Trotskisme

Trotskisme is de stroming binnen het marxisme/communisme die zich baseert op onder andere de ideeën en methode van de Russische revolutionair Leon Trotski (1879-1940). Samen met Lenin gaf Trotski leiding aan de Oktoberrevolutie en de daarop volgende Rode Terreur. In de jaren twintig en dertig ontstond er binnen de Russische communistische partij een conflict tussen Trotski en diens medestanders (in wat later de Linkse Oppositie zou gaan heten) en het opkomende stalinisme, totdat die laatste fractie de strijd won, waarbij honderdduizenden werden gedood. Trotski werd onder Stalins regime verbannen, en later in ballingschap in Mexico vermoord.

COMMUNISME

Concepten Marxistische economie Historisch materialisme Meerwaarde Klassenstrijd Proletarisch internationalisme Wereldrevolutie

Aspecten Communistisch Manifest Communistische partij Communistische symboliek

Varianten Marxisme Leninisme Trotskisme Maoïsme Luxemburgisme Titoïsme Stalinisme Castroïsme Guevarisme Hoxhaïsme Juche Blanquisme Linkscommunisme Radencommunisme Anarchocommunisme Christelijk communisme Eurocommunisme Oercommunisme Wetenschappelijk communisme

Internationalen Bond der Communisten Eerste Internationale Tweede Internationale Derde Internationale Vierde Internationale

Personen Gracchus Babeuf Filippo Buonarroti Louis Blanqui Étienne Cabet Wilhelm Weitling Karl Marx Friedrich Engels Rosa Luxemburg Karl Liebknecht Antonio Gramsci Vladimir Lenin Leon Trotski Jozef Stalin Kim Il-sung Mao Zedong Hồ Chí Minh Josip Broz Tito Che Guevara

Verwante onderwerpen Anticommunisme Russische Revolutie Sovjet-Unie Koude Oorlog Dictatuur van het proletariaat Val van het communisme Links Socialisme

Portaal    Communisme

Wat betreft Trotski's bijdragen aan de arbeidersbeweging en de socialistische theorie zijn vooral vermeldenswaardig het idee van de 'permanente revolutie', de gedachte dat het socialisme met dwang opgelegd kan worden en zijn nadruk op internationalisme (tegenover Stalins theorie van 'socialisme in één land'), zijn analyse van het opkomende fascisme bij zijn leven, en het 'overgangsprogramma', dat een brug probeerde te slaan tussen de strijd in het heden en het socialistische einddoel.

Hoewel Trotski een vooraanstaande rol speelde bij het vestigen van een communistische eenpartijstaat in Rusland, en grotendeels verantwoordelijk was voor de terreur tegen andersdenkenden, zeggen huidige trotskisten een democratische vorm van communisme te vertegenwoordigen die opkomt voor democratische geplande economie en radendemocratie.

In de communistische wereld speelde het trotskistische gedachtegoed, ook na de destalinisatie, geen rol van betekenis meer. 'Trotskisme' was in deze landen weinig meer dan een scheldwoord. Zijn grootste invloed heeft deze ideologie in het westen gehad, waar diverse communistische partijen deze ideologie omarmden. Zulke partijen zijn relatief populair in Frankrijk, waar bij de presidentsverkiezingen van 2002 10% van de kiezers op een van de deelnemende trotskistische partijen stemde. Ook de linkervleugel van de Britse Arbeiderspartij kende voorheen een trotskistische factie, die in de jaren tachtig, met name in de Londense voorsteden, een politieke factor van belang was.

In Nederland zijn het tegenwoordig onder andere de socialistische organisatie Offensief, de Internationale Socialisten (IS), Socialistisch Alternatieve Politiek (SAP) en Vonk die een trotskistische achtergrond hebben. De eerste trotskistische partij in Nederland was de vooroorlogse Revolutionair-Socialistische Partij van Henk Sneevliet. In België zijn de voornaamste trotskistische organisaties LSP (Linkse Socialistische Partij) / PSL (Parti Socialiste de Lutte), GA (Gauche anticapitaliste) / (SAP), POS (Parti Ouvrier Socialiste) en Vonk.