Lage Landenlijn
De Lage Landenlijn was een geplande internationale spoorwegverbinding tussen Den Haag en Brussel, waarvan de gemeenschappelijke partners gemeente Den Haag, Arriva en Luchthaven Zaventem de intentie hadden eind 2015 met treinen te gaan rijden. De lijn zou gaan rijden als protest op en vervanging van de Beneluxtrein, die vervangen zou worden door de Fyra Internationaal die Den Haag over zou slaan. Eind juni 2014 werd het project gestaakt, omdat er geen sluitende businesscase gemaakt kon worden en er inmiddels een andere treindienst reed die Den Haag rechtstreeks met Antwerpen en Brussel verbond.[1][2]
| Lage Landenlijn (zoals voorgesteld) | |
|---|---|
Planvorming
Het initiatief was een reactie van de gemeente Den Haag op de ingebruikname van de internationale Fyra-verbinding tussen Amsterdam en Brussel. Laatstgenoemde verbinding over de Hogesnelheidslijn Schiphol - Antwerpen slaat de stations Den Haag HS, Dordrecht, Roosendaal en Mechelen over die de in december 2012 opgeheven Beneluxtrein wel aandeed. De plannen voor invoering van de treindienst worden gesteund door meerdere organisaties en gemeenten langs de spoorverbinding.[3][4][5] De gemeente Den Haag voert als argument voor dit initiatief aan, dat een regeringscentrum als Den Haag, waar ook vele internationale instellingen gevestigd zijn, een rechtstreekse spoorverbinding zou moeten hebben met de Europese hoofdstad Brussel. Contact werd gelegd met diverse spoorwegondernemingen. Om op korte termijn treinpaden te kunnen aanvragen bij ProRail en Infrabel als spooronderneming en mee te kunnen onderhandelen heeft de gemeente The Hague Trains Holding B.V. (THTH) opgericht. De aangevraagde treinpaden zouden later worden overgedragen aan de exploiterende spoorwegonderneming. Er zullen in opdracht van de gemeente haalbaarheidsonderzoeken uitgevoerd worden. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling dat de gemeente de exploitatie gaat subsidiëren, zelf uitvoeren of financieel garant gaat staan. Wel gaat de gemeente het project faciliteren.
De instelling van een intercity van Den Haag naar Brussel per 18 februari 2013 verandert niets aan de Haagse plannen, ook al kreeg deze per 15 december 2013 een definitief karakter en een aanzienlijke frequentieverhoging.
Hoewel openbaar vervoer in Nederland en België in principe alleen mag worden uitgevoerd door houders van een concessie, maakt de Wet Personenvervoer 2000 een uitzondering voor grensoverschrijdend treinvervoer. Onder bepaalde voorwaarden is het volgens richtlijn 91/440 van de Europese Raad wel toegestaan om dit vervoer buiten een concessie om uit te voeren, mits met deze treinen maar zeer beperkt binnenlands vervoer wordt uitgevoerd. Nederland past deze Europese richtlijn zeer restrictief toe. Reizigersorganisatie Rover heeft tegen deze restrictieve toepassing van de richtlijn bezwaar gemaakt bij de Europese Commissie. Over dit probleem zal onderhandeld worden met NS en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Dit is maar een van de vele juridische en administratieve problemen. Bovendien moet ook toestemming verkregen worden in België, waar over dit onderwerp wel jurisprudentie bestaat. In eerste instantie mocht de door DB Fernverkehr geëxploiteerde ICE Keulen - Brussel, geen binnenlandse reizigers vervoeren tussen Luik en Brussel. Later mocht dit wel met een apart vervoersbewijs en waren de binnenlandse vervoersbewijzen van de NMBS niet geldig op de ICE. Nu is dit wel mogelijk met een toeslag.
Arriva heeft aangegeven om acht Flirt-3 treinstellen met zes rijtuigen te willen gebruiken.[6]
Aanbesteding
Nadat THTH haar plannen gemeld had bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit, heeft deze het initiatief ontvankelijk verklaard op 27 februari 2013 en de plannen gepubliceerd, waarbij concessiehouders, concessieverleners en de beheerder in de gelegenheid werden gesteld om een aanvraag te doen tot vaststelling van het hoofddoel van het voorgenomen vervoer en/of tot vaststelling of het voorgenomen vervoer het economisch evenwicht van de concessiehouder in gedrang brengt.[7] Op 20 juni 2013 werd in een persbericht gemeld dat THTH en Arriva Nederland tot elkaar waren gekomen en vanaf december 2015 een reserveringsvrije uurdienst tussen Den Haag en Brussel willen beginnen die ook Luchthaven Zaventem zou moeten bedienen.[8]
Haalbaarheid
Of de voorgestelde datum december 2015 haalbaar is, hangt niet alleen af van de uitkomst van de aangekondigde haalbaarheidsonderzoeken, maar ook van de vraag of de volgende kwesties in 2015 binnen deze termijn kunnen worden geregeld:
- de overeenstemming met Nederland en België (deze is in principe niet nodig omdat internationale treinen een vrije markt zijn; er zijn echter beperkingen in het meenemen van binnenlandse reizigers ter bescherming van de nationale spoorwegconcessies)
- de vereiste vergunningen
- de juridische en administratieve procedures
- de planprocedures van ProRail en Infrabel
- de aanwijzing, na aanbesteding, van een vervoerder en de inachtneming van eventuele beroepstermijnen daartegen
- de aanschaf of huur van technisch geschikt spoorwegmaterieel dat voldoet aan alle internationale eisen van comfort, snelheid en veiligheid
- en de aanname en opleiding van hoog gekwalificeerd treinpersoneel.
Het is dan ook niet uitgesloten dat de treinen pas op een later moment kunnen gaan rijden mits dan alle formele barrières zijn opgeruimd. Al eerder werd de ingebruikname uitgesteld van eind 2013 naar eind 2015.[9]