Spoorlijn Stadskanaal - Zuidbroek

In Veendam is de tri-modale containerterminal Groningen Railport van HUSA Logistics gevestigd (voorheen bekend als Rail Service Center Groningen, RSCG). DB Schenker Rail verzorgt het vervoer op deze spooraansluiting. ACTS reed dagelijks een containertrein (de zogenaamde Veendam-shuttle) tussen de haven van Rotterdam en Veendam. Daarna werd dit door HUSA (HTRS) gedaan en sinds 1 januari 2013 wordt de Veendam-shuttle door DB Schenker Rail gereden. Sinds december 2015 rijdt er twee maal per week een shuttle tussen Weil am Rhein (Zuid-Duitsland) en Veendam, met containers bestemd voor verwerking in de Eemshaven.

De magnesiumverwerker Nedmag heeft er een spooraansluiting. Het vervoer werd sinds 1 februari 2014 uitgevoerd door Rotterdam Rail Feeding (RRF) maar per 1 januari 2016 weer overgenomen door DB Schenker Rail, inmiddels DB Cargo geheten.

gedrukt kaartje

De spoorlijn tussen Veendam en Zuidbroek is sinds mei 2011 weer in gebruik voor personenvervoer. Al geruime tijd bestonden plannen in die richting, tot op 30 augustus 2007 de provincie Groningen, de gemeente Veendam, ProRail en Arriva een intentieverklaring[2] en op 14 maart 2008 een definitieve verklaring (zonder Veendam) ondertekenden om de spoorlijn tussen Veendam en Zuidbroek weer voor personenvervoer in gebruik te nemen.

De spoorlijn werd, voorafgaand aan de ingebruikname, opgeknapt en aangepast. Een probleem daarbij vormde het goederenvervoer: de lijn was tussen de aansluiting bij Zuidbroek en Veendam geheel enkelsporig en er waren geen passeer- of inhaalmogelijkheden voor goederentreinen. Daarnaast werd het hoofdspoor op verschillende plaatsen gebruikt voor het rangeren met treindelen.[3] Daarom is een extra spoor aangelegd ter hoogte van Nedmag en Groningen Railport, zodat de goederenvervoerders hun rangeerprocessen op dezelfde wijze kunnen blijven uitvoeren zonder het reizigersverkeer te hinderen.[4]

Arriva bestelde vier nieuwe treinstellen voor de dienst op het traject, en rijdt daarmee sinds mei 2011 twee treinen per uur van station Veendam naar station Groningen. Aangezien ook station Winschoten een halfuurdienst behoudt, is zo tussen Zuidbroek en Groningen een kwartierdienst ontstaan.

Het baanvak Stadskanaal – Veendam werd op 27 mei 1990 voor goederenvervoer gesloten, maar in 1994 heropend door Museumspoorlijn STAR, die sindsdien een toeristische spoorweg uitbaat van Musselkanaal naar Veendam, met stations in Musselkanaal, Nieuw Buinen (2019) Stadskanaal en Veendam en haltes in Bareveld en Wildervank. De stichting is inmiddels eigenaar van de spoorlijn tussen Musselkanaal en Veendam. In 2006 en 2007 werd deze geheel gesaneerd en gerenoveerd.

In 2011 werd een tweede spoor aangelegd tussen de overweg Duurkenakker bij het voormalige station Meeden-Muntendam tot aan de Lloydsweg in Veendam. Aan het oostelijke spoor zijn nu de sporen naar Nedmag en de containerterminal van HUSA Logistics aangesloten. In zuidelijke richting is er geen aansluiting op het westelijke spoor. Dit westelijke spoor, bedoeld voor personenvervoer, loopt zonder aansluitingen rechtstreeks van Veendam naar Zuidbroek. Hierbij is geen sprake van dubbelspoor, maar van tweemaal enkelspoor.

Het op langere termijn verder doortrekken van de treindienst Groningen – Veendam naar Stadskanaal is door de provincie Groningen in 2015 en 2016 nader onderzocht. Gebruik van de bestaande spoorlijn leek moeilijk haalbaar, mede doordat het spoor inmiddels eigendom van museumspoorlijn STAR was en de belangen van STAR niet steeds op één lijn lagen met die van de provincie.[5] Bij spoorbeheerder ProRail (geen eigenaar van de spoorlijn) had een dergelijk project geen prioriteit.[6]

In maart 2019 werd toch een principe-akkoord gesloten tussen ProRail, Museumspoorlijn STAR, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Arriva om in december 2024 een treinverbinding te starten tussen Groningen en Stadskanaal. Er worden 1900 dagelijkse reizigers verwacht. De STAR ontvangt een bedrag van 1,5 miljoen euro voor de spoorlijn Veendam – Stadskanaal en de grond eromheen, en kan dan op zondagen met museumtreinen blijven rijden tussen de reguliere treinen door. Hierbij zal de spoorlijn 'om en om' gebruikt worden door de dieseltreinen van Arriva en de stoomtreinen van de STAR. Het beveiligingssysteem wordt hiervoor geschikt gemaakt. De eindhalte komt noordwestelijk van het STAR-station in Stadskanaal; het plan de lijn te laten eindigen op het vroegere Philipsterrein bij Nieuw-Buinen bleek financieel en vanwege de extra reistijd in het geheel niet haalbaar. Tussen Veendam en Stadskanaal komen geen tussenstations, zodat het 14 kilometer lange traject in 12 minuten wordt afgelegd. Het station Wildervank en de halte Bareveld zullen dus niet voor regulier treinverkeer worden heropend, en ook door de stoomtreinen van Museumspoorlijn STAR worden gepasseerd.

Over nog verdere verlenging naar Emmen wordt ook gespeculeerd. In 2008 hebben de provincies Drenthe en Groningen hiernaar onderzoek laten doen. De uitkomsten van dit onderzoek waren niet onverdeeld positief.[7] [8]

In 2019 is er opnieuw een onderzoek aangekondigd naar realisatie van een spoorverbinding tussen Emmen en Stadskanaal.[9] Deze verbinding zou dan onderdeel worden van de zogenaamde Nedersaksenlijn, een doorgaande spoorverbinding tussen Enschede en Groningen.