Havenstraat (Amsterdam)

De straat kreeg op 3 april 1912 per raadsbesluit haar naam; een vernoeming naar haven, een ligplaats voor schepen. Meerdere straten in de buurt zijn vernoemd naar begrippen uit de scheepvaart (Zeilstraat, Vlietstraat). De straat ligt in het verlengde van de Cornelis Krusemanstraat vanaf de Amstelveenseweg tot aan de tramremise, waar de straat in een bocht naar rechts overgaat in de Baarsstraat.

De straat kent slechts twee oneven huisnummers 3 en 5, bestaande uit Romneyloodsen. Aan de even zijde loopt de nummering op van 12 tot huisnummer 26. Van de lagere huisnummers is alleen huisnummer 6 over, het huisnummer van het Huis van Bewaring (II). De overige lagere huisnummers werden gedragen door woningen behorende bij die gevangenis; die woningen werden gesloopt om plaats te maken voor nieuwe vleugels. Verder zijn er aan de even zijde tot aan de bocht naar de Baarsstraat drie woonhuizen (12-14-16) overgebleven uit 1914.

De straat kent drie opvallende gebouwen:

• het Huis van Bewaring (II) met huisnummer 6, een ontwerp van architect Willem Metzelaar (werkend voor Justitie), een gevangenis uit 1890, die, nadat er vluchtelingen en dak- en thuislozen waren opgevangen, vanaf 2019 wordt verbouwd ten behoeve van de British School of Amsterdam, die hier zou moeten starten in het schooljaar 2021-2022; het is sinds december 2015 een gemeentelijk monument, bij de verbouwing moeten dus monumentdelen in originele staat blijven;
• de Remise Havenstraat van de Amsterdamse tram met huisnummers 18-26, in gebruik genomen in 1914 en nog steeds als zodanig in gebruik;
• het Haarlemmermeerstation uit 1915, dat een begin/eindstation was van de voormalige Haarlemmermeerspoorlijnen. (De voorkant van het stationsgebouw ligt aan de Amstelveenseweg). Het gebouw is een rijksmonument.

Op de oostelijke gevel van Havenstraat 12-14, die "blind" is, werd in 2012 een muurschildering geplaatst. Dit gebeurde onder auspiciën van Rua-Art (Reflexo on urban art), een kunstenaarscollectief dat meerdere muurschilderingen in Nederland plaatste. De kunstenaar was in dit geval Rimon Guimarães.[1] De verticaal gerichte handen vormen het laagste punt van de muurschildering en leiden naar armen, hoofd en romp. Een been is onder de romp gevouwen; het andere richt naar beneden. Het is niet duidelijk of een man of vrouw (androgyn) is afgebeeld. De muurschildering neemt de gehele gevel in beslag op een onderstuk na. Tijdens het aanbrengen van de schildering stond daar een houten schuur die later weggebroken werd.

Een ander afwijkend object dat in de Havenstraat te zien is, is de Duiventil of Vogelkooi van architect Dirk Slebos, een wisselwachtershuisje dat van 1955 tot 1980 op het Stationsplein stond.

Aan de achterkant van het (voormalige) stationsgebouw is aan de Havenstraat een toegang voor de beginhalte van de Museumtramlijn, die van hier tot Amstelveen-Bovenkerk over de spoorbaan van de vroegere Haarlemmermeerspoorlijn rijdt. Langs een deel van de spoorlijn ligt het Bedrijventerrein Havenstraat. Voor het hele terrein achter het Haarlemmermeerstation is het plan Havenstraatterrein gemaakt voor een nieuw te bouwen woonwijk (planning 2019-2022).

Van 1923 tot 1971 had tram 16 haar eindpunt in de Havenstraat (met een lus door de Vaartstraat en Baarsstraat) en van 1924-1932 ook tram 15. Van 1950-1965 was ook de standplaats van bus F in de Havenstraat naast de halte van lijn 16, maar deze werd in 1965 bij de samenvoeging van lijn F met lijn E tot de doorgaande lijn 15 ingenomen door bus 23 die daar tot zijn verlenging naar Buitenveldert in 1973 bleef. In 1970 volgde bus 69 die in 1971 zijn standplaats kreeg op de oude vluchtheuvel van lijn 16 tot de overdracht aan Centraal Nederland in 1980. Daarnaast is er een druk tramverkeer van uit- en inrijdende trams van en naar de remise Havenstraat.