Veldkapel

Een veldkapel, ook wel aangeduid als wegkapel, kapelletje of heilig huisje, is een kleine kapel of ander heiligdom in een (eertijds) landelijke omgeving. Hoewel een veldkapel soms lijkt op een kerkje, is het geen volwaardig kerkgebouw waar kerkdiensten gehouden worden. Veldkapellen zijn een zichtbare uiting van volksvroomheid en vertegenwoordigen vooral in de katholieke geloofsbeleving een grote waarde.

Veldkapel de Sint-Jansboskapel op kruising van veldwegen bij Oud-Valkenburg
Vervallen kapelletje in Brenna, Polen

Algemeen

Veldkapellen vindt men vooral in overwegend rooms-katholieke streken, vroeger met name in sterk agrarische gebieden. Eén van de oudste, nog bestaande veldkapellen is de 12e-eeuwse Sint-Gabriëlkapel nabij de stad Tarascon in de Franse Provence.

Een veldkapel is meestal gewijd aan Maria, een heilige of een bepaalde volksdevotie, zoals Sint-Antonius of Onze-Lieve-Vrouw van Altijddurende Bijstand. Vaak wordt een veldkapel onderhouden door buurtbewoners, die de kapel schoonhouden en van bloemen voorzien. Soms hebben schutterijen of andere verenigingen een eigen veldkapel, die gewijd is aan de beschermheilige van de vereniging. Daarnaast kunnen veldkapellen een functie vervullen bij bedevaarten en processies.

Bij veldkapellen wordt onderscheid gemaakt tussen betreedbare kapellen (Engels: wayside chapel of oratory) en niet-betreedbare kapellen (Engels: wayside shrine; Duits: Bildstock), wat meestal samenhangt met de grootte van de binnenruimte.

Betreedbare veldkapellen

Het interieur van een betreedbare veldkapel is vaak versierd met religieuze schilderingen, glas-in-loodramen en beeldhouwwerk. Soms hangen er ex votos aan de muren, waarmee gelovigen hun dankbaarheid voor verhoorde gebeden tonen. Meestal bevat een veldkapel een klein altaar, waarop een crucifix, een Mariabeeld of beelden van andere heiligen zijn opgesteld. Soms ligt er een intentieboek of bidprentjes. In sommige kapellen is een offerblok en een kaarsenrek aanwezig, waarin devotiekaarsen geplaatst kunnen worden. In grotere kapellen kan ook andere meubilair aanwezig zijn, zoals bidstoelen of kerkbanken. Overigens zijn de meeste betreedbare veldkapellen tegenwoordig afgesloten om vandalisme te voorkomen.

Nederland en België

Elders

Niet-betreedbare veldkapellen

Niet-betreedbare veldkapelletjes zijn dusdanig klein of ondiep dat ze niet betreden kunnen worden. Meestal zijn het vrijstaande mini-kapelletjes met een nis waarin een beeldje staat. Soms zijn deze kapelletjes op een zuil of gemetselde verhoging geplaatst. Een andere vorm van niet-betreedbare kapelletjes zijn de zogenaamde gevelkapellen, die met name in Italië veel voorkomen. Meestal staat het madonna- of heiligenbeeldje in een nis van een muur, soms is een kastje bevestigd aan de muur; soms is het kapelletje niet veel meer dan een afdak boven een beeld. Niet-betreedbare veldkapellen zijn vaak door een familie, parochie of organisatie uit dankbaarheid opgericht (zie: dankkapel); in sommige gevallen is een dergelijk heiligdom opgericht op een plaats waar een gebedsverhoring heeft plaatsgevonden of een andere indringende gebeurtenis heeft plaatsgevonden (zie ook: moordkruis).

Nederland en België

Elders

Zie ook
Zie de categorie Wayside shrines van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Zie de categorie Wayside chapels van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.