer te geven, maar de afwijking van het gemiddelde. En dan wordt het ook nog eens per hoofd van de bevolking weergegeven.

Bruto Binnenlandsproduct (BBP) per hoofd van de bevolking(2006) van de landen van de Europese Unie, ten opzichte van het gemiddelde van de EU (100%).

• a) Hoe heet het als een waarde wordt omgerekend naar waarde per hoofd van de bevolking?
• b) Is het een chorochromatische kaart of een choropleet? Waarom?
• c) Waarom is er in de legenda voor twee hoofdkleuren gekozen (rood én groen), terwijl de hoeveelheid inkomen per persoon toch eigenlijk een geleidende schaal is?

Moskeeën in Noord-Holland en Flevoland

Bekijk nog eens onderstaand figuur. (Deze was al eerder besproken in de paragraaf Individuele objecten of geaggregeerde objecten in deel B.)

Moskeeën in Noord-Holland en Flevoland (met proportionele symbolen)

• Waarom is het essentieel in deze kaart dat Zuid-Holland, Gelderland, Overijssel en Friesland wit zijn gelaten, en géén ondergrond kleur hebben?
• Waarom zijn de symbolen groen en niet bijvoorbeeld rood of paars?

Frontlijn Duitsland - Frankrijk

Bekijk onderstaande figuur. Vergeet bij deze opdracht dat titel en jaartal ontbreken; in zijn originele publicatie was het ontbreken hiervan waarschijnlijk geen probleem.

Frontlijn en forten Duitsland-Frankrijk

• Wat valt je als eerste op aan de kaart
• Hoe wordt dit verschijnsel in cartografische zin genoemd?

Titel / Verenigde Staten

Bekijk onderstaande figuur:

De Verenigde Staten van Amerika, Bron: Wikipedia / The World Factbook, CIA

• Wat kan je over de titel, linksboven, vertellen, met de kennis uit Deel C / kaaropmaak?
• Twee van de drie 'W's' ontbreken. Welke? Is dit een probleem?

Mondiaal colaverbruik

Kijk eens naar deze twee kaarten over het mondiaal colaverbruik:

Mondiaal Colaverbruik (Nederlandse versie)	Modiaal Colaverbruik (Franse versie)

De linker (Nederlandse) versie is afgeleid van de rechter (Franse) versie. Inhoudelijk zijn ze exact hetzelfde, op de legenda en wat tekst na.

• Bespreek de versie op goede en mindere / slechte punten. Hint: kijk ook eens op: 'wikipedia, over deze colakaart'.

De zeereis van de 'Beagle'

Bekijk onderstaande kaart. Het toont de route van het schip de 'Beagle', tijdens de tweede grote ontdekkingsreis van Darwin over de wereld, van december 1831 tot oktober 1836.

De wereldreis van de 'Beagle'

• Wat voor soort thematische kaart is dit?
• Bespreek de kaart qua visuele hiërarchie.
• Wat valt je nog meer op?

John Snows kaart van de choleragevallen

Bekijk onderstaande kaart. En vergelijk deze met de originele kaart van Dr. John Snow, zoals die al eerder te zien was en besproken is in DeelA. Op beide kaarten is een stratenplan te zien van een wijk in Londen, met daarop choleragevallen en drinkwaterputten.

E.W. Gilbert's versie (1958) toont net als het origineel van John Snow uit 1855 de choleraepidemie in Londen vzn 1854. Te zien zijn choleragevallen (stippen) en drinkwaterputten (kruisjes)epidemic of 1854

• Wat zijn de verschillen?
• Welke kaart is cartografisch gezien beter, de originele kaart van Snow of de kaart van Gilbert? Waarom?
• Wat is er mis met de kaart van Gilbert?
• Waarom staat het hele stratenplan op de originele kaart?

Uitgangen van landsnamen

NB: Onderstaande kaart is eerder aan bod gekomen in dit handboek in Wanneer voegt een kaart iets toe?

In het figuur hieronder is een kaart te zien waar de uitgang van de (Nederlandse) naam van het land is gesymboliseerd.

Wereldkaart met de uitgang van de (Nederlandse) namen van landen

• Noem enkele minpuntjes van hoe een en ander is gevisualiseerd.

Groningse dialecten

Kijk eens naar de volgende figuur.

Groningse dialecten

• Hoe worden labels hier gebruikt?
• Noem een aantal mogelijke verbeteringen aan deze kaart.

Noord-Holland

Kijk nog eens naar de figuur van Noord-Holland.

Noord-Holland

• Noem zo veel mogelijk verbeteringen aan deze kaart.

Aantallen GIS-treffers / evaluatie

In het Voorwoord stond er al een figuur over het aantal GIS-treffers op internet. Of liever gezegd, het aantal websites dat over GIS rept. Via Google is hier een aardige inschatting van te maken, waarbij de treffers over zogenaamde topleveldomeinnamen - zoals .nl, .com en .be - is verdeeld. Hieronder zie je opnieuw dat figuur, nu met iets meer uitleg in de figuur zelf. Overigens, een dergelijk figuur is bijna meer een 'infographic' (waarin een kaart is verwerkt) dan een kaart.

Het aantal treffers 'GIS' volgens Google, weergegeven voor generieke (links) en Europese (rechts) topleveldomeinnamen. De tekstgrootte van elke domeinnaam is evenredig met het aantal treffers. Via .com domeinen zijn er maar liefst 1,34 miljoen webpagina's die over GIS spreken, via .nl domeinen zijn het er 150.000. (Klik op de afbeelding voor meer informatie.)

Hieronder worden een aantal vragen gesteld die je bij elke kaart zou kunnen stellen. Elke kaart kan immers via allerlei evaluatievragen verbeterd worden.

• a) Zou de titel ook één van onderstaande kunnen zijn? Waarom wel/niet?

• Populariteit GIS (per topleveldomeinnaam)
• Aantal Websites over GIS (per topleveldomeinnaam)

• b) Waarom is er relatief veel uitleg bij deze kaart gezet?
• c) Waarom zijn er geen schaal, projectie, grid en schaal(aanduiding) bij deze kaart gezet?
• d) Waarom staat er een (grijs) frame om de kaartrand?
• e) In de versie zoals die te zien is in het voorwoord is de titel grijs. Waarom?
• f) Is de titel niet te klein? Die moest toch qua tekstgrootte minimaal drie zo groot zijn als het grootste in de kaart e/o kaartframe voorkomende tekst?
• g) De teksten zijn proportioneel weergegeven. Waarom zijn het labels die proportioneel worden weergegeven? Het zijn namelijk elke keer andere labels, hadden dat niet bollen moeten zijn? (En zoals dit in deel B onder andere in Het kiezen van visualisatiemogelijkheden bij kwantitatieve gegevens is uitgelegd).
• h) De titel is aantal treffers 'GIS', maar er is géén legenda en ik zie géén exacte aantallen. Is dit een gemis? Waarom wel/niet?

Steden in Afrika (2)

Kijk nog eens naar de opdracht in deel B, over de 'Top50-' steden in Afrika.

• Zou de kaartopmaak beter kunnen?

Export-formaten

Bekijk onderstaande drie figuren met de drie figuren en vergelijk ze eens qua beeldkwaliteit. Klik ook op de plaatjes voor een hogere / andere resolutie.

Paleogeografie van Nederland tijdens Eemien	Fictief voorbeeld gevaren-kaart	Wereldhandel in hout richting de EU.

• Wat valt je op? Geef daar de oorzaak van.

Branden in VS en wereldwijd

Bekijk onderstaande twee figuren.

Incidentenkaart grote branden in VS, 22 oktober 2007	Deze kaart geeft van één jaar alle locaties met branden weer en is gemaakt als een soort optelsom van alle branden zoals die van dag tot dag, wereldwijd door satellieten zijn waargenomen.

• Wat vind je van de eerste kaart, gelet op het gebied waar op is ingezoomd. Goed of slecht?
• Wat wat vind je van de legenda van de linker kaart? En wat is dit overigens voor een legenda?
• Wat wat vind je van de legenda en het kleurengebruik van de rechter kaart? En wat is dit overigens voor een legenda?
• Vergelijk de eerste kaart met de tweede, rechter kaart. Wat zijn de belangrijkste verschillen? Let daarbij niet zozeer op de inhoud (die verschilt), maar meer op andere zaken, zoals de kaartopmaak. Hint: denk aan (her)bruikbaarheid en mogelijke misinterpretaties.

Einde van alle opdrachten en vragen.

Klik hier voor de antwoorden.

Wanneer je de antwoorden opent in een nieuw venster, kan je de vragen en antwoorden direct vergelijken en hoef je niet te scrollen.