Noord-Zuidverbinding (Antwerpen)

Sinds 1873 was het Centraal Station in Antwerpen een kopstation; alle hier aangekomen treinen moesten dus in tegengestelde richting vertrekken. Voor binnenlandse treinen die Antwerpen als begin- en eindstation hebben was dit geen probleem, maar voor treinen van Brussel naar Nederland betekende dit een grote omweg en bovendien kostte ook het keren veel tijd. Daarom werd de Beneluxtrein in het begin met treinstellen die waren afgeleid van het Nederlandse Materieel '54 gereden, wat toen ongebruikelijk was, omdat internationale treinen destijds bestonden uit een locomotief met getrokken rijtuigen. Zo was in Antwerpen Centraal geen rangeerwerk nodig, maar kon de machinist gewoon in de andere cabine plaatsnemen. Toen in 1974 er capaciteitstekort was, werd de oplossing gezocht in een trek-duwtrein, waarvoor de restauratierijtuigen RD werden voorzien van een stuurstand aan één kant. De NMBS leverde de locomotief. Later kostte ook dit kopmaken te veel tijd. Daarom stopten de Thalys en de Beneluxtrein enkel in het verder van het centrum gelegen station Antwerpen-Berchem. De internationale Intercitytrein (de Beneluxtrein) van Brussel naar Amsterdam stopte enkel in het weekend in het Centraal Station.

Het Centraal Station werd vanaf 1998 verbouwd en kreeg 3 niveaus en 14 perronsporen: het oorspronkelijke niveau +1 (6 kopsporen; sporen 1 t/m 6), het niveau -1 (4 kopsporen; sporen 11 t/m 14) en het niveau -2 (4 perronsporen die op 2 doorgaande sporen uitkomen; sporen 21 t/m 24). Op het gelijkvloerse niveau (0) is er een winkelgalerij.

Op 23 maart 2007 werd niveau -2 (spoorlijn 25) met de spoortunnel (twee tunnelkokers met elk een spoor) feestelijk officieel geopend in het bijzijn van onder anderen de Vlaamse minister voor mobiliteit Kathleen Van Brempt en de Antwerpse burgemeester Patrick Janssens. Sindsdien rijden de IC-treinen naar Essen, de IC-treinen naar Noorderkempen, de S-treinen naar Roosendaal, de Beneluxtrein, de Thalys en de Eurostar door de tunnel. Op 6 december 2007 werd in aanwezigheid van Sinterklaas en de Antwerpse burgemeester ook niveau -1 (spoorlijn 27) geopend.

De verbinding vormt het begin van de HSL 4 / HSL-Zuid, die naar Amsterdam gaat via Rotterdam, met een zijtak naar Breda. In Breda stopt geen klassieke hogesnelheidstreinen, maar de Beneluxverbinding rijdt wel via Breda.

In de beginjaren van de spoorwegen in België bestond er reeds een Antwerpse noord-zuidverbinding. Tussen 1854 en 1873 was er nog geen sprake van het Centraal Station en op dezelfde plaats was een doorgangsstation te vinden (station Antwerpen-Oost). De eerste spoorlijn naar het noorden van de provincie (de huidige spoorlijn 12) liep dwars door de stad naar het station Antwerpen-Dam. Vanwege de toename van het verkeer en de lange wachttijden aan de spoorwegovergangen, werd in 1873 het oostelijk ringspoor aangelegd; het station aan het Koningin Astridplein werd een kopstation.

• 2 Noord-Zuidverbindingen in Brussel, die het Noord- en Zuidstation van de stad verbinden:
  • Noord-Zuidverbinding (Brussel) (treinen)
  • Noord-Zuidpremetrotunnel (trams)