Sublimatie
Vervluchtigen of sublimatie is de directe faseovergang van een stof uit de vaste fase naar een gasvormige fase. Zo kan bijvoorbeeld ijs in strenge winters, bij erg droog weer, vervluchtigen tot damp, waarbij de vloeibare fase wordt overgeslagen.
1 Ingang koelwater
2 Uitgang koelwater
3 Gas-/vacuümleiding
4 Sublimatiekamer
5 Gedesublimeerde stof
6 Te sublimeren stof
7 Uitwendige verhitting
Bij de directe overgang van gas naar vaste stof spreekt men van neerslaan, desublimeren of (ver)rijpen.
Voorbeelden
Di-jood (I2), onder standaardomstandigheden een vaste stof, vervluchtigt bij hogere temperaturen. Een stof die bij normale druk sublimeert is vaste koolstofdioxide (CO2), als vaste stof vaak aangeduid met koolzuursneeuw of droogijs.
Andere stoffen die vervluchtigen - al of niet bij hoge temperatuur en onder vacuüm - zijn naftaleen, antraceen, kamfer, 1,4-benzochinon, nikkeloceen, ferroceen, chromoceen, kalium-tert-butoxide, arseen, hexachloorethaan, hexamine, fumaarzuur, tereftaalzuur, trimethyloxoniumtetrafluorboraat, decaboraan, joodheptafluoride, neptunium(VI)fluoride en distikstofpentaoxide. Sublimatie is voor een aantal van deze stoffen ook een belangrijke methode tot zuivering, bijvoorbeeld met behulp van een koelvinger.
Ammoniumbromide vervluchtigt bij verhoogde temperatuur, maar ontleedt ook snel tot ammoniak en waterstofbromide. Seleenhexafluoride sublimeert reeds bij -46°C.
Technologische toepassingen
Het vriesdroogproces berust op vervluchtiging. Sublimatie wordt eveneens gebruikt voor het industrieel bedrukken van textiel, maar ook van gebruiksvoorwerpen zoals snowboards. Onder druk en bij hoge temperatuur wordt een verflaag op het voorwerp aangebracht, waardoor die een verbinding aangaat met de acrylaat of polyester ondergrond. Aldus bedrukte voorwerpen zijn goed was- en krasbestendig, omdat de verf niet op het oppervlak is bevestigd, maar in het oppervlak is geïntegreerd.