Jam (voedingsmiddel)

Volgens de Nederlandse Warenwet bevat jam ('huishoudjam') ten minste 350 gram vruchtenpulp per kg, bij 450 gram vruchtenpulp of meer mag het 'extra jam' (of extra confituur) heten. Voor sommige vruchten gelden lagere percentages.[1] Ook de termen (extra) gelei en marmelade zijn wettelijk beschermd. Ook het percentage suiker is in Nederland wettelijk beschermd. Het Warenwetbesluit noemt geen minimaal suikerpercentage maar 60-65% is normaal. Sommige lightproducten, die veel minder suiker bevatten, mogen daarom geen jam meer heten en worden dan bijvoorbeeld 'vruchtenspread' genoemd.

Verder is er ook een duidelijk verschil in woordkeuze tussen jam en confituur: het woord jam wordt vooral in Nederland gebruikt en confituur vooral in België.

Jam wordt traditioneel gemaakt door een massa vruchten in te koken met een grote hoeveelheid suiker. Behalve dat de suiker het product extra zoet maakt, heeft het ook een conserverende werking. Voorts wordt bij de bereiding van jam gebruikgemaakt van het principe van osmose: de suiker onttrekt water aan de kokende vruchten.[2] Ook wordt er een bindmiddel toegevoegd, zodat de jam beter smeerbaar is. Een biologisch bindmiddel is pectine.

Tegenwoordig worden de vruchten met kant-en-klare geleisuiker en eventueel wat extra toegevoegde geleipoeder voor pectine-arme vruchten 4 minuten gekookt en direct daarna in steriele potjes gedaan. De geleisuiker bevat naast suiker ook pectine en citroenzuur. Voor minder zoete jam is er geleisuiker met meer pectine.

Veel jam wordt direct na het bereiden ingemaakt (geweckt), zodat hij lang houdbaar blijft. De jam kan het beste zo heet mogelijk in de weckpotten worden geschonken en moet na het inmaken op een koele en donkere plaats worden bewaard.[3]

Perenjam

Populaire soorten jam zijn:

• Aardbeienjam
• Abrikozenjam
• Bosvruchtenjam
• Bramenjam
• Kersenjam
• Kweeperenjam
• Pruimenjam
• Rozenbotteljam

In de jaren vijftig van de vorige eeuw was 60 procent van de jam huishoudjam, slechts 10 procent van de jam was 'extra jam'; de betere kwaliteit was voor veel mensen te duur.[4]

Een groot gevarieerd aanbod aan jam en aanverwante producten is te vinden op de Nationale Jammarkt. Deze wordt elk jaar op de laatste woensdag van de schoolvakantie gehouden in het Gelderse plaatsje Neede (gemeente Berkelland). Er worden vele honderden soorten jam aangeboden. De markt trekt elk jaar zo'n 30.000 tot 40.000 bezoekers.

Marmelade op basis van mandarijnen

Naast jam bestaat er ook confituur en marmelade. Ze worden alle drie op dezelfde manier gemaakt, met dit verschil:

• In confituur worden hele vruchten gebruikt, al kan het zijn dat tijdens de bereiding vruchten stuk gaan.
• Bij de bereiding van jam worden de vruchten gepureerd of tijdens de bereiding fijngehakt.
• Bij de bereiding van gelei wordt alleen het sap van de vruchten gebruikt.
• Marmelade wordt gemaakt met (de schillen van) citrusvruchten en heeft hierdoor een bitterzoete smaak.

• Chutney

• Richtlijn 2001/113/EG van de Raad van 20 december 2001 inzake voor menselijke voeding bestemde vruchtenjam of -confituur, -gelei en -marmelade, alsmede kastanjepasta

Wikibooks Kookboek bevat een recept voor Jam.

Zie de categorie Jam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.