Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

De NVWA is het resultaat van een lange reeks fusies en reorganisaties van eerdere overheidsdiensten. Een van de voorgangers van de NVWA was de Keuringsdienst van Waren (KvW), opgericht in 1893. Deze fuseerde in 1990 met de Inspectie Levensmiddelen en de Inspectie Drankwet.[1]

Bij de reorganisatie begin jaren 2000 heeft de nieuwe organisatie een tijdje Inspectie Gezondheidsbescherming geheten, en voor korte tijd ook Inspectie Waren en Veterinaire Zaken. Omdat voor publiek en bedrijven deze naamgeving tot veel onduidelijkheid leidde, is men teruggekeerd naar de Keuringsdienst van Waren. De Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) werd op 10 juli 2002 opgericht.[2] Hierin werden de Keuringsdienst van Waren en de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees (RVV) ondergebracht. Deze twee organisaties hebben tot 2006 als werkmaatschappijen gewerkt binnen de VWA. Op 1 januari 2006 zijn KvW en RVV gefuseerd tot één landelijke autoriteit onder de naam Voedsel- en Warenautoriteit (VWA).

In juli 2006 wijzigde de methode van toezicht houden bij de VWA. Naar aanleiding van enquêtes onder ondernemers en het midden- en kleinbedrijf en ideeën van de eigen inspecteurs voert de VWA een beleid waarbij goed presterende ondernemingen een grotere eigen verantwoordelijkheid krijgen en ook minder worden gecontroleerd. Daartegenover staat dat ondernemingen die slecht de regels handhaven intensiever gecontroleerd worden.[3]

In 2007 besloot de regering tot de fusie van de VWA met de Algemene Inspectiedienst (AID) en de Plantenziektenkundige Dienst (PD). Daarmee hoopte het kabinet jaarlijks 50 miljoen euro te besparen.[4]

Op 1 januari 2012 is de VWA gefuseerd met de AID en de PD tot de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). In voorbereiding hierop was er sinds mei 2010 sprake van een onofficiële fusie en de drie fusiepartners werkten samen. In juridische zin bleven de VWA, AID en PD elk bestaan tot de fusie voltooid was.

De NVWA is in de loop der jaren geleidelijk aan gekrompen. Stuwende kracht hierachter was de wens van achtereenvolgende kabinetten voor een kleinere rijksoverheid, minder ambtenaren en bezuinigingen. Direct na de fusie op 1 januari 2012 was de formatie van de gefuseerde organisatie 2155 fte.

Op 29 oktober 2012 werd het Regeerakkoord van het kabinet-Rutte II gepubliceerd. Hierin werd het besluit opgenomen dat product- en bedrijfschappen zouden worden opgeheven en alle publieke taken en het medebewind van de Productschappen zouden worden overgeheveld naar het ministerie van Economische Zaken (EZ).

Op 20 november 2013 publiceerde de Algemene Rekenkamer een rapport waaruit bleek dat de met de fusie van de NVWA beoogde kostenbesparing een ernstige misrekening was. In plaats van jaarlijks 50 miljoen euro te besparen, kostte de dienst in 2012 juist 20 miljoen meer dan in 2007. Er was te weinig rekening gehouden met de nadelen die de fusie zou opleveren, het onderzoek was niet onafhankelijk uitgevoerd en door verdere bezuinigingen op banen bij de NVWA liep de consumentenbescherming gevaar. Staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma kondigde daarop aan om met het ministerie van VWS te evalueren hoe het toezicht verbeterd kon worden, terwijl de Tweede Kamer wilde weten of de NVWA in haar toenmalige vorm wel geschikt was voor haar taak.[4]

• 2012-2013: Wim Schreuders (vanaf 2009 inspecteur-generaal van de VWA)[5]
• 2013-2017: Harry Paul[6]
• 2017-2020: Rob van Lint[7][8]

In 2014 kwam naar buiten dat de NVWA de tomatenteler Red Star verdacht van Europese subsidiefraude.[9] De zaak kreeg pas in november 2019 een eerste zitting bij de rechtbank.[10][11]

Onder meer naar aanleiding van voedselschandalen (paardenvlees dat werd verkocht als rund, gesjoemel met biologische eieren, poep in slachthuizen, met salmonella besmette zalm) besloot de politiek om minder te bezuinigen op de NVWA. Concreet werd de formatie zelfs iets uitgebreid.

In 2017 kwam de NVWA onder vuur te liggen vanwege haar rol in de fipronilcrisis. De laattijdige, gebrekkige en tegenstrijdige communicatie zorgden voor verwarring en onrust bij politici, consumenten(organisaties) en pluimveehouders.[12][13] Toen de NVWA in dezelfde tijd kwam met een dreiging van boetes voor De Vegetarische Slager voor het gebruik van productnamen als 'vegetarische schnitzel" en "vegetarisch gehakt", was algehele hoon haar deel.

Op 11 september 2017 kwam naar buiten dat de NVWA in 2018 25 miljoen extra krijgt naar aanleiding van de fipronilcrisis.[14] In 2017 werd door het kabinet-Rutte III de organisatie ondergebracht bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Op 13 januari 2020 publiceerde de NVWA een Wob besluit om informatie openbaar te maken over welzijnsschendingen over de periode vanaf 1 januari 2018 tot en met juli 2019.[15] Uit de rapporten inclusief door inspecteurs gemaakt beeldmateriaal kwamen diverse misstanden naar voren, zoals dieren die bij bewustzijn naar vlamovens werden getransporteerd en door een inspecteur aangesproken medewerkers die geen actie ondernamen.[16] Een andere inspecteur trof levende varkens aan die niet in staat waren op te staan door "uitglijden op een door mest, urine en voerresten superglad geworden vloer", bij een dier "was de bilnaad uitgescheurd"[17].