Marokkanen in Nederland

De eerste contacten tussen Nederlanders en Marokkanen stammen uit de 16e eeuw. Nederlandse handelsschepen werden toen langs de Atlantische kust en in het westelijke deel van de Middellandse Zee regelmatig overvallen door kapers uit Barbarije. Vaak namen deze zeerovers de bemanning gevangen; zo kwamen veel Nederlanders op de slavenmarkten van de steden in Noord-Afrika terecht. Het leven als vrijbuiter trok echter ook veel Nederlanders aan. Enkele tientallen van hen werden kapitein van een piratenschip en bekeerden zich tot het islamitische geloof. Sommigen van hen vielen geen Nederlandse schepen aan, en enkelen kochten zelfs Nederlandse slaven vrij in de hoop in de gratie te blijven bij de Nederlandse staat. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog sloten de Nederlanden een verbond met de Barbarijse zeerovers in de strijd tegen Spanje. In 1608 had de sultan van Marokko hiervoor de Joods-Marokkaanse handelaar en kaper Samuel Pallache naar Den Haag gestuurd. Het verdrag werd in 1610 getekend. Daarna deden kapersschepen incidenteel de Nederlandse havens aan.

De eerste generatie Marokkanen is in de jaren zestig en zeventig van de 20ste eeuw als gastarbeider en als gevolg van de daaropvolgende gezinshereniging naar Nederland gekomen. De werving van Marokkaanse gastarbeiders werd beëindigd in 1973. Op dat moment waren er ongeveer 22.000 Marokkanen in Nederland. Ondanks het feit dat er niet meer geworven werd en het de bedoeling was dat de gastarbeiders terugkeerden naar het land van herkomst, nam het aantal migranten alleen maar toe. In 1980 telde Nederland 72.000 Marokkanen, in 1990 168.000 en in 2008 335.127. Van gastarbeiders was toen al lang geen sprake meer.[4] Van de 335.127 Marokkanen in Nederland is dus ongeveer 6,5% ooit als gastarbeider het land binnengekomen. In de jaren negentig van de 20ste eeuw was de gezinshereniging nagenoeg voltooid. Marokkanen die daarna het land binnenkwamen, kwamen meestal als huwelijksmigrant. De verdubbeling van het aantal Marokkanen tussen 1990 en 2008 komt echter niet alleen door huwelijksmigratie, maar ook door het hoge geboortecijfer. Ongeveer 47% van de Marokkanen die in 2008 in Nederland woonden, is in Nederland geboren.

Hoewel een groot deel van de eerste generatie Marokkanen in Nederland thuis een Berbertaal sprak (voornamelijk het Rifberber (Riffijns), of 'Tarifit'), is er vanuit deze gemeenschap nooit onderwijs in deze talen opgezet. In Marokko was tot voor kort geen officiële erkenning van deze talen en het schrift werd er niet onderwezen. Omdat veel ouders zelf ook geen onderwijs hadden genoten hadden zij weinig verwachtingen van onderwijs in het Berbers; zij zagen het liefst dat hun kinderen ten minste een basale kennis van het Arabisch zouden krijgen zodat zij de koran zouden kunnen begrijpen. Hiervoor waren zij echter vaak aangewezen op onderwijs dat werd georganiseerd vanuit het Arabisch schiereiland. Het Marokkaans-Arabisch verschilt echter significant met het Arabisch uit de Koran. Volgens critici zijn daarnaast de vormen van islambelijdenis op het Arabisch schiereiland en in de Maghreb niet altijd compatibel. Er is anno 2014 een groeiende wens binnen de Marokkaanse gemeenschap in Nederland om het onderwijs zelf te organiseren, om zo het groeiend salafisme te kunnen tegengaan. Berberoloog aan de universiteit Leiden Mohamed El Ayoubi werkt momenteel aan een woordenboek Rifberber-Nederlands.