Spoorlijn Stadskanaal - Ter Apel Rijksgrens

De spoorlijn is aangelegd door de Groningsch-Drentsche Spoorwegmaatschappij Stadskanaal-Ter Apel-Rijksgrens (STAR) en was oorspronkelijk bedoeld om te worden verlengd aan de andere kant van de Rijksgrens in het Duitse Emsland. Dit is echter nooit gebeurd. Het baanvak Ter Apel - Ter Apel Rijksgrens werd daarom al twee jaar na de aanleg, op 15 mei 1926, gesloten en is daarmee een van de kortst gebruikte spoorlijnen van Nederland. Negen jaar later, op 15 mei 1935, werd ook het resterende deel gesloten voor alle verkeer. Op 11 augustus 1941 kwam het goederenvervoer naar Musselkanaal en Ter Apel voor korte tijd weer op gang (tot 19 augustus 1942). Na de oorlog werd op 11 augustus 1946 het goederenverkeer hervat, maar dit bleek niet meer rendabel genoeg: in 1959 werd de STAR opgeheven en de lijn overgenomen door de NS. Op 28 mei 1972 werd het goederenvervoer tussen Musselkanaal en Ter Apel gestaakt en tussen Zandberg en Ter Apel gesloten.[1] Op 27 mei 1990 werd ook het vervoer tussen Stadskanaal en Musselkanaal gestaakt. Het lijngedeelte Zandberg (km 10.6) tot Ter Apel werd in 1978 opgebroken, Musselkanaal - Zandberg pas later.

In 1992 werd de Stichting Stadskanaal Rail (S·T·A·R) opgericht, met als doel van het resterende spoor tussen Veendam, Stadskanaal en Musselkanaal een museumlijn te maken. Sinds 1994 is de lijn tot Musselkanaal als toeristische museumlijn in gebruik. Inmiddels is het spoor zelf door ProRail en de grond erlangs door NS Vastgoed overgedragen aan de Stichting, die zodoende het beheer volledig in eigen hand heeft.

In 2006 en 2007 werd de lijn tot Musselkanaal volledig gesaneerd en gerenoveerd. Het spoor bleef berijdbaar tot aan de brug over de Eerste Valthermond in Musselkanaal, zo'n 700 meter voorbij het station. Direct na de brug is de overweg over de Kavelingen opgebroken en 200 meter verder houdt ook het spoor zelf op.

Begin oktober 2018 maakte S·T·A·R bekend noodgedwongen te moeten stoppen met het rijden van het tracé tussen Nieuw-Buinen en Musselkanaal, omdat de bodem op dit deel van het traject te slecht is geworden en niet direct de middelen voorhanden zijn om het spoor te renoveren. Er is wel subsidie aangevraagd om voorlopig met railfietsen over dit traject te gaan rijden. De laatste trein naar Musselkanaal reed op 28 oktober 2018. [2]

• Stadskanaal: 1997, retrogebouw van Museumspoorlijn S·T·A·R op de plaats van het in 1979 gesloopte NOLS-station
• Stadskanaal Oost: geen (haltegebouw gesloopt 1985)
• Nieuw Buinen: geen (gesloopt 1990)
• Eerste Exloërmond: geen (gesloopt rond 1970)
• Musselkanaal: 2003, replica van het in 1985 gesloopte stationsgebouw Musselkanaal-Valthermond
• Zandberg: 1924, STAR, type STAR-klein (haltegebouw)
• Ter Apelkanaal-Vetstukkenmond: geen (gesloopt 1960)
• Ter Apel: geen (gesloopt 1990)
• Ter Apel Rijksgrens: geen (gesloopt 1984)

In de zomermaanden op de laatste zondag van de maand en in het voor- en najaar op enkele feest- en speciale dagen rijden treinen van de S·T·A·R drie keer per dag tussen de stations van Stadskanaal en Musselkanaal.

Een wissel bij Musselkanaal=Valthermond in 2014.

• Anneke Huyser: Van NOLS tot STAR - Uitgegeven door Stichting Stadskanaal Rail en Uitgeverij De Wijze Kater 2002. ISBN 90-5111-002-2.
• Stichting Stadskanaal Rail
• Lijst van spoorlijnen in Nederland
• Foto's van het spoor bij Station Musselkanaal-Valthermond op het weblog Furor Teutonicus