Personenbelasting

Rijksinwoners worden belast op het inkomen ongeacht hun oorsprong, het zogenaamde wereldinkomen. Wie in België woont, en aandelen van bijvoorbeeld IBM (een Amerikaanse onderneming) heeft en een woning in Frankrijk die hij verhuurt, wordt volgens dit principe in België belast op de som van het Belgisch loon, het Amerikaans roerend inkomen en het Frans onroerend inkomen.

Ook Amerika kan belastingen heffen op het dividend dat de Amerikaans onderneming uitkeert en Frankrijk kan belastingen heffen op het Franse onroerend inkomen. Er kan dus een dubbele belasting ontstaan op buitenlandse inkomsten.

Daarom sluiten landen verdragen af die bepalen wie er recht heeft om het inkomen te belasten. Dergelijke verdragen ter vermijding van dubbele belasting of om te vermijden dat geen van beide landen belastingen heft, noemt men dubbelbelastingverdragen. In het voorbeeld gaat het om het dubbelbelastingverdrag tussen België en de Verenigde Staten van Amerika om te weten welke van de twee Staten belasting mag heffen op het dividend, en het verdrag tussen België en Frankrijk om te weten wie het onroerend inkomen mag belasten.

Onder globalisatie verstaat men dat alle inkomsten die een rijksinwoner geniet, worden samengevoegd dus geglobaliseerd.

Heb je bijvoorbeeld inkomsten uit arbeid samen met ziektevergoedingen en werkloosheidsuitkeringen en een tweede woning en bovendien ook nog een onderhoudsuitkering, dan wordt je belastbaar inkomen bepaald door de som van al deze inkomsten.

Hierop bestaat een belangrijke uitzondering: de roerende inkomsten (intresten, dividenden, ...) worden afzonderlijk belast tegen een eigen tarief. Ze maken geen deel uit van het geglobaliseerde inkomen. Ook sommige diverse inkomsten worden afzonderlijk belast zoals bepaalde meerwaarden op onroerende goederen.

Als men gehuwd is of wettelijk samenwoont gebeurt de aangifte en de berekening gemeenschappelijk. Hiervoor wordt voor iedere rubriek een dubbele kolom voorzien. Elke partner wordt belast op zijn eigen inkomsten. Als algemene regel worden de inkomsten van partners dus niet samengevoegd. Bepaalde inkomsten worden ofwel verdeeld, ofwel (gedeeltelijk) overgeheveld.

Wanneer slechts een van de partners een beroepsinkomen heeft, ofwel een beperkt inkomen heeft, wordt automatisch 30% van het gemeenschappelijk inkomen met een maximum van €10 230 (inkomsten 2015) fictief overgeheveld naar de andere partner. Dit is het principe van het huwelijksquotiënt. Dit is ook van toepassing als beide partners beroepsinkomsten hebben maar waarbij het inkomen van de partner met het laagste beroepsinkomen kleiner is dan 30% van het gezamenlijk beroepsinkomen. Hierdoor moeten sommige koppels minder belastingen betalen aangezien dit fictieve inkomen vaak in een lagere belastingschijf valt en het inkomen van de partner met het hoogste inkomen fictief vermindert en dus gedeeltelijk weggenomen wordt uit de hogere schijven.

Afhankelijk van het huwelijkscontract worden ook roerende inkomsten en onroerende inkomsten verdeeld onder de partners (gemeenschappelijke aanwinsten).

In België is het fiscaal jaar gelijk aan het kalenderjaar. Alle inkomsten die in het kalenderjaar worden verdiend, zijn aan de belasting onderworpen. Deze inkomsten dienen verminderd te worden met de kosten die in datzelfde jaar werden gedaan of gedragen. Het inkomen van een bepaald belastbaar tijdperk wordt aangeslagen in het jaar dat erop volgt. Het inkomstenjaar 2013 is dus gelijk aan het aanslagjaar 2014. Het aanslagjaar bepaalt de toepasselijke wetgeving. Bepaalde achterstallen kunnen worden verrekend in het volgende belastingjaar.

Al de bedragen in het Wetboek van de Inkomstenbelastingen die in de titel Personenbelasting staan, worden jaarlijks geïndexeerd. Dit geldt zowel voor de belastingschijven, voor de forfaitaire beroepskosten als voor de uitgaven die recht geven op een belastingvermindering.[1]

Volgens het Wetboek van Inkomstenbelastingen zijn aan de personenbelasting onderworpen de rijksinwoners, de natuurlijke personen die in België hun woonplaats of de zetel van hun fortuin hebben.[2]

Als woonplaats moet men rekening houden met de werkelijke woonplaats.[2] Het feit dat men in het Rijksregister van de natuurlijke personen is ingeschreven, levert een vermoeden op dat men een rijksinwoner is.[3] Dit vermoeden kan worden weerlegd zowel door de fiscale administratie als door de belastingplichtige.

De nationaliteit van de personen die aan de Belgische personenbelasting onderworpen zijn, speelt dus geen rol. Bepaalde belastingvoordelen zijn wel afhankelijk van het gewest waar een persoon woont.

Voor gehuwden wordt de woonplaatsbelasting bepaald door de plaats waar het gezin is gevestigd.[4] Wettelijk samenwonenden worden gelijkgesteld met gehuwden, en een wettelijk samenwonende met een echtgenoot.[5]

Indien het gezin zijn feitelijke woonplaats in België kent, wordt de betrokkene geacht zijn woonplaats ook in België te hebben. Dit betreft een onweerlegbaar vermoeden.

De tarieven van de personenbelasting klimmen op van 25 % tot 50 % (zogeheten "progressieve" tarieven). De opgegeven tarieven zijn geldig voor de inkomsten van 2017, aanslagjaar 2018. De belastingschalen zijn zo opgesteld dat ze een sociale herverdeling doen van de inkomsten: rijken betalen evenredig meer belasting dan armen.

Het beroepsinkomen wordt verminderd met:

• de sociale bijdragen: RSZ ten bedrage van 13,07% van het brutoloon, maar ook ziekenfondsbijdragen of VAPZ voor zelfstandigen.
• beroepskosten: ofwel de werkelijke beroepskosten die dan ook bewezen moeten worden, ofwel de forfaitaire beroepskosten volgens het beroepsinkomen. De percentages blijven over het algemeen dezelfde maar de schijven worden jaarlijks aangepast.

Het totaal inkomen wordt verder verminderd met:

• bepaalde intresten en kapitaalaflossingen van hypothecaire leningen en schuldsaldoverzekeringen met betrekking tot onroerende goederen (maximum €2 260), bijkomende aftrek hypotheek (€750) gedurende de eerste 10 jaar (plus hier boven op €80 bij 3 of meer kinderen; bedragen voor inkomsten 2013);
• betaalde onderhoudsuitkeringen.

De belastingen worden verminderd met een zeker percentage op volgende bedragen (bedrag voor inkomsten 2013):

• de standaard belastingvrije schijf: bedraagt voor het aanslagjaar 2014 €6 990;
• aanvullende belastingvrije schijven in verband met kinderen ten laste respectievelijk €1 490, 3 820, 8 570 of 13 860 voor 1, 2, 3 of 4 kinderen;
• aanvullende belastingvrije schijven in verband met ouderen +65 ten laste (€2 970 per oudere);

Opgelet: om ten laste te kunnen zijn mogen kinderen of ouderen slechts een beperkt eigen inkomen hebben. Studenten met een vakantiejob mogen in de zomermaanden wat meer verdienen.

• uitgaven betaald voor de opvang van kinderen tot 12 jaar (beperkt tot €11,2 per dag en per kind).
• pensioensparen: 30% van de stortingen indien het geïnvesteerd bedrag € 960 niet overschrijdt of 25% van de stortingen indien het geïnvesteerd bedrag € 960 overschrijdt (maar maximaal € 1230);
• gebruik van dienstencheques en PWA-cheques (maximum €2 720). De belastingvermindering bedraagt 30%;
• kapitaalaflossing van bepaalde hypothecaire leningen;
• 30% van het gespaarde bedrag voor langetermijnsparen: maximumbedrag €2 260 voor de periode 2013-2017;
• vervangingsinkomsten;
• inkomsten behaald in landen waarmee België een dubbelbelastingverdrag heeft afgesloten;
• maximum 45% van betaalde giften van minimum €40 aan erkende instellingen; beperkt tot 10% van het netto gezinsinkomen[6]
• sommen betaald om beschermde monumenten te restaureren;
• Vanaf aanslagjaar 2020: 40% vermindering op de premie rechtsbijstandsverzekering

Niet verplicht aan te geven

• Vrijstelling van roerende voorheffing op spaarboekjes tot €1 880 (per persoon); vanaf aanslagjaar 2019 verlaagd tot €940.
• Roerende voorheffing uit effecten (obligaties, aandelen, fondsen) is bevrijdend en moet dus niet worden aangegeven. In het geval dat de belastingplichtige geen of slechts een gering inkomen heeft kan het nuttig zijn om de ontvangen intresten toch aan te geven; in dat geval wordt de roerende voorheffing volledig of gedeeltelijk terugbetaald via de personenbelasting.

Op eigen initiatief aan te geven

• Het gedeelte intresten uit spaarboekjes boven een bepaald plafond moet wel worden aangegeven
• Bepaalde (buitenlandse) gemeenschappelijke beleggingsfondsen houden geen roerende voorheffing af. In dat geval moet de belastingplichtige zelf de berekening en de aangifte doen van de roerende inkomsten.
• Vanaf aanslagjaar 2019 kan de betaalde roerende voorheffing op dividenden worden tot een bepaald bedrag worden teruggevorderd via de personenbelasting

Zie roerende voorheffing voor details.