Jacob Marisplein
Het Jacob Marisplein is een plein in de Hoofddorppleinbuurt in Amsterdam-Zuid.
Jacob Marisplein
| ||
 | ||
Plantsoen in het Jacob Marisplein (april 2019) | ||
| Geografische informatie | ||
| Locatie | Amsterdam | |
| Stadsdeel | Amsterdam-Zuid | |
| Wijk | Hoofddorppleinbuurt | |
| Algemene informatie | ||
| Aangelegd in | begin 20e eeuw | |
| Genoemd naar | Jacob Maris | |
| Naam sinds | 22 juli 1922 | |
Geschiedenis en ligging
Het plein ontstond al in de tijd dat de terreinen hier bestuurlijk onder de gemeente Sloten vielen. Die gemeente vernoemde de nabijgelegen straat op 29 november 1905 naar schilder Jacob Maris. Er was toen ook al bebouwing, waaronder een watertoren, die ongeveer voor huisnummer 24 stond. De gemeente Amsterdam annexeerde het gebied in 1921 en kon de straatnaam daarbij overnemen, ze had zelf nog geen straat vernoemd naar de schilder. Vlak na de annexatie gaf Amsterdam op 22 juli 1922 wel de naam aan het plein; de watertoren was toen al circa acht jaar weg.
Het plein ligt op de kruising van de Jacob Marisstraat en de Theophile de Bockstraat, waarbij het plein voor een knik in die eerste straat zorgt.
Gebouwen
De bebouwing aan het plein stamt ook uit de Slotenperiode. Aan de oostzijde van het plein is er gesloten strokenbouw, die ligt in het verlengde van de bebouwing aan de Jacob Marisstraat en aansluit op de bebouwing aan de Theophile de Bockstraat. Aan de noordkant werd er een stukje gebouwd voor een woningbouwvereniging (Marisplein 2-6, Marisstraat 74). De westzijde van het plein werd gevuld met huizen in allerlei stijlen, waarbij huisnummer 20 opvallend is. Ten noorden van het blokje 18 tot en met 30 is een lege ruimte te vinden. De zuidwand van het plein is opnieuw strokenbouw, dat aansluit bij het zuidelijke deel van de Jacob Marisstraat en Theophile de Bockstraat. Ter hoogte van de huisnummers 7 tot en met 19 is van 1976 tot 1978 nieuwbouw gepleegd, waarbij huisnummer 1 tot en met 5 grondig gerenoveerd zijn; daarbij ging een gebouw van de GGD Amsterdam uit 1916 verloren.[1] Als huisnummer 16 is ingeboekt een transformatorhuisje uit 1965.
Jacob Marisplein
In de Slotense tijd van het plein was exploitant J.A. de Waal vanuit de Amsterdamse binnenstad bezig het gebied te ontwikkelen. Hij liet er huizen bouwen, waarvan er in de 21e eeuw nog steeds een aantal staan. In 1911 werd het pand op nummer 20 behoorlijk verbouwd; het kreeg een nieuw uiter- en innerlijk. Het gebouw kent drie vensterassen in een asymetrische opzet en drie bouwlagen. De twee linker vensterassen zijn geplaatst in een nauwelijks waarneembaar risaliet; het risaliet loopt uit op een trapgevel zowel in de lengte als in de breedte van de gevel; de rechter as loopt uit op een eenvoudig dakkapel. Er is afwisseling van baksteen, natuursteen (plint en speklagen) en zandsteen (hoek- en negblokken). De vensters verschillen per bouwlaag in hoogte, zowel in de glasvensters als in de bovenlichten in glas-in-lood. Alle glazen vensters kunnen worden afgesloten door middel van donkerrode luiken, uiteraard uitgevoerd in verschillende hoogte. De rondboogingang bevindt zich onderin in de rechter vensteras. Zij heeft een zandstenen omlijsting met pilasters, consoles en een fronton om eenvoudige timpaan. De gedeelde strokendeur is daarbij van blank hout met een metalen deurklopper en een kijkgaatje met traliewerkje. Boven de fronton is nog een bovenlicht te zien dat op het fronton aansluit, maar ook op de twee ramen naast die toegang.
In de derde bouwlaag bevindt zich een zoldervenster dat centraal in de trapgevel is geplaatst. Ook hier is de verdeling tussen “normaal” glas en glas-in-lood toegepast en zijn voor het onderstuk luiken geplaatst. Aan beide zijden van de bovenlichten zijn twee cartouches te vinden met Anno en 1911. Vanuit de middenas van het venster loopt vanaf een aanzetsteen een pilaster naar de top van de trapgevel. Behalve de voorgevel werd ook de achtergevel uitgevoerd met allerlei versieringen, voorts werd het interieur luxe uitgevoerd in neostijlen. Het gebouw en interieur werd op 13 september 2010 benoemd tot rijksmonument, met als argumentatie de uitzonderlijk rijke interieurafwerking in de traditie van de gegoede burgerij. Voorts is kenmerkend dat de toegepaste neo-renaissancestijl van de gevel in 1911 al klassiek aandeed. Geconstateerd werd dat alles zich nog grotendeel in authentieke staat bevindt. Voorts is het een voorbeeld van het dorpse karakter uit de Slotense tijd, dat door de stadsuitbreiding van Amsterdam steeds centraler in de stad kwam te liggen.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Jacob Marisplein, Amsterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |