Held van de Sovjet-Unie

De reden voor het instellen van deze gouden ster was dat de Helden van de Sovjet-Unie de op 16 april 1934 ingestelde Orde van Lenin mochten dragen. Deze orde werd echter ook aan schrijvers en wetenschappers verleend die zich uiteraard geen "Held" mochten noemen. Op foto's van Russen die al hun onderscheidingen dragen draagt een Held van de Sovjet-Unie het ereteken van de Leninorde onder zijn gouden ster. Soms ziet men meerdere Leninorden en meerdere sterren.

De gladde gebombeerde gouden ster van een Held van de Sovjet-Unie lijkt sterk op de even grote ster van een Held van de Socialistische Arbeid. Deze laatste ster is echter versierd met een hamer en een sikkel.

De Helden droegen een Gouden ster, een decoratie die alleen door de helden werd gedragen, vrijwel altijd op de revers van hun kostuum of uniform. Het lint werd nooit zonder de ster gedragen. Deze "Medalj Zolotaja Zwezda" was drie onderscheidingen in één; de ontvanger mocht zich niet alleen "Held van de Sovjet-Unie" noemen, hij of zij kreeg ook de Leninorde. Wanneer de orde een tweede maal was verleend werd hieraan ook een standbeeld in de geboorteplaats toegevoegd. De kleine gouden ster woog 21 gram en was van 24-karaats goud. Op de achterzijde staat "Geroj SSSR" (Russisch: "Held van de Sovjet-Unie") gegraveerd.

De etnische herkomst van de Helden van de Sovjet-Unie ziet er als volgt uit: Russen - 8160 personen; Oekraïners - 2069, Wit-Russen - 311, Wolga-Tataren - 161, Joden - 108, Kazachen - 96, Georgiërs - 91, Armeniërs - 90, Oezbeken - 69, Mordoviërs - 61, Tsjoevasjen - 44, Azerbeidzjanen - 43, Basjkieren - 39, Ossetiërs - 32, Mari - 18, Turkmenen - 18, Litouwers - 15, Tadzjieken - 14, Letten - 13, Kirgiezen - 12, Oedmoerten - 10, Komi - 10, Kareliërs - 9, Esten - 9, Kalmukken - 8, Kabardiërs - 7, Adygeërs - 6, Abchazen - 5, Duitsers - 6, Jakoeten - 3, Moldaviërs - 2, Koreanen, Roma, Chakassen, Evenken, Koemandinen - 1.

Verder zijn er nog ongeveer 20 militairen uit Oost-Europese landen (voornamelijk Tsjechoslowakije en Polen) met deze orde onderscheiden, alsmede vier Franse gevechtspiloten en één Spanjaard, die aan het oostfront tegen de Duitsers vocht.

Relatief gezien hebben Mordoviërs en Ossetiërs het hoogste aantal Helden (1 Held van de USSR per 12,8 duizend personen), direct gevolgd door Russen (1 op 13,8 duizend) en op iets meer afstand door Oekraïners, Joden en Wit-Russen (respectievelijk 1 op 17,7, 1 op 21,7 en 1 op 26,6). Jood was in de Sovjet-Unie een erkende nationaliteit, in het Verre Oosten lag een "Joods Autonoom Gebied" rond Birobidzjan.

De onderscheiding werd door het Praesidium van de Opperste Sovjet (Het "Parlement" van de Sovjet-Unie) aan burgers en militairen verleend voor het bevorderen van vrede, naastenliefde en socialisme, maar ook voor het verdedigen van het vaderland en heroïsche inzet om anderen te redden uit gevaar. De op 16 oktober 1939 ingestelde onderscheiding werd in totaal 12745 maal verleend. 11635 maal tijdens de Tweede Wereldoorlog. 101 mensen kregen de medaille twee keer, twee gevechtspiloten, Aleksandr Pokryshkin en Ivan Kozhedub droegen drie van deze sterren en maarschalk Zjoekov en Leonid Brezjnev kregen in strijd met het statuut van de orde zelfs viermaal deze onderscheiding. Zjoekov kreeg zijn vierde medaille ter gelegenheid van zijn 60e verjaardag. De oorlog in Afghanistan leverde 65 militairen de titel "Held van de Sovjet-Unie" op.

De eerste die de onderscheiding kreeg was luchtmachtpiloot Anatoli Liapidevski. Samen met zes anderen zorgde hij voor de redding van de 103 schipbreukelingen van het stoomschip Tsjeljoeskin van een ijsschots in de Tsjoektsjenzee. Tot de bekendste personen in de westelijke wereld die de onderscheiding ontvingen behoort sluipschutter Vasili Zajtsev, die bekend werd door de propaganda en door de film Enemy at the Gates.

Drie personen ontvingen de onderscheiding driemaal: de Oekraïense luchtmachtpiloot Ivan Kozjedoeb, tactisch luchtmachtpiloot Aleksandr Pokrysjkin en Semjon Boedionny (vocht in de Russisch-Japanse Oorlog, Russische Burgeroorlog, Sovjet-aanval op Polen, Fins-Sovjetische Oorlog en de Tweede Wereldoorlog; de laatste twee met desastreuse resultaten). Een derde onderscheiding voorzag formeel ook in een vermelding op een pilaar op een voetstuk bij het Paleis der Sovjets, maar dit paleis werd echter nooit gebouwd. Twee personen ontvingen de onderscheiding viermaal: de beroemde Tweede Wereldoorlogbevelhebber Georgi Zjoekov en president Leonid Brezjnev. Het originele statuut voor de onderscheiding voorzag echter slechts in een totaal aantal van drie onderscheidingen, waardoor de vierde onderscheiding van beide personen plaatsvond onder controversiële omstandigheden, aangezien het statuut tot 1991, toen de onderscheiding werd afgeschaft, niet werd veranderd. In de jaren 70 raakte de onderscheiding een beetje in onbruik en werd toen vooral gegeven ter gelegenheid van ceremoniële bijeenkomsten. In 1988 schafte de Opperste Sovjet het gebruik van het uitreiken van meer dan eenmaal van de onderscheiding af. De laatste onderscheiding werd gegeven aan een duiker, Kapitein van de derde rang Leonid Solodkov op 24 december 1991 voor het uitvoeren van een speciale duiktaak. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd de titel in Rusland vervangen door de titel Held van de Russische Federatie, in Oekraïne door de titel Held van Oekraïne en in Wit-Rusland door de titel Held van Wit-Rusland. Ook in sommige andere republieken is de titel vervangen door een soortgelijke titel, zoals Halyh Haharmani (Volksheld) in Kazachstan en O'zbekiston Kahramoni (Held van Oezbekistan) in Oezbekistan.

• Heldenstad (12 maal uitgereikt)
• Heldenfort (1 maal uitgereikt)
• Orde van Lenin
• Held van de Socialistische Arbeid
• Orden van de Sovjet-Unie