Samkhya
Samkhya of sankhya (Sanskriet: सांख्य) is een van de zes orthodoxe of astika filosofische scholen (darsana's) van het hindoeïsme, de belangrijkste op de vedanta na, waarin samkhya het sterkst doorleeft. Het betekent letterlijk: "datgene wat alles in detail beschrijft".
Oorsprong
De samkhya is de oudste van alle Indische filosofische systemen. Het is de eerste bekende beschrijving van een compleet model van het universum, tegelijk wetenschappelijk en transcendent. Het universum wordt beschouwd als bestaande uit twee eeuwige realiteiten. Die worden purusa en prakrti genoemd. Daarmee verdedigt de samkhya een sterk dualistische visie waarin de wereld een mix van twee tegenstrijdige eenheden is (licht/donker, mannelijk/vrouwelijk) vergelijkbaar met de yin en yang-filosofie. Historisch gezien is deze filosofie geassocieerd geraakt met het hindoeïsme, echter de oorspronkelijke filosofie wordt volgens de mondelinge traditie toegeschreven aan Maharshi Kapila, die kort na het overlijden van Boeddha leefde en door het boeddhisme geïnspireerd was. De geschreven versie is de Samkhya karika en is circa 200 v.Chr. geschreven door Ishvara Krishna.
Leer
Alle materie heeft drie fundamentele guna's of eigenschappen - rajas (scheppend), sattva (in stand houdend) en tamas (vernietigend). Deze drie-eenheid is tevens te vinden in de trimurti Brahma, Vishnoe en Shiva. Goden zijn echter niet belangrijk in de samkhya-school.
Een vroege vorm van samkhya-yoga als de methode tot verlossing via kennis (jnana), wordt al in de Bhagavad Gita beschreven.
Invloed
De Samkhya beïnvloedde in hoge mate de Yogasoetra's van Patanjali (2e eeuw v. Chr.), die de yogi op het Pad van de Yoga leiden tot kaivalya of moksha (verlossing, bevrijding, Zelf-realisatie).
| Hindoeïsme |  | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|