Strijp-S

In 1916 laat Anton Philips de eerste fabriek op Strijp-S bouwen, een glasfabriek voor peertjes. Hand-in-hand met de groei van Philips, werden ook de activiteiten op Strijp-S uitgebouwd. In 1923 werd het Philips Natuurkundig Laboratorium opgeleverd. Strijp-S wordt de locatie waar apparaten worden uitgevonden én geproduceerd. Eerst radio's, na de Tweede Wereldoorlog ook televisies. Vanuit het credo Van zand tot klant hield Philips elke fase van de productie in eigen hand. Van researchafdeling tot opslagmagazijn, van glasblazerij tot kartonfabriek: alles op één terrein.

In 1927, 1929 en 1930 werd een indrukwekkende rij van drie industriegebouwen neergezet, de zogeheten Hoge Rug. Ondertussen werd ook het Klokgebouw uit de grond gestampt (uit 1928), waar Philips haar philite maakte. Een reeks kleinere gebouwen, waarvan alleen het Ketelhuis en de Machinekamer (beide 1929) nog bestaan, hielden Strijp-S warm en in beweging met gas en stoom. In 1942 werd het Veemgebouw opgeleverd, een opslagmagazijn. Van nog latere datum is het Glasgebouw, dat in 1948 gereedkwam. Deze gebouwen vormden de geboortegrond van veel Philips-apparaten.

Strijp-S is tijdens de Tweede Wereldoorlog tweemaal gebombardeerd. Op 6 december 1942 voerde de Britse Royal Air Force een precisiebombardement uit op het complex, omdat er radio- en radaronderdelen werden geproduceerd. Hiervan zijn beelden bewaard gebleven die gemaakt zijn vanuit de bommenwerpers. Op 19 september 1944 waren er Duitse bombardementen. Eindhoven was een dag tevoren bevrijd.

Luchtfoto van Strijp-S uit 1979.

Lange tijd stond Strijp-S bekend als de verboden stad. Een gebied dat omringd werd door Eindhovense bebouwing, maar niet vrij toegankelijk was. Toch gingen dagelijks vele mensen in en uit, aangezien het terrein immense fabrieken bevatte die vele duizenden mensen werk boden.

In de jaren '90 trok Philips zich stapsgewijs terug uit Eindhoven, ook uit de fabrieken op Strijp­-S. In 2000 werden de eerste gesprekken gevoerd over de herontwikkeling van Strijp-­S. In 2002 werd het terrein voor een koopsom van €140 miljoen van de hand gedaan aan Park Strijp Beheer B.V., een Publiek Private Samenwerking tussen de Gemeente Eindhoven en VolkerWessels, waarna Philips tijdelijk de gebouwen die het nog gebruikte terug huurde. Vanaf 2006 trok Philips zich gelijkelijk binnen een tijdspanne van 10 jaar grotendeels terug uit de gebouwen. In 2016 zijn nog 2 kleinere Philips onderdelen op Strijp-S aanwezig in de gebouwen SFH en SEY.

Met het vertrek van Philips wordt het plan opgepakt om Strijp-S te ontwikkelen tot een broedplaats voor de creatieve sector. Onder de vlag Old Buildings, New Ideas wordt bedrijvigheid aangetrokken die zich vooral op design en technologie richt. In de oude fabriekspanden ontstaan open ateliers waar creatieve ondernemers hun werkplek vinden. In 2016 vestigt ook de creatieve school SintLucas zich op Strijp-S.[3]

Een kale loft in gebouw GERARD.

In 2012 krijgt Strijp-S voor het eerst in haar geschiedenis permanente bewoners, wanneer het nieuwbouwproject SAS-3 wordt opgeleverd.[4] Een jaar later zijn ook de industriegebouwen SAN en SBP klaar voor bewoning.[5] Waar ooit televisies werden gemonteerd, zijn lofts gerealiseerd. De gebouwen worden omgedoopt tot GERARD en ANTON, als eerbetoon aan twee belangrijke telgen van de familie Philips. Diverse andere woningbouwprojecten staan in de steigers, zoals Space-S en Blok 61, 63 en 59.[6] Daardoor zal het aantal bewoners van Strijp-S stijgen.

1. Anton & Gerard - opgeleverd (2013)
2. SAS-3 - opgeleverd (2013)
3. SPACE-S - opgeleverd (2017)
4. Blok 61 - opgeleverd (2017)
5. Blok 63 - opgeleverd (2017)
6. Blok 59 - opgeleverd (2018)[7]

De eet- en drinkgelegenheden op Strijp-S hebben vaak een rauw randje. Op de begane grond van het Veemgebouw is sinds 2015 Vershal Het Veem gevestigd. In deze food court bieden lokale ondernemers hun lekkernijen aan, die ter plekke genuttigd kunnen worden.

Strijp-S profileert zich als culturele hart van Eindhoven. Kunstruimte MU en filmhuis Plaza Futura verhuisden naar het terrein. MU programmeert op Strijp-S wisselende exposities met hedendaagse kunst. Plaza Futura heeft 4 filmzalen, een auditorium, podiumzaal, twee expozalen, studio's en workshopruimtes in het NatLab. Iedere zomer organiseert zij op Strijp-S een aantal buitenfilms, die gratis toegankelijk zijn. Ook de VPRO is gevestigd in het NatLab. Vanuit hun medialab op Strijp-S onderzoeken zij nieuwe manieren om media te maken en te gebruiken.

Kinderen kunnen op Strijp-S spelenderwijs kennismaken met wetenschap, techniek en design in De Ontdekfabriek. Om de hoek bij De Ontdekfabriek wordt het Chinees Paviljoen gerealiseerd, wat een centrum van Chinese cultuur moet worden. De bouw van dit paviljoen, een cadeau van de bevriende stad Nanjing, moet later in 2016 starten.

Strijp-S is aangewezen als evenemententerrein. Regelmatig vinden er evenementen plaats in de hallen van het Klokgebouw, zoals concerten en beurzen. Enkele malen per jaar zijn er ook grote events op het Ketelhuisplein. Zo trok het dance-festival Flying Dutch in 2015 zo’n 25.000 bezoekers.[8] Elk jaar in oktober is Strijp-S een centrale locatie van de drukbezochte Dutch Design Week. Iedere derde zondag van de maand is Strijp-S het toneel van de FeelGood Markt.

Een bmx'er toont zijn skills.

Strijp-S is een magneet voor urban sports. In grote hallen is er volop ruimte om indoor te skaten en te bmx'en en voor de klimsport boulderen. Ook in de buitenlucht zie je veel activiteit. Rond de skatehallen, die met graffiti bespoten zijn, tonen skaters en bmx'ers regelmatig hun vaardigheden. Ook zie je regelmatig bootcamp-klassen die zich door weer en wind in het zweet werken.

Strijp-S is een centrum voor sportprofessionals. In het gebouw SX hebben zich verschillende bedrijven verzameld die gespecialiseerd zijn in sport, marketing en media. Een enorm led-scherm op het gebouw toont videobeelden van sporters.

Lichtkunstwerk van Har Hollands.

Strijp-S is een proeftuin voor led-verlichting, waarmee de band met het Philips-verleden wordt voortgezet. Het intelligente lichtsysteem Light-S wint in 2014 een Auroralia Award, de 'Oscar' voor duurzame lichtprojecten.[9] Strijp-S kent ook enkele lichtkunstwerken, zoals de Fakkel van lichtarchitect Har Hollands. Deze fabrieksschoorsteen wordt 's nachts uitgelicht als vuurtoren, en is daarmee een herkenbaar baken voor Strijp-S geworden. In de openbare onderdoorgang van NatLab realiseerde kunstenaar Daan Roosegaarde zijn project Crystal.

Strijp-S is een regelmatig terugkerende locatie bij lichtfestival GLOW. In 2008 functioneerde het terrein als hoofdlocatie.[10] Van 2012 tot en met 2015 vond er jaarlijks op Strijp-S een experimentele spin-off van GLOW plaats: GLOW Next. Dit kleine zusje van GLOW bood een podium voor experimentele projecten van grotendeels Eindhovense bodem, met extra ruimte voor interactie met de bezoekers.[11]