Rijksuniversiteit Leuven

Op 6 oktober 1817 werd door de regering van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in Leuven een nieuwe universiteit geopend, gelijktijdig met de Rijksuniversiteit Gent en de Rijksuniversiteit Luik.

Zoals Geertrui Couderé het schrijft: "Dat er te Leuven ooit een Rijksuniversiteit heeft bestaan is voor velen steeds een onbekend feit" en "de oorzaak is dat de Rijksuniversiteit lange tijd in de taboesfeer verbleef".[2].

Het was een neutrale en niet-confessionele universiteit, waarvan de hogere overheid hoopte dat ze de aankomende generaties in een geest zou doen ontwikkelen die beantwoordde aan wat Willem I en zijn raadgevers voor het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden voor ogen hadden: te weten een intellectuele elite van Europees niveau te vormen.

De meeste professoren kwamen uit verschillende Europese landen, voornamelijk uit beroemde Duitse universiteiten en uit Frankrijk, terwijl slechts weinigen uit Noord-Nederland afkomstig waren. Voor wat de Duitse hoogleraren betreft, kon Willem I rekenen op de zoektocht die werd ondernomen door zijn vertrouwensman, de diplomaat Hans Christoph Ernst von Gagern. Van de autochtone hoogleraars, was een aantal al hoogleraar aan de voormalige Universiteit van Leuven, die in 1797 was opgeheven. Men vond ze meest (vanwege hun leeftijd of vanwege hun filosofische ingesteldheid) niet meer terug na 1834 in de nieuwe Katholieke Universiteit van Mechelen, weldra verhuisd als Katholieke Universiteit Leuven.

Het onderwijs werd in het Latijn gegeven zoals destijds gebruikelijk was in de Nederlanden. De universiteit verwelkomde bij de opening 230 studenten. Ze bleef werkzaam tot 1835 en sloot definitief de deuren op 15 augustus 1835. Gedurende de achttien jaar van haar academisch bestaan telde ze 8020 inschrijvingen.

Sommige afgestudeerden speelden een niet geringe rol bij het ontstaan van België en meer algemeen in het intellectuele en wetenschappelijke leven van het Belgische koninkrijk.[3]

Elk jaar werd een Leuvens hoogleraar tot rector magnificus aangesteld.

• 1817-1819: François Joseph Harbauer (1776-1824), uit de Elzas, was een leerling van de filosoof Johann Gottlieb Fichte en onder anders van Christoph Wilhelm Hufeland en Johann Christian Stark aan de universiteit van Jena.
• 1819-1820: Jean-Ferdinand Sentelet
• 1820-1821: Henri-Ferdinand Decoster
• 1821-1822: Georg Joseph Bekker
• 1822-1823: Charles Jacmart (1773-1849), uit Frankrijk, doctor in geneeskunde uit de Universiteit Leuven, rector magnificus in 1822-1823, 1830-1831 en 1831-1832.
• 1823-1824: Franz Jacob Goebel
• 1824-1825: Jean-François-Michel Birnbaum, uit het hertogdom Hessen-Darmstadt.
• 1825-1827: Franz-Joseph Dumbeck, uit het groothertogdom Baden,
• 1827-1828: Jean Marie Baud
• 1828-1829: Franz-Joseph Adelmann
• 1830-1832: Charles Jacmart

In 1830 klaagde men over het feit dat koning Willem I der Nederlanden zo veel buitenlandse leerkrachten had gekozen, maar, zo schrijft Carlo Bronne:[4]

In tegenstelling tot Nederland, had België tijdens de voorafgaande eeuw geen historici of humanisten van grote kwaliteit gehad. De koning moest beroep doen op buitenlandse leerkrachten om de leerstoelen te bezetten en het was verkeerd hem dit te verwijten, want hij kon niet anders. Sommigen onder hen waren trouwens opvoeders van hoog gehalte".

Zie: Lijst van alumni van de Rijksuniversiteit Leuven

• 1817-1826: Annales Academiae Lovaniensis, 1821-1827 (1817-1826).
• 1821: Annales Academiae Lovaniensis, 1821: "Discours prononcé le 6 octobre 1817 à l'occasion de l'installation de l'Université par M. le docteur François-Joseph Harbaur, professeur en médecine, nommé recteur magnifique de la même université".
• 1835: J. J. Dodt, Repertorium dissertationum belgicarum, Utrecht, 1835.
• 1837: A. Ferrier, Description historique et topographique de Louvain, Brussel, Haumann, Cattoir en Cie, 1837.
• 1838: Journal historique et littéraire, 1838, p. 88.
• 1842: Joseph-Marie Quérard, La littérature française contemporaine, 1842. Over professor Birnbaum, p. 539.
• 1848: P. Namur, Notes concernant le Repertorium dissertationum belgicarum, in: Le bibliophile belge, n° 5, 1848, pp. 115-118.
• 1854: Pierre François Xavier De Ram, Analectes pour servir à l'histoire de l'Université de Louvain, Leuven, 1854, p. 155 (Biografie van Xavier Jacquelart).
• 1860: E. Van Even, Louvain monumental..., Leuven, C.-J. Fonteyn, 1860.
• 1884: Léon Vanderkindere, L'université de Bruxelles. Notice historique, Brussel, 1884 (Betreffend de Rijksuniversiteit zie: p. 9 et 10).
• 1906: Victor Brants, La faculté de droit de l'Université de Louvain à travers cinq siècles (1426-1906) esquisse historique, Leuven, 1906.
• 1917: Hubert Nélis, Inventaire des archives de l'Université de l'État à Louvain, Brussel, Hayez, 1917.
• 1925: Dr. G. Bourgeois, Un Fumacien oublié: Charles Jacmart, Recteur Magnifique de l'Université de Louvain, in: Nouvelle Revue de Champagne et de Brie, Largentière (Ardèche), 1925, pp. 9 et seq. .
• 1948: Carlo Bronne, L'amalgame ou la Belgique de 1814 à 1830, Brussel, Paul Legrain, s. d. (De Rijksuniversiteit Leuven, zie: pp. 269-270).
• 1952: Carlo Bronne, La tapisserie royale, Brussel-Parijs, 1952, p. 92.
• 1955: Albert Bruylants, Les chimistes louvanistes et leur temps, II, L'École Centrale de la Dyle (1795-1814) et l'Université d'État (1816-1835), in: Bulletin trimestriel de l'Association des Amis de l'Université de Louvain, n°3, 1955.
• 1961: Gisela Wild: Leopold August Warnkönig 1794 - 1866. Ein Rechtslehrer zwischen Naturrecht und historischer Schule und ein Vermittler deutschen Geistes in Westeuropa, in: Freiburger rechts- und staatswissenschaftliche Abhandlungen, volume 17, Karlsruhe, 1961.
• 1964: Jean Jacmart, Généalogie de la famille Jacmart, in: Recueil de l'Office Généalogique et Héraldique de Belgique, tome XII, Brussel, 1963, p. 114.
• 1967: Florilège des sciences en Belgique, Brussel, Académie Royale de Belgique, 1967, p. 118.
• 1973: B. Borghgraef van der Schueren, De Universiteiten in de Zuidelijke Provincies onder Willem I, Brussel, 1973.
• 1975: La faculté de droit de l'Université d'État de Louvain, in: Jura Falconis, XI, 1975 (3).
• 1985: E. Lamberts & J. Roegiers, De Universiteit te Leuven, 1425-1985, Universitaire Pers Leuven, 1985.
• 1986: Mia De Neef, De Faculteit Wijsbegeerte en Letteren van de Rijksuniversiteit te Leuven (1817-1835), niet gepubliceerde thesis, Leuven, KUL, 1986.
• 1986: G. Vanpaemel, J. B. Van Mons (1765-1842) en het scheikundige-onderwijs aan de Rijksuniversiteit Leuven, in: Communications de l'Académie Royale, Classe des Sciences, 48, 1986, n° 4, pp. 87-100.
• 1987: Geertrui Couderé, De studenten aan de Rijksuniversiteit Leuven (1817-1835), in: Liber amicorum Dr. J. Scheerder, Leuven, 1987, p. 241 à 261.
• 1987: Arlette Graffart, La matricule de l'Université de Louvain (1817-1835), in: Album Carlos Wyffels, Bruxelles, 1987, pp. 177-178.
• 1990: Emiel Lamberts & Jan Roegiers, Leuven University, 1425-1985, Leuven, University Press, 1990.
• 1999: Christian Laporte, L'affaire de Louvain: 1960-1968, 1999, p. 26.
• 2008: Philippe et Nadine Quinet-De Saeger, André Dieudonné Trumper, médecin à Bruxelles au XIXe siècle, Brussel, Studia Bruxellae, 2008, p. 47.
• 2011 : Pieter Dhondt, Un double compromis. Enjeux et débats relatifs à l'enseignement universitaire en Belgique au XIXe siècle, Gent, Academia Press, 2011.
• 2013: Joris Snaet & Tom Verbist, De Grote Aula van de Leuvense Universiteit, in: M & L, jan-feb 2013, blz. 33-64.

• Lijst van voormalige universiteiten
• Katholieke Universiteit Leuven
• Katholieke Universiteit van Mechelen
• Geschiedenis van de Leuvense universiteit
• Universiteitsbibliotheek (KU Leuven)
• Universiteit Leuven (1425-1797)
• Université catholique de Louvain
• Lijst van alumni van de Rijksuniversiteit Leuven