Wintelre

Wintelre (Brabants: Wèntersel) is een plaats in het zuidoosten van de provincie Noord-Brabant, gelegen in de Brabantse Kempen. Het is een voormalig onderdeel van de gemeente Vessem, Wintelre en Knegsel. In 1997 werd in het kader van de gemeentelijke herindeling van Noord-Brabant de gemeente opgeheven en ingedeeld bij de gemeente Eersel. Tevens hoort Wintelre bij de Acht zaligheden. In 2019 had Wintelre 2.010 inwoners.

Wintelre
Wèntersel
Plaats in Nederland

Situering
Provincie Noord-Brabant
Gemeente Eersel
Coördinaten51° 27′ NB, 5° 21′ OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2019)2.010[1]
Overig
Postcode5513
Netnummer040
Woonplaatscode2997
Belangrijke verkeersadersA2 A58 A67
Foto's
Wintelre vanuit het vliegtuig
Portaal    Nederland

Wintelre is een voornamelijk agrarisch dorp, dat klein is gebleven ondanks de nabijheid van de Eindhovense voorsteden zoals Veldhoven, en het vliegveld Eindhoven Airport.

Etymologie

De naam Wintelre is een verbastering van Winterle en Winterlo. De uitgang -le en -lo zijn mogelijk afgeleid van -loo, wat open plek in een bos, of bosje op hoge zandgrond betekent. Opmerkelijk is dat de plaatsnaam in de volksmond al eeuwen lang Wèntersel (Wintersel) wordt genoemd. Een articulatorische verandering als deze komt vaker voor in de regio. Een vergelijkbare sibilante articulatie is waar te nemen bij de namen van de nabij gelegen plaatsen Aarle (Aarzel) en Oerle (Oers).

Geschiedenis

Van prehistorische bewoning getuigen nog de grafheuvels in de omgeving, die dateren uit de urnenveldencultuur. Na de Romeinse tijd was er weinig bewoning meer, maar omstreeks 550 werd het gebied door de Franken bevolkt en in het begin van de 8e eeuw predikte in deze omgeving de heilige Willibrordus, waarna het gebied geleidelijk gekerstend werd.

Gedurende de 13e eeuw kwam Wintelre onder bestuur van de vrijheid Eersel, maar na 1300 verloor deze aan invloed en viel Wintelre onder de schepenbank van Oerle. Dit duurde tot 1561.

Kerk
Kerk

Wintelre had oorspronkelijk geen parochie. Wel was er een Mariakapel die als kerkje dienstdeed. Uit 1320 stamt een document waarin Johanna van Brabant toestemming gaf om een schutterij op te richten die deze kapel moest onderhouden en beschermen.

Omstreeks 1570 werd Wintelre een zelfstandige parochie, die aan de heilige Willibrordus was gewijd. Deze kerk werd in 1648 door de hervormden genaast, maar dezen waren met zo weinigen dat ze de kerk niet konden onderhouden. De katholieken namen in 1672 een schuurkerk in gebruik.

In 1822 bouwden de katholieken een nieuwe kerk, welke in 1858 aan de westzijde een neogotische toren kreeg, die ontworpen was door Hendrik Jacobus van Tulder. De stenen van deze toren zijn voor het merendeel gebakken door de plaatselijke boeren in veldovens. Er werd echter in 1931 een nieuwe kerk gebouwd naast de oude, en de nieuwe kerk was niet naar het oosten gericht. In 1932 werd de oude kerk gesloopt, maar de toren bleef bestaan en maakt nu deel uit van de nieuwe kerk, waar ze schuin tegenaan staat. In 1944 raakte de voorgevel ernstig beschadigd door oorlogshandelingen tijdens de bevrijding van Zuid-Nederland.

Gebouwen
  • De pastorie is een neoclassicistisch gebouw, oorspronkelijk uit het begin van de 19e eeuw maar in 1858 gerenoveerd.
  • Langgevelboerderij, een boerderij op Kekkeneind 13. Helaas is de langevel-boerderij op Willibrordusstraat 2 op 20 mei 2014 door brand verwoest.
  • Schoolhuis in de Kerkstraat, eind jaren 20 van de 19e eeuw, is nog benut ter inkwartiering van de Friesche Schutterij die tijdens de Tiendaagse Veldtocht moest strijden tegen de opstandige Belgen.

Musea
  • Tot 2017 was er een museum gevestigd in Wintelre genaamd Ons Museum. Dit kleine museum was gevestigd aan de Willibrordusstraat 47 en toonde een aantal gebruiksvoorwerpen uit vroeger jaren.

Monumenten
  • Christus-Koningbeeld, naast de kerk. Het stamt uit 1927 en wordt vergezeld door twee leeuwen.
  • Bevrijdingssteen uit 1946, ter herinnering aan het feit dat in november 1944 een groep van 130 Elstenaren, die geëvacueerd waren, in Wintelre werden opgevangen.
  • Drie Ossen, een bronzen beeldje van Antoinette Briët, op het pleintje tegenover Willibrordusstraat 1. Het werd geplaatst in 2000 t.g.v. de eeuwwisseling.
  • Drie Vrouwen, een beeldje op het dorpsplein, van Tjikke Kreuger
  • Het Kloppend Hart op het dorpsplein gemaakt door Ilse van de Ven.

Natuur en landschap

Wintelre ligt te midden van, soms kleinschalig, agrarisch gebied. In het oosten hiervan stroomt de Bruggenrijt, en daar weer ten oosten van ligt het vliegveld van Eindhoven.

Naar het noorden toe wordt het landschap grootschaliger en gaat over in meer recente heide-ontginning, die op zijn beurt weer overgaat in de Oirschotse Heide. Verder naar het westen ligt de Straatse Heide, wat een naaldhoutgebied is met enkele heidevelden.

Ruim een kilometer ten zuidwesten van het dorp ligt de Buikheide, een bosgebied van ruim 500 ha, met daarin het natuurreservaat Groot- en Kleinmeer, bestaande uit twee vennen met bijzondere plantengroei.

Wintelre kent talrijke wandelpaden en fietsroutes.

Door de ligging vlak bij Eindhoven Airport is er vooral tijdens de spitsuren enige verkeersdrukte die door forensen uit verder van de stad af gelegen dorpen wordt veroorzaakt.

Cultuur en recreatie

Wintelre heeft een rijk verenigingsleven, waaronder een fanfare-drumband, gilde, voetbalvereniging, korfbalvereniging, toneelclub, motorclub, biljartvereniging, heemkundevereniging en zangverenigingen.

Wintelrese Vlag Sinds de zomer van 2011 beschikt Wintelre over een eigen dorpsvlag. De vlag is door de Stichting Dorpsfeesten ontworpen en tijdens de opening van de herniewde dorpskern van Wintelre op 21 augustus 2011 voor het eerst aan de dorpsbevolking getoond. De vlag werd eerst door Pastoor Verschure ingezegend en vervolgens door wethouder Ria van der Hamsvoord voor het eerst gehesen.

Sinds 2008 wordt om de twee jaar het Dickens Festijn gehouden in het tweede weekend van december.[2][3]

Wintelre heeft twee wereldrecords in handen. In 2000 werd er in het kader van de eeuwwisseling "de langste waslijn ter wereld" gemaakt. De waslijn werd 24.741 meter lang. Het record is officieel erkend als Wereldrecord door het “Guinness World Records boek” In 2010 werd “De langste ballonnenlijn van de wereld” gerealiseerd en door het “Guinness World Records boek” erkend als wereldrecord. Met 5040 meter en 56400 ballonnen staat Wintelre in de database van “Guinness World Records” onder “Longest balloon chain”.

Evenementen
  • Tijdens Carnaval heet het dorp 'Klepbroekenbult' In het verleden kende Klepbroekenbult diverse carnavalsverenigingen. Na het opheffen van De Erpelschellers en jeugdvereniging De Klepbroeken is CV De Huifnarren op dit moment de enige overgebleven vereniging. Zij leveren dan ook jaarlijks de dorpsprins.
  • Al circa 15 jaar wordt in het derde weekend van Juni het Welons festival georganiseerd. Welons staat origineel voor WEntersel Live Ons Stage. Begonnen als festival om beginnende bands een podium te bieden is het festival ondertussen uitgegroeid tot een driedaags festival met totaal meer dan 1500 bezoekers.
  • Tevens wordt in de oneven jaren het Dickensfestijn gehouden, een combinatie van straattheater, markt en muziek rondom de schrijver Charles Dickens. Dit festijn is ontstaan na de viering van de kerktoren die 150 jaar oud was. De volgende editie zal in 2021 gehouden worden.

Bekende (oud-)inwoners

Nabijgelegen kernen

Zie ook

Bronnen
  1. Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 4 oktober 2019, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
  2. Omroep Brabant. (2008). Wintelre viert Torenfeesten in Dickensstijl.
  3. Omroep Brabant. (2010). Scrooge en Dickensfestijn in Wintelre - fotoserie.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.