Stootshorn (buurtschap)
Stootshorn (Gronings: Stootshörn), vroeger ook Noordbroeksterveen, is een buurtschap in de gemeente Midden-Groningen in de provincie Groningen (Nederland). Het ligt tussen Noordbroek en Sappemeer. Tot Stootshorn behoren tevens de voormalige buurtschapjes Veenhuizen en Westfalen, alsmede het voormalige waterschap Stootshorn (1885 tot 1917).
Buurtschap in Nederland  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  | ||
| Gemeente |  | ||
| Coördinaten | 53° 12′ NB, 6° 49′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 2,19 km² | ||
| Inwoners (2008) | 100 | ||
| Woonplaats (BAG) | Noordbroek | ||
| |||
Stootshorn viel kerkelijk onder Noordbroek, maar vormde sinds 1660 een afzonderlijk kerspel met Noordbroeksterhamrik en Korengarst.
Geschiedenis
Stootshorn is ontstaan aan de Oudeweg van de kerk van Slochteren naar Uiterburen, die in 1457 werd opgenomen in de route van Groningen naar het Duitse achterland. Bij Stootshorn kruiste deze weg het veenriviertje de Sijpe of Sijpe Aa. Deze liep van het Sappemeer naar de Munter Ae. Niet ver van de oversteekplaats werd een steenhuis gebouwd (Veenweg 1). De boerderij die hier later stond, werd in 1845 verplaatst naar de Slochterweg, waarna de grachten werden gedempt. Deze boerderij kreeg omstreeks 1960 de naam 'Huize Stootshorn'.
De naam Stootshorn zou van de mansnaam Stote komen, met de uitgang -horn (= 'hoek') en zou duiden op een scherpe bocht in de Sijpe Aa. Al in 1319 was sprake van enkele grazen land in Stodhorne; het is echter twijfelachtig of daarmee Stootshorn wordt bedoeld. Het toponiem Stoetzhorne wordt pas in 1590 vermeld. Enkele jaren daarvoor was een nieuw kanaal gegraven vanaf de Slochter Ae naar het Oldambt, dat de Sijpe bij Stootshorn doorkruiste. Hier werd een schutsluis aangelegd. Dit nije verlaet buten den Veendijck tho Noortbroeck wordt in 1587 voor het eerst vermeld. Bij de sluis bevond zich een herberg. Het is niet uitgesloten dat de naam Stootshorn met dit kanaal te maken heeft. Het kanaal raakte al snel weer in verval. In de 19e eeuw werd de Sijpe gekanaliseerd tot de Bergswijk en het Siepkanaal.
In de kerkelijke registers van Noordbroek en naburige dorpen komt de buurtschap Stotzhorne of Stootz-Horn ten minste voor sinds 1634. Deze buurt met veenontginningsboerderijen, keuterbedrijfjes en arbeiderswoningen groeide na de aanleg van het Noordbroeksterdiep in 1653 uit tot een nagenoeg compleet dorp, dat tot ongeveer 1900 Noordbroeksterveen werd genoemd. Het noordelijke deel werd vroeger ook als Westphalen of Westfalen betiteld, vanwege de Duitse kolonisten die zich hier rond 1800 vestigden.[1] Het dorp kreeg tevens een eigen school en een Hervormd evangelisatiegebouwtje. Een groot deel van de armoedige woningen, die niet waren aangesloten op nutsvoorzieningen, werd in de jaren na de Tweede Wereldoorlog gesloopt. De school werd in de jaren dertig vernieuwd, maar later alsnog gesloten. Een deel van de huidige bewoning wordt wel gekarakteriseerd als 'landhuizen' vanwege de ruime groenaanleg rond de woningen.
Zie ook
Literatuur
- N. Kieft, 'Van Plaggenhut tot Landhuis: Sociaal-economische ontwikkeling op Stootshorn', in: Bulletin van de Historische Kring Menterwolde (2001)
Bronnen, noten en/of referenties
|
