Hulp bij aangifte

Het invullen gebeurt meestal op afspraak. In de invulperiode (gewoonlijk maart en april) zal dat bij een van de invul-locaties zijn, waar grootschalig wordt ingevuld. Daarbuiten en in de nazorg worden leden individueel geholpen, zo nodig ook bij het aanvragen van de toeslagen. De service omvat ook hulp in het vervolgtraject, indien de Belastingdienst niet direct akkoord gaat met de aangifte of fouten maakt. In dat geval wordt er nazorg verleend. Deze nazorg wordt steeds belangrijker, nu de Tegemoetkoming voor buitengewone uitgaven is vervangen door de Tegemoetkoming specifieke zorgkosten. Voor deze regeling zijn termijnen en een bezwaar- en beroepregeling ingevoerd. In de nazorg worden ook die aangiften gedaan, die niet in de reguliere aangifteperiode konden worden verwerkt. Er zijn belastingjaren, zoals 2006, dat meer dan 10% van de aangiften in de nazorg werden gedaan.

Ook bij de HUBA-partners wordt gewerkt met de vooringevulde aangifte (VIA). Afhankelijk van de beschikbare informatie wordt de aangifte door de Belastingdienst vooringevuld met o.a. naam, adres en woonplaatsgegevens, het burgerservicenummer, het loon, WOZ gegevens, enkele heffingskortingen en het bedrag van de Voorlopige Teruggaaf. Het aantal vooringevulde gegevens verschilt dus per belastingplichtige. Deze kan de gegevens vervolgens controleren en aanvullen. Als het lid een op de eigen computer ingevulde aangifte meebrengt naar een invulpunt kan het daar gecontroleerd en verzonden worden.

Voor de opleiding ten behoeve van de inkomstenbelasting en de toeslagen werkt de Belastingdienst met het openbare kennisnetwerk belastingen en toeslagen.[8] Het netwerk werd in het voorjaar 2018 door zo'n 6500 gebruikers per dag bezocht.

De FNV heeft al meer dan vijfenzeventig jaar ervaring met het helpen bij de aangifte voor de Inkomstenbelasting. De oudste belastinggids van de Industriebond NVV is van 1933. De service is sinds die tijd uitgegroeid tot de grootste belastingconsulent van Nederland. Naast de hieronder aangegeven verwerkte aangiften wordt sinds de invoering van de toeslagen tijdens de aangifte ook gekeken of het lid in aanmerking komt voor de toeslagen. In de invulperiode 2015 werd bijvoorbeeld verwacht dat ongeveer 100.000 leden in aanmerking konden komen voor zorgtoeslag, huurtoeslag, kinderopvangtoeslag of het kindgebonden budget.[9] Naast de aangifte werden zo nodig de aanvragen voor 2015 ingediend of gewijzigd en waar dat nog kon ook nog voor een eerder jaar. Bij het in 2018 uitgevoerd tevredenheidsonderzoek bleek dat 50% van de leden die gebruik maken van de FNV Belastingservice 65 jaar of ouder is. Van alle gebruikers samen gaf 88% een 8 of hoger bij de beoordeling.

De aantallen (zie de tabel) kunnen door de Belastingdienst worden vastgesteld, doordat uit het gebruikte belastingprogramma blijkt, dat de aangifte door een FNV vrijwilliger werd opgesteld. De Toeslagen en bij gebruik van DigiD zijn de aantallen niet meegenomen bij de telling. De aantallen zeggen ook iets over de moeilijkheidsgraad van de aangifte. De daling van het aantal aangiften is vooral te danken aan het succes van de Vooraf Ingevulde Aangifte. De afname van het aantal invullers komt met name door de vergrijzing in het bestand en omdat het lastig is nieuwe (jonge) vrijwilligers aan te trekken.

De beroepsorganisatie van negen medewerkers werkt vanuit het hoofdkantoor van de FNV in Amsterdam en vijf FNV-steunpunten: in Groningen, Deventer, Rotterdam, Amsterdam en Weert. In heel Nederland wordt de service georganiseerd door coördinatoren. In de campagneperiode wordt er op ca.400 invullocaties ingevuld. Voor de verdere dienstverlening gedurende het jaar zijn er ca. 100 FNV locaties, waaronder de 40 FNV vakbondshuizen.

ICT medewerkers installeren daar de software, kunnen gebruikers uitleggen hoe met de apparatuur moet worden omgegaan en hoe deze wordt aangesloten. Ze ondersteunen de kaderleden die de aangiften voor de leden verzorgen. Coördinatoren, ICT medewerkers en de overige kaderleden zijn allemaal vrijwilligers. Van alle vrijwilligers was anno 2009 32% vrouw en 4% jonger dan 35.

Aanvankelijk werden de aangiften op eigen FNV kopieën van het aangiftebiljet in potlood ingevuld en na goedkeuring van de daarvoor verantwoordelijke op de invullocatie met pen overgenomen op het aangiftebiljet van de Belastingdienst. Vanaf het moment dat de aangifte per diskette kon worden ingeleverd, zijn de aangiften zo veel mogelijk met de computer verzorgd, tegenwoordig gaat de belastingaangifte per internet. Er is nu voor de invullers een wekelijkse Mailservice, die zo nodig naar een afgeschermde site verwijst, een portaal FNV Belastingservice op het internet. Ook werkinstructies zijn beschikbaar. Voor de meeste invullocaties is het tegenwoordig mogelijk om een afspraak via het internet te maken. In 2011 is een digitaliseringsproject opgestart, waarmee de informatie niet alleen op papier in de belastingwijzer kan worden opgezocht, maar ook rechtstreeks via het internet op het Digitaal Platform kan worden geraadpleegd. Het biedt de invullers de mogelijkheid om de aangiften met nog minder fouten op te stellen.[10]

Er is een traject van opleiding voor FNV leden, die geïnteresseerd zijn in de Inkomstenbelasting en die er als vrijwilliger plezier in hebben om andere FNV leden te helpen. Met dat traject wordt de kwaliteit gewaarborgd.

• Met ingang van najaar 2008 wordt de cursus in drie dagdelen gegeven. Alle aspiranten worden opgeleid via moderne didactiek met een lesprogramma dat kan worden gedownload. Na de eerste avond worden de cursisten via het internet bij hun studie begeleid. Na drie weken volgt een tweede avond, waarop de opgaven en eventuele problemen besproken worden. Weer twee weken later is er een slotavond. Tussentijds blijven de cursisten begeleiding ontvangen en kunnen ze vragen stellen aan de instructeur(s).
• Na de eerste kennismaking met de stof in het najaar volgt in het vroege voorjaar, als de stof bezonken is, nog een cursus van vier dagdelen, volgens deze nieuwe lesmethode. Na die lessen is men aspirant-invuller en gaat aan de slag bij de invulgroep van de woonplaats.
• In het vroege voorjaar van de jaren erna volgt steeds een cursus van drie dagdelen, waarin de kennis en kunde voor de komende invulperiode weer op peil wordt gebracht. Men is na het 2e jaar gevorderde invuller, waarvan het ingevulde werk nog altijd door ervaren mensen wordt gecontroleerd alvorens het te verzenden. Op een bepaald moment is men dan allround invuller, iemand die geheel zelfstandig een aangifte in de inkomstenbelasting kan verzorgen.

De cursussen zijn gratis, inclusief het cursusmateriaal - waaronder de FNV Belastingwijzer - en worden plaatselijk gegeven, meestal in de avonduren. In samenwerking met de Belastingdienst is gestart met het maken van de omslag van volledig klassikaal lesgeven, naar een lesmethode waarbij klassikaal onderwijs en een cursus via het internet worden gecombineerd.

Bij gebleken kennis en met voldoende ervaring kan men worden voorgedragen voor een kennistest. Met de uitslagen van die kennistest wordt bekeken of iemand in aanmerking kan komen voor de opleiding tot instructeur. Bij twijfel wordt iemand via een intensieve vooropleiding op twee zaterdagen op voldoende niveau gebracht om aan de opleiding te kunnen beginnen. In vier jaarlijkse cursussen van een aantal dagen in een vormingscentrum of hotel centraal in het land wordt de instructeur dan opgeleid. Aspirant-instructeurs die de gehele opleiding van vier jaar hebben doorlopen worden gecertificeerd als instructeur. De geldigheidsduur van deze certificering bedraagt drie jaren. Daarna volgt een verplichte herhalingscursus. Ook de cursussen voor instructeurs zijn gratis, inclusief het cursusmateriaal.

Topinstructeurs leiden de instructeurs op en behandelen gedurende het hele jaar de bijzondere situaties en bezwaarschriften.

FNV Belastingservice heeft ten behoeve van de opleiding van instructeurs het boek ‘De kunst van het Lesgeven’ uitgebracht.

De FNV Belastingservice gaf elk jaar een eigen belastinggids uit. Met ingang van 2014 wordt gebruikgemaakt van een voor de FNV speciaal aangepaste versie van de Elsevier belastingalmanak. Voor belastingjaar 2018 is dat de Belastingwijzer 2019. De gidsen worden gebruikt als cursusboek en naslagwerk.

Op CNV-INFO kan informatie worden verkregen voor:

• Alle inhoudelijke informatie, die niets te maken heeft met een (gemaakte) afspraak.
• Het melden van een hulpvraag bij het invullen van een:

1. aanvraag en het doorgeven van wijzigingen huurtoeslag, kinderopvangtoeslag en kindgebondenbudget
2. aanvraag voorlopige aanslag (VA);
3. C-,F-, M-aangiften;
4. aangiften van grensarbeiders;
5. aangiften successierechten (aangifte i.g.v. overlijden);
6. aangiften na echtscheiding.

Deze bovenstaande aangiften worden niet op de belastingzittingen ingevuld. Na de zittingsperiode belt een deskundige belastingvrijwilliger het lid terug voor het maken van een afspraak.

Op de CNV Belastingzittingen worden zowel leden als niet-leden geholpen door ter zake deskundige vrijwilligers van het CNV. Voor het invullen van een aangifte wordt 45 tot 60 minuten gereserveerd. Sommige aangiften kosten minder en andere meer tijd. Op de zittingen wordt de aangifte online ingevuld. Daarbij wordt gebruikgemaakt van de DigiD. Sinds 2008 werkte het CNV met een USB-stick (64 MB) voor het bewaren van de aangiftes.

Als tegemoetkoming in de organisatiekosten van de Belastingservice wordt van de leden een bijdrage per aangifte gevraagd. Er is een tarief voor leden:

• 1 aangifte
• 2 aangiften fiscale partners
• 1 voorlopige aangifte
• CNV USB-stick
• Gezamenlijk inkomen op of onder bijstandsniveau gratis

Voor niet-leden geldt een hoger tarief.

CNV Belastingservice helpt de leden kosteloos met de aanvraag en het doorgeven van wijzigingen ten behoeve van de toeslagen. Als een belastingaangifte over het voorafgaande jaar wordt ingevuld op een zitting, dan worden ook inkomenswijzigingen voor het lopende jaar direct doorgegeven aan Belastingdienst/Toeslagen. Indien na het invullen blijkt dat er recht bestaat op zorgtoeslag, wordt dat ook zo veel mogelijk ter plaatse geregeld. Het kan zijn dat men daarvoor een nieuwe afspraak moet maken. Een aanvraag huurtoeslag, kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget wordt in verband met de benodigde tijd soms via een aparte afspraak verzorgd.

Als gevolg van het grondig gewijzigde systeem van inkomstenbelasting werd in 2001 de behoefte aan hulp groter. De Unie KBO nam destijds, samen met de Belastingdienst, het initiatief voor het opzetten van deze dienst, om hulp te kunnen bieden aan leden bij het doen van aangifte. De ANBO en PCOB haakten vanaf de start gelijk aan en gezamenlijk werd de service ingericht en verder uitgebouwd. In de eerste jaren werkte de organisatie hoofdzakelijk vanuit het hoofdkantoor van de Unie KBO in Den Bosch. Door de enorme groei van de service werd ondersteuning later op provinciaal niveau geregeld.

Naast de landelijke organisatie bestaan 12 provinciale coördinatiepunten, die ook de uitnodigingen voor de cursussen verzorgen. Binnen een coördinatiepunt kent men naast de coördinator, de functies van studiebegeleider en fiscalist. Afhankelijk van de omvang van het coördinatiepunt worden soms meerdere functies door één persoon uitgeoefend. De coördinator is verantwoordelijk voor de algemene gang van zaken in zijn/haar werkgebied en ziet o.a. toe op het werven van nieuwe belastinginvullers, het uitnodigen van belastinginvullers voor de cursus in zijn/haar provincie, het regelen van vraag en aanbod. De studiebegeleiders zijn aanwezig namens de belastingservice bij de cursussen om informatie te geven over deze driebonden-service en om daar vragen over te beantwoorden. Bij de fiscalisten kan men terecht, indien de invuller ergens m.b.t. een specifieke zaak niet uitkomt of een inhoudelijke vraag heeft over een aangifte. Deze fiscalisten kunnen vervolgens zo nodig rechtstreeks contact opnemen met de Belastingdienst en/of met het landelijk bureau.

Er bestaat een landelijk overleg Belastingservice Ouderenbonden, waarin vertegenwoordigers van de ANBO, de PCOB en de Unie KBO zitting hebben. Het secretariaat en de algemene dagelijkse leiding is ondergebracht bij de Unie KBO in Den Bosch.

De ANBO zou na toetreding tot de FNV haar belastingservice geheel in de FNV Belastingservice integreren. Maar zolang politiek Den Haag de Belastingservice van de ouderenbonden niet alleen materieel, maar ook financieel bleef ondersteunen zou ze gewoon met de PCOB en de Unie KBO voor wat betreft deze service op de oude manier blijven samenwerken. De ouderenbond ANBO heeft echter besloten niet mee te gaan naar De Nieuwe Vakbeweging, die de opvolger moet worden van de vakcentrale FNV. De ANBO ging met ingang van 1 januari 2013 weer zelfstandig verder met het geven van hulp bij aangifte.

De bonden gebruiken gezamenlijk één website met belastinginformatie voor de invullers.[14] De website bevat onder meer:

• een up-to-date adressenbestand, waarin gevonden kan worden wie er nog meer in een wijk/dorp/buurt of stad belastinginvuller is;
• de gegevens per coördinatiepunt;
• de mogelijkheid om een aantal zaken te downloaden, zoals de oefenopgaven, de oefencursus, naslagwerken, richtlijnen en tal van speciaal voor de ouderenbonden ontworpen softwareprogramma’s, zoals voor de aangifte IB en het aanvragen of wijzigen van de Huur- en Zorgtoeslag.
• de laatste nieuwtjes en wetenswaardigheden rondom de invulcampagne;
• relevante fiscale nieuwsfeiten en het laatste nieuws uit “Den Haag”;
• een pagina met Provinciaal nieuws, waarop u dus gericht informatie kunt vinden over provinciale aangelegenheden van de Belastingservice.

Voor de Unie KBO en de PCOB wordt de opleiding voor invuller door de Belastingdienst verzorgd. Ook de Invullers van de ANBO die alleen voor de ouderenbonden werken worden door de Belastingdienst opgeleid. Invullers voor de ANBO die ook voor de FNV invullen worden door de FNV opgeleid. Voor nieuwe belastinginvullers wordt in de periode november/december een cursusdag georganiseerd, waarbij aan de hand van de oefenopgaven over het voorgaande belastingjaar nader wordt ingegaan op de leerstof rondom de inkomstenbelasting. Daarnaast wordt voor alle belastinginvullers een algemene cursusdag georganiseerd, waarop hun aanwezigheid verplicht is. Daar wordt onder deskundige begeleiding van een docent van de Belastingdienst uitgebreid ingegaan op de nieuwe zaken in de aangifte inkomstenbelasting. De cursusdagen vinden plaats in de periode januari - februari op een locatie van de Belastingdienst.

Speciaal voor SeniorWeb is door de Belastingdienst een brochure gemaakt, ook een wat meer uitgebreide fiscale checklist.

Als grootste ouderenorganisatie verzorgt de ANBO voor vijftig-plussers de aangiften voor leden. Door de toetreding als 19de bond bij de FNV per 1 januari 2009 werden daarbij de invul-organisaties samengevoegd en werd het mogelijk ook aangiften te verzorgen op gebieden waarvoor de andere ouderenbonden geen aangiften behandelen. Bijvoorbeeld voor ouderen die een huis hebben waar nog hypotheek op rust en aangiften van vermogen in Box 3. De invullers van de ANBO kregen daartoe waar nodig een extra opleiding. De ervaring heeft geleerd dat veel ANBO invullers er aan hechten onder de eigen vlag zichtbaar te blijven. Per 1 januari 2013 is de ANBO echter weer uit de FNV getreden.

Een belastinginvuller van de Unie KBO komt gebruikelijk aan huis. De service wordt zo veel mogelijk verleend door de lokale afdeling, die weet dikwijls welke belastinginvuller het dichtst in de buurt woont. Maar ook wordt wel gevraagd om langs te gaan bij een inloopspreekuur. De Unie organiseert de belastingservice voor de ouderenbonden, als hiervoor beschreven.

De werkwijze van de PCOB komt overeen met die van de Unie KBO. Alleen de organisatie van de service beperkt zich tot de administratie voor de eigen leden. Voor het toevoegen van een invuller aan een lid wordt de database van de Unie KBO gebruikt en zo nodig het speciale telefoonnummer dat bij Belastingservice voor en door ouderen hoort.