Verkiezingsprogramma

De meeste partijen hebben zoiets als een beginselprogramma, waarin ze hun algemene politieke opvattingen beschrijven. Als er verkiezingen worden gehouden, worden de concrete plannen uitgewerkt in een verkiezingsprogramma.

In een beginselprogramma staat bijvoorbeeld dat het milieu altijd de hoogste prioriteit moet hebben en in een verkiezingsprogramma zou kunnen staan dat Luchthaven Schiphol de komende vier jaar niet mag uitbreiden.

In een verkiezingsprogramma komen meestal de diverse onderdelen van de begroting van de regering, (economie, defensie, onderwijs, gezondheidszorg, enzovoort) aan de orde.

Een verkiezingsprogramma bevat gewoonlijk allerlei beloften. Bijvoorbeeld, "Wij zullen de overlast van criminelen hard aanpakken".

Als een partij een concrete belofte niet nakomt, wordt er soms gesproken van 'kiezersbedrog'. Het is aan de kiezers om te beoordelen of de omstandigheden, zoals het volkenrechtelijk kader en coalitievorming, voldoende onderbouwing geven om de belofte niet na te komen, of dat er daadwerkelijk sprake is van bedrog.

Als de verkiezingsprogramma's bekend zijn, zullen journalisten, deskundigen, en allerlei belangengroepen hun commentaar geven op de programma's.

In Nederland worden de financiële hoofdstukken van de verkiezingsprogramma's standaard doorgerekend door het Centraal Planbureau (CPB). Het CPB geeft een prognose van de gevolgen van de plannen voor de economie en de werkgelegenheid.

Op stemwijzer.nl en kieskompas.nl kan men met behulp van een vragenlijst nagaan welk verkiezingsprogramma het beste met de eigen standpunten overeenkomt.

Een verkiezingsprogramma kan een omvangrijk document zijn. Daarom komen de partijen ook met verkiezingsfolders en dergelijke, die een verkorte weergave van de verkiezingsprogramma's bevatten. Kranten publiceren vaak een overzicht van de hoofdpunten van alle programma's.

Als partijen proberen een regeringscoalitie te vormen, zullen ze proberen zo veel mogelijk onderdelen van hun verkiezingsprogramma opgenomen te krijgen in het regeerakkoord. Als de programma's van de coalitiepartijen tegenstrijdige punten bevatten, moeten ze natuurlijk een compromis sluiten. Slechts een deel van het programma kan dan gerealiseerd worden.

Als een partij de absolute meerderheid heeft gehaald, wat in Nederland en België eigenlijk nooit voorkomt, is het verkiezingsprogramma meteen het programma van de nieuwe regering.

Verkiezingsprogramma's krijgen vaak een pakkende titel mee. Hieronder staan de titels van een aantal verkiezingsprogramma's uit 2003:

Hieronder staan de titels van de verkiezingsprogramma's van de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni 2010:

(Verkiezingsprogramma's zonder titel of met een onbekende titel zijn in bovenstaande tabellen weggelaten).