Spoorlijn Immensee - Chiasso

Van Immensee (460 m b nap) loopt de spoorlijn aan de zuidzijde van de Zugersee en de voet van de Rigi naar het knooppunt Arth-Goldau (510 m b nap). Hier geeft de lijn uit Zürich en Zug aansluiting.

De Schweizerische Südostbahn AG, uit de richting Biberbrugg–Rapperswil / Einsiedeln sluit hier aan. Vanaf 1947 reed de Südostbahn dagelijks doorgaande treinen van Luzern naar Romanshorn. Met deze spoorlijn ontstond een directe verbinding tussen Noordoost-Zwitserland en Centraal-Zwitserland. Tegenwoordig is deze verbinding bekend als "Voralpen-Express"

De Rigi-Bahnen had een dallijn van het station Arth-Goldau naar Arth am See aan de Zuger See. De Rigi-Bahnen loopt naar de top van de Rigi. Verder gaat het langs de Lauerzersee naar Schwyz (455 m b nap), de hoofdstad van het gelijknamige kanton. Na Brunnen loopt de spoorlijn langs de Urnersee, een deel van de Vierwaldstättersee. Op dit gedeelte is de dubbelsporige lijn over een lengte van 12 km gesplitst in een gedeelte met uitzicht op de See en een gedeelte door een lage tunnel. Bij Sisikon wordt Uri (kanton) bereikt en bij Flüelen het begin van de Vierwaldstättersee. Tussen Altdorf en Erstfeld (472 m b nap) wordt hard aan de aansluiting van de Gotthard-Basistunnel gewerkt. De noordelijke ingangen van de Gotthard-Basistunnel bevinden zich enige kilometers voor Erstfeld.

bergtraject, Erstfeld – Göschenen

In Erstfeld bevindt zich een locomotiefdepot van de SBB. Hier werden in het verleden locomotieven (tegenwoordig alleen bij goederentreinen) bijgeplaatst. Er zijn vaak locomotieven van andere spoorwegmaatschappijnen gestald. Bij het depot staat de denkmal locomotief 14270 van het type Ce 6/8 II «Krokodil» opgesteld. Het traject begint nu met een helling tot 28 ‰ merkbaar te stijgen. Na Amsteg loopt de lijn over de indrukwekkende Chärstelenbach-Brücke en over de moderne Intschireuss-Brücke die met 77 meter de hoogste brug van de SBB is, op de westelijke zijde van het smalle Reussdal.

Ter hoogte van Gurtnellen bij de Mörschlisbach-Galerie is de bergwand zeer instabiel en zorgde dat onder meer op 6 juni 2012 dat er een aantal rotsblokken op de spoorbaan terechtkwamen. Hierbij kwam een medewerker om het leven.[2] Op 18 juni 2012 werd ruim 2000 m³ gesteente opgebazen.[3] Het spoorwegverkeer werd op 2 juli 2012 weer vrij gegeven.[4] Op 14 november 2012 kwamen bij dezelfde locatie te Gurtnellen weer een aantal rotsblokken van 70-80 m³ op de spoorbaan terecht en werd het treinverkeer onderbroken. Het personenvervoer werd op maandag 19 november 2012 hersteld.[5]

Achter Gurtnellen ligt de 1476 meter lange Pfaffensprung-Kehrtunnel en snel daarop volgen de beroemde keertunnels bij Wassen. Hierbij steekt de spoorlijn drie maal de Meienreuss over, de eerste brug ligt nog onder de als oriëntatiepunt bekende dorpskerk die ongeveer 200 meter hoger ligt. Uit drie verschillende richtingen heeft men uitzicht op de «s Chileli vo Wasse» (de kerk van Wassen). Achter de 1570 meter lange tunnel aan de noordelijke helling bereikt men het station Göschenen. Op het voorplein van het station wacht de smalspoortandradlijn van de Matterhorn Gotthard Bahn (voormalige Schöllenenbahn / Furka-Oberalp-Bahn) op reizigers naar Andermatt en verder.

De SBB zette van 1954 tot de opening van de Gotthard-autotunnel in 1980 regelmatig rijdende autotreinen in, die in de winter het gemotoriseerde verkeer door de spoortunnel tussen Göschenen en Airolo vervoerden.

Van de noordelijke ingang van de Gotthard tunnel bij Göschenen is het linker tunnelportaal pas rond 1960 gebouwd en loopt na ongeveer 80 meter over in de hoofdsporen. Deze uitbouw diende voor de vergroting van het emplacement Göschenen. Nu volgt de 15.003 meter lange dubbelsporige en enkelbuizige Gotthardtunnel.

In het binnenste van de tunnel, na 9 km, bereikt men het hoogste punt van de tunnel. Het dienststation met wisselplaats bestaat al lang niet meer, en andere wisselplaatsen verdwenen. Er is nog een derde wisselplaats in gebruik. Het lokaal van het dienststation is nog als rustplaats voor de trajectcontroleur in gebruik.

bergtraject, Airolo – Faido

bergtraject, Faido – Biasca

Na het verlaten van Airolo steekt men de Ticino over en rijdt door het Valle Leventina. Im Piotta ziet men aan de linkerzijde de 87,8 % steile kabelbaan die naar de Ritom-Stausee loopt. Achter Rodi-Fiesso begint het indrukwekkendste deel van het zuidelijke bergtraject. Het dal versmalt zich tot de Piottino-Schlucht en men rijdt vervolgens door de op de linkerdalzijde liggende Freggiospiraaltunnel en de tegenover op de andere zijde gelegen Pratospiraaltunnel. Op deze wijze wordt het 200 meter dieper gelegen station Faido bereikt. Voorbij Lavorgo passeert men twee keertunnels, onder de spoorweghobbyisten bekend als Biaschina-Schlaufen. Uiteindelijk bereikt men het in het dal gelegen Biasca. Bouwplaatsen van de AlpTransit zijn te vinden rond Faido en tussen Bodia en Biasca.

Vanaf Biasca loopt de Gotthardspoorlijn langs de Ticino tot Bellinzona, de hoofdplaats van het Kanton Tessin. In Giubiasca buigt de spoorlijn naar Locarno en Luino af. Aan deze lijn wordt in de toekomst de Ceneri-Basistunnel aangesloten.

Nu stijgt het traject met uitzicht op de Tessiner Aplen en het Lago Maggiore tot Monte Ceneri en rijdt men door twee parallel gelegen enkelsporige tunnels tot het hoogste punt bij Rivera-Bironico. Nu gaat het verder bergafwaarts naar Lugano. Aan de westelijke oever van het Lago di Lugano ligt in Melide het Swissminiatur, de Zwitserse variant van Madurodam. Over de 817 meter lange dam van Melide wisselt de Gotthardspoorlijn naar de oostelijke oever van het Lago di Lugano langs Capolago en Mendrisio. Na ruim 200 km wordt de grensplaats Chiasso bereikt. Hier bevindt zich een omvangrijk rangeerstation voor goederentreinen. Vanaf dit station neemt de Ferrovie dello Stato (FS) de meeste groederentreinen voor verder vervoer in Italië over.

Er bestaan plannen om tussen het Zwitserse Mendrisio en het Italiaanse Varese een nieuwe grensoverschrijdende spoorlijn aan te leggen. Deze spoorlijn, met een lengte van 18 kilometer, is in de eerste plaats bedoeld voor personenvervoer door TILO. Op 20 oktober 2008 werd hiervoor een overeenkomst tussen beide landen gesloten.

De Voralpen-Express (VAE) verbindt sinds 1991 Luzern via Arth-Goldau, Pfäffikon, Rapperswil en St. Gallen met Romanshorn. De treinen worden door de Südostbahn (SOB) en de Schweizerischen Bundesbahnen (SBB) geëxplioteerd.

De Stadtbahn van Zug verzorgt het regionaal verkeer aan de noordzijde van de Gotthardtunnel op de bestaande sporen van de SBB vanaf 12 december 2004 op de volgende verbindingen:

• Zug – Zug Postplatz – Zug Fridbach – Zug Oberwil – Walchwil – Arth-Goldau – Steinen – Schwyz – Brunnen – Sisikon – Flüelen – Altdorf – Erstfeld

De S-Bahn Luzern verzorgt het regionaal verkeer aan de noordzijde van de Gotthardtunnel op de bestaande sporen van de SBB vanaf 12 december 2004 op de volgende verbindingen:

• Luzern – Luzern Verkehrshaus – Meggen Zentrum – Meggen – Merlischachen – Küssnacht am Rigi – Immensee – Arth-Goldau – Steinen – Schwyz – Brunnen

De Arth-Rigi-Bahn (afgekort ARB) had een normaalsporige adhesielijn van het station Arth-Goldau naar de Arth am See aan de Zuger See. Thans is nog aanwezig een normaalsporige tandradbaan, welke van Arth-Goldau naar Rigi loopt. Samen met de Vitznau-Rigi-Bahn (afgekort VRB), die van de andere zijde omhoog komt, noemen ze zich sinds 1992 de Gesellschaft Rigi-Bahnen AG (afgekort RB).

Sinds 12 december 2004 rijden tussen Erstfeld en Göschenen geen stoptreinen meer. Het vervoer wordt hier overgenomen door de Postbus van Flüelen naar Göschenen.

In Göschenen kan de reiziger overstappen op de voormalige Schöllenenbahn (SchB) door de Schöllenschlucht naar de legerplaats Andermatt. Op deze lijn rijdt sinds 1 januari 2003 de Matterhorn Gotthard Bahn (MGB). Sinds december 2006 rijden de stoptreinen van Göschenen - Andermatt door naar Brig.

Per 12 december 2004 rijden er tussen Airolo en Biasca vrijwel geen stoptreinen meer. Het vervoer is grotendeels overgenomen door de Postbus van Airola naar Bellinzona.

De Italiaans-Zwitserse spoorwegonderneming Treni Regionali Ticino Lombardia SA (TILO) is sinds 4 december 2004 een samenwerkingsverband tussen het kanton Tessin/Ticino en de provincie Lombardia. Er rijden nog geen doorgaande treinen van TILO naar Milaan; hiervoor moet men in Chiasso overstappen op een andere TILO-verbinding. Chiasso – Milaan wordt uitgevoerd met treinstellen van Trenitalia.

TILO verzorgt het regionaal verkeer aan de zuidzijde van de Gotthardtunnel op de bestaande sporen van de SBB vanaf 12 december 2004 op de volgende verbindingen:

• TILO S10: Biasca – Bellinzona – Giubiasco – Rivera-Bironico – Mezzovico – Taverne-Torricella – Lamone-Cadempino – Lugano – Lugano-Paradiso – Melide – Maroggia-Melano – Capolago-Riva S. Vitale – Mendrisio – Balerna – Chiasso – (Milano C.)
• TILO S20: Bellinzona – Giubiasco – S. Antonino – Cadenazzo – Riazzino-Cugnasco – Gordola – Tenero – Locarno
• TILO S30: Bellinzona – Giubiasco – Cadenazzo – Quartino – Magadino-Vira – S. Nazzaro – Gerra (Gambarogno) – Ranzo-S. Abbondio – Pino-Tronzano – Maccagno – Colmegna – Luino

• Ferrovie Lugano-Ponte Tresa (afgekort FLP). Deze lijn, die loopt van Lugano naar Ponte Tresa, is de enige overlevende van verschillende lichtspoorwegen rond Lugano. Hij is ook bekend als Ferrovie Luganesi SA.
• Funiculaires Lugano Città - Lugano Stazione (afgekort TPL), spoorbreedte 1000 mm, lengte: 220 meter, hoogteverschil: 53 meter, helling 250‰, tunnels: 46 meter en 47 meter.

Bij Melide bevindt zich Swissminiatuur, de Zwitserse variant op Madurodam. Het park heeft een oppervlakte van 140.000 m². Zo'n 120 bekende Zwitserse gebouwen zijn nagebouwd op een schaal van 1:25.

De Ferrovia Monte Generoso (FM) is een Zwitserse spoorwegonderneming met de enige smalspoortandradspoorlijn ten zuiden van de Alpen. De lijn loopt van Capolago naar boven op de Monte Generoso. De trein rijdt van 1 april tot 31 oktober.

Te Mendrisio is de museumspoorlijn Club del San Gottardo gevestigd. Het betreft een normaalsporige spoorlijn van 12,6 km op het traject Mendrisio - Valmorea (It) - Cantello (It) - Malnate (It). In de periode 1926 t/m 1928 werd deze lijn gebruikt voor internationale treinen.

De Schweizerische Bundesbahnen (SBB) verzorgt het treinverkeer tussen Luzern/Zürich - Erstfeld - Bellinzona - Locarno/Chiasso/Lugano. Dit doet de SBB met de volgende treindiensten:

• Eurocity Frankfurt am Main Hbf - Milano Centrale 1x per dag
• Eurocity Zürich HB - Venezia Santa Lucia 1x per dag
• Eurocity Zürich HB - Milano Centrale 1x per 2 uur
• Intercity Zürich HB - Lugano/Chiasso 1x per uur
• Intercity Basel SBB - Lugano/Chiasso 1x per uur
• InterRegio Zürich HB/Basel SBB - Erstfeld vanaf Basel en Zürich ieder 1x per 2 uur

Verder zijn alle regionale treinen op de Gotthardspoorlijn van de SBB, door de Gotthard Basistunnel rijden alleen Euro-/Intercity's. Overige treinen rijden over het klassieke Gotthardtraject.

Trans Europ Express (TEE) was de benaming voor een netwerk van luxueuze binnenlandse en internationale sneltreinen in Europa, dat van start ging in 1957.

Het concept was bedacht door F.Q. den Hollander, toenmalig president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen.

De TEE Gottardo was samen met de TEE Ticino een van de treinen die op 1 juli 1961 de verbinding tussen het noordelijke en zuidelijke deel van het TEE net tot stand brachten. Tevens waren deze drie de eerste TEE's met elektrische tractie. De TEE Gottardo reed echter niet via Luzern maar eerst van Bazel naar Zürich om daarna bij Arth Goldau op de Gotthardspoorlijn uit te komen.

Op 31 mei 1987 richtten de spoorwegmaatschappijen van de Europese Unie, Oostenrijk en Zwitserland met 64 treinen het EuroCity-net als opvolger van de Trans Europ Express (TEE) op. In tegenstelling tot de TEE kent de EuroCity naast eerste klas ook tweede klas.

De TEE Gottardo werd per 31 mei 1987 als Europese internationale Euro City-trein voor de verbinding Bazel - Milaan.

Na de aflevering van de Eurocity rijtuigen van de SBB in 1991 is de TEE Ticino verder als Eurocity in de dienstregeling opgenomen. Als bijzonderheid was een panoramarijtuig in de trein opgenomen. Sinds september 1996 worden de EC-treinen over de Gotthard gereden met Cisalpino-Pendolino treinstellen.

De Cisalpino verzorgt het internationale treinverkeer tussen Schaffhausen - Zürich - Chiasso - Milaan en verder. De treinen zijn in de dienstregeling aangeduid met de letters: CIS of EC.

Op de noord – zuid route door Zwitserland werd begin 1990 het project van de Rollende Landstraße (afgekort RoLa) voor het vervoer van zware vrachtauto’s op goederentreinen gestart. Een passende vertaling van de afkorting RoLa is Rollende Autobahn.

De Firma Hupac AG uit Chiasso heeft de bedrijfsvoering van Rollende Landstraße in Zwitserland.