Socialistische Alternatieve Politiek

De voorgeschiedenis van de SAP gaat terug tot de jaren dertig van de twintigste eeuw, toen de trotskistische Vierde Internationale ook in Nederland een eigen sectie kreeg. De politieke partij van de Nederlandse trotskisten, die sinds 1945 de naam Revolutionair Communistische Partij droeg, werd echter in 1952 opgeheven in verband met een tactische koerswijziging van de leiding van de Vierde Internationale. Volgens de nieuwe strategie, die bekend kwam te staan als 'intredepolitiek', dienden trotskisten zich voortaan wereldwijd aan te sluiten bij socialistische en communistische 'massapartijen', met de bedoeling die gaandeweg in trotskistische richting te sturen. In dat kader traden de Nederlandse trotskisten aanvankelijk toe tot de Partij van de Arbeid, waar ze een linkse pressiegroep oprichtten, het Sociaal-Democratisch Centrum. Nadat het partijcongres van de PvdA het lidmaatschap van het SDC in 1959 onverenigbaar verklaarde met dat van de PvdA, hief de organisatie zichzelf in 1960 op en gingen de Nederlandse trotskisten hun 'intredepolitiek' bij andere linkse organisaties beproeven.

Zo werd in de zomer van 1970 binnen de PSP de actiegroep Proletaries Links (PL) actief, die de bedoeling had de PSP om te vormen tot een revolutionaire arbeiderspartij op trotskistische leest. Toen Proletaries Links in oktober 1971 een nederlaag leed op het PSP-congres in Groningen en de PL-leiding werd geroyeerd als lid, ging de actiegroep op eigen benen verder en ontstond, voor het eerst sinds de opheffing van de Revolutionair Communistische Partij in 1952, weer een trotskistische politieke partij. In juni 1973 werd de naam van de organisatie veranderd in Kommunistenbond Proletaries Links en een jaar later, in 1974, in Internationale Kommunistenbond (IKB). In 1983 werd de naam van de IKB gewijzigd in Socialistiese Arbeiderspartij (SAP).

Toen in 1989 de CPN, de PSP en de PPR onderhandelingen voerden over de vorming van GroenLinks wilde de PSP graag ook de SAP er bij betrekken, "maar CPN en PPR wilden er beide niets van weten". Het idee van de PSP om dan één van haar eigen plaatsen op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen aan een SAP-afgevaardigde toe te kennen werd door de SAP afgewezen.[1]

De jongerenorganisatie van de partij heette (tussen 1980 en 2000) Rebel. Het tijdschrift van de SAP, dat aanvankelijk tweewekelijks verscheen, heette tussen 1978 en 1992 Klassenstrijd; speciaal voor de leden verscheen het Intern Bulletin.

Tussen 1981 en 1994 namen IKB en SAP vier keer deel aan Tweede Kamerverkiezingen. Telkens bleef het behaalde stemmental ver beneden de kiesdrempel steken. Ook bij Provinciale Statenverkiezingen haalden IKB en SAP nooit zetels. Bij gemeenteraadsverkiezingen werden in Nijmegen (1978, PSP/IKB), Rotterdam (1986, CPN/PPR/PSP/SAP onder de naam Links Rotterdam) en Deventer (1990, PSP/SAP) incidenteel gezamenlijke lijsten ingediend met andere linkse partijen. In Deventer resulteerde dit in een (gezamenlijk behaalde) raadszetel die – in 1993 en 1994 – werd ingenomen door een SAP-lid.

Tweede Kamerverkiezingen

Sinds de tweede helft van de jaren negentig zijn veel SAP-leden actief binnen de SP, net als de leden van de eveneens trotskistische organisaties Offensief en de Internationale Socialisten. Zo stond de toenmalige hoofdredacteur van Grenzeloos Paul Mepschen op de SP-lijst in Rotterdam bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. Tijdens die verkiezingen werd SAP-bestuurslid Leo de Kleijn gekozen in de Rotterdamse raad.[2]

• Ewout Irrgang, kandidaat-kamerlid voor SAP-Rebel in 1994, lid van de Tweede Kamer namens de SP (2005-2012) en huidig lid van de Algemene Rekenkamer
• Leon Verdonschot, lid van Rebel[3]
• Robert Went, kandidaat-kamerlid voor de IKB in 1981 en voor de SAP in 1986 en 1989; later projectleider bij de Algemene Rekenkamer en medewerker van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).

• Ron Blom en Bart van der Steen: Een banier waar geen smet op rust. De geschiedenis van het trotskisme in Nederland, 1938-heden, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg (2015)
• Robert Jackson Alexander: International Trotskyism 1929-1985: A Documented Analysis of the Movement, Duke University Press Books (1991)
• Antoine Verbij: Tien rode jaren. Links radicalisme in Nederland 1970-1980, Uitgeverij Ambo, Amsterdam (2005)

• Website Grenzeloos
• Socialistisch Alternatieve Politiek (SAP) bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen
• Verkiezingsprogramma SAP 1986
• Verkiezingsaffiche SAP 1986
• Verkiezingsaffiche SAP 1989