Vrede van Cateau-Cambrésis

Met de Vrede van Cateau-Cambrésis wordt verwezen naar twee vredesverdragen die in maart en april 1559 werden gesloten. Het eerste verdrag sloot vrede tussen Engeland en Frankrijk. Het tweede en belangrijkste werd gesloten tussen Frankrijk en Spanje op 2 april 1559 en maakte een einde aan de al tientallen jaren slepende Italiaanse Oorlogen, die vooral gingen om de hegemonie in Italië. Beide mogendheden waren uitgeput en koning Filips II van Spanje en koning Hendrik II van Frankrijk zagen in dat zij als katholieke vorsten met het in die tijd opkomende protestantisme een reden te meer hadden om vrede te sluiten. De vredesverdragen werden getekend in het stadje Le Cateau-Cambrésis in het prinsbisdom Kamerijk, behorend tot de Spaanse Nederlanden.

De vrede van Cateau-Cambrésis of de symbolische verzoening tussen Frankrijk en Spanje (Palazzo Pubblico (Siena)).

Tussen Engeland en Frankrijk

Het eerste verdrag, dat bij het tweede nog eens werd bezegeld, werd gesloten tussen Frankrijk en Engeland op 12 maart. Hierbij werd bepaald dat Calais, dat in 1558 veroverd was door Frankrijk, Frans mocht blijven tegen een vergoeding van 500.000 écus. Daarmee was de territoriale band tussen Engeland en het continent voor het eerst sinds 1066 geheel verbroken, voorgoed. Engeland was een onwillige bondgenoot geweest van Spanje in deze oorlog; Filips II was met de Engelse koningin Maria Tudor getrouwd om dit bondgenootschap voor elkaar te kunnen krijgen. Toen Maria in 1558 stierf, was haar opvolgster Elizabeth I van Engeland er veel aan gelegen om er een eind aan te maken.

Tussen Spanje en Frankrijk

Territoriale veranderingen
Kaart van Italië in 1559 na de Verdragen van Cateau-Cambrésis

Het tweede verdrag bepaalde onder meer dat Frankrijk moest afzien van vrijwel alle aanspraken op Italiaans gebied. Het Franse strategische doel van deze oorlogen, het doorbreken van de Habsburgse omsingeling, werd dus niet bereikt. Daarom werd Filips II van Spanje de ware overwinnaar; bovendien verwierf hij een leidende positie in Italië.[1]

Naast afspraken over Italië werd in dit verdrag voor het eerst in circa 600 jaar de westgrens van het Heilige Roomse Rijk verlegd. Tot dan toe was de grens altijd de Schelde geweest. Dit resulteerde erin dat het graafschap Vlaanderen uit twee bestuurlijk en politiek gescheiden delen bestond. Het ene deel, Kroon-Vlaanderen, lag in het koninkrijk Frankrijk. Het andere deel, Rijks-Vlaanderen, lag in het Heilige Roomse Rijk. In feite waren de Habsburgers voor al de gebieden ten westen van de Schelde vazal van de Franse koning. De grens werd nu verlegd naar het zuiden.

Huwelijken en nasleep

Ter bekrachtiging van het verdrag werd Hendriks dochter Elisabeth van Valois aan Filips II, die net weduwnaar was geworden, uitgehuwelijkt. Een zuster van Hendrik, Margaretha van Valois, gravin van Berry, werd uitgehuwelijkt aan hertog Emanuel Filibert van Savoye, een andere voormalige bondgenoot van Spanje.

Ter opluistering van het verdrag werd een steekspel georganiseerd, waaraan Hendrik II persoonlijk meedeed. Hij kreeg daarbij een lans in een van zijn ogen, waaraan hij enkele dagen later op veertigjarige leeftijd overleed. De daaruit resulterende politieke instabiliteit (zijn weduwe Catharina de' Medici moest als regentes optreden) droeg bij aan het uitbreken van de Hugenotenoorlogen, die Frankrijk tientallen jaren zouden teisteren. Op den duur gingen Spanje en Engeland zich daar ook mee bemoeien, om godsdienstige redenen.

Het verdrag maakte voor meer dan een eeuw een einde aan de Frans-Spaanse rivaliteit in Italië, maar zorgde niet voor volledige vrede tussen Frankrijk en Spanje. Merkwaardig genoeg betekende het einde van de Italiaanse Oorlogen ook het begin van relatieve culturele stagnatie van Italië, dat in de voorafgaande twee of drie eeuwen zo toonaangevend was geweest in de beeldende kunsten.

Trivia

Willem van Oranje was een vertrouweling geweest van keizer Karel V en speelde onder diens opvolger Filips II aanvankelijk nog een belangrijke rol. Hij maakte deel uit van de Spaanse onderhandelingsdelegatie, naast zijn latere aartsvijanden, de hertog van Alva en de kardinaal van Granvelle. Willem van Oranje reisde met Hendrik II als een van de gijzelaars mee naar Parijs om garant te staan voor de uitvoering van de vredesbepalingen. Hij hoorde de Franse koning zeggen, dat nu de vrede was gesloten zowel Frankrijk als Spanje het calvinistenprobleem konden oplossen: ze moesten allemaal gedood worden. Omdat hij dit jaren voor zich heeft gehouden werd Willem van Oranje 'de Zwijger' genoemd.[6]

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.