Halloween

De naam "Halloween" is afgeleid van Hallow-e'en, oftewel All Hallows Eve (Allerheiligenavond), de avond voor Allerheiligen, 1 november.[1] In de Keltische kalender begon het jaar op 1 november, dus 31 oktober was oudejaarsavond. De oogst was dan binnen, het zaaigoed voor het volgende jaar lag klaar en dus was er even tijd voor een vrije dag, het Keltische Nieuwjaar of Samhain (uitspraak Saun, dat ook het Ierse woord is geworden voor de maand november).

Samhain was ook nog om een andere reden zeer bijzonder. Op het eiland Groot-Brittannië werd Halloween vooral door de Kelten gevierd, die geloofden dat op die dag de geesten van alle gestorvenen van het afgelopen jaar terugkwamen om te proberen een levend lichaam in bezit te nemen voor het komende jaar. De geesten die uit dode mensen op zouden rijzen, werden aangetrokken door voedsel voor hen neer te leggen voor de deuren. Om echter de boze geesten af te weren droegen de Kelten maskers. Toen de Romeinen Groot-Brittannië binnenvielen, vermengden ze de Keltische traditie met hun eigen tradities, die eind oktober natuurlijk de viering van de oogst betroffen en ook het eren van de doden.

In de 9e eeuw stak een Europees christelijk gebruik de zee over en vermengde zich met het halloweenfeest. Op Allerzielen (2 november) gingen in lompen gehulde christenen in de dorpen rond en bedelden om zielencake (brood met krenten). Voor elk brood beloofden ze een gebed te zeggen voor de dode verwanten van de schenker, om op die manier zijn bevrijding uit de tijdelijke straffen van het vagevuur te versnellen en zodoende zijn opname in de hemel te bespoedigen. De trick-or-treattocht vindt wellicht daar zijn oorsprong.

In de Verenigde Staten maakte het feest vooral opgang in de tweede helft van de 19e eeuw, toen grote groepen Ierse en Schotse immigranten het land binnenkwamen. In de VS dook in deze tijd de bekende jack-o'-lantern op, een uitgeholde pompoen die op een gezicht lijkt. Wereldwijd is dit wellicht het bekendste symbool van Halloween geworden.

Gedurende een groot deel van de 20e eeuw was Halloween in de VS vooral een kinderfeest. Tijdens dit kinderfeest gaan de kinderen 's avonds (veelal onder begeleiding van een oudere) verkleed langs de deuren en vragen om een traktatie (trick or treat). De bedoeling is om diegene die opendoet een beetje bang te maken. Vaak heeft de bewoner dan snoep in huis, waaruit de kinderen kunnen kiezen. De huizen die deelnemen, zijn herkenbaar door zichtbare halloweenversieringen. Vanaf de jaren 1980 werd het ook steeds meer een feest voor volwassenen. De verkleedpartijen en het griezelaspect werden steeds belangrijker.[2]

In Nederland en België wordt tegenwoordig steeds meer aandacht besteed aan het halloweenfeest/allerheiligenavond.[3] Dit gebeurt meestal in de vorm van langs de deuren gaan en snoep ophalen, halloweenfeesten en het versieren van huizen. Veel lagere scholen organiseren een trick-or-treat-tocht. In België en Nederland wordt Halloween ook gevierd in pretparken.

Uit onderzoek in 2018 bleek dat inmiddels meer dan de helft van de Nederlandse bevolking Halloween vierde. Halloween bleek het minder goed te doen in de provincies Groningen, Drenthe, Zeeland en Utrecht, waar het (van oorsprong rooms-katholieke) sint-maartensfeest op 11 november belangrijker was dan in de rest van Nederland.[4] Op de avond van sint-maarten gaan kinderen (van alle gezindten) met lampionnen en met speciale sint-maartensliedjes de deuren langs om snoep op te halen. Ook in sommige Belgische plaatsen wordt het sint-maartensfeest gevierd.

Ook in Suriname wordt Halloween groot gevierd. In dit land is deze traditie uit de Verenigde Staten overgewaaid. Vooral onder de jeugd is Halloween er populair.

Op het eiland Bonaire komen alle kinderen van een dorp of stad bij elkaar, maar in plaats van bij mensen langs de deuren te gaan, gaan ze bij winkels langs.

In Nederland is op Halloween kritiek – zoals ook op Valentijnsdag – omdat het ontdekt zou zijn door de commercie als een geschikte aanleiding om de consument tot wat ruimer vertier aan te zetten in de 'slappe' periode tussen de zomervakantie en het Sinterklaas-feest.

Verschillende organisaties en kerkgenootschappen hebben kritiek op Halloween vanwege het "heidense" karakter dat het feest op vele plaatsen zou hebben, alsmede vanwege het spiritisme dat erdoor bevorderd zou worden. Het oproepen van geesten is niet toegestaan in de Bijbel. Het oorspronkelijke Ierse gebruik hing weliswaar samen met een Keltische heidense traditie, maar was in wezen op christelijke wijze ingevuld. Pas later kwamen de horror-outfits op in de Verenigde Staten. Hierbij kwam soms de nadruk op spiritisme alsook de duivel te liggen bij de versieringen. Vanwege de afwijzing van Allerheiligen en Allerzielen en het vagevuur door het protestantisme, wordt door reformatorische genootschappen vaak bezwaar gemaakt tegen elke uiting van Halloween. Daar komt nog bij dat 31 oktober voor protestanten een belangrijke gedenkdag is (Hervormingsdag) en gezien wordt als het begin van de reformatie.

• Dag van de Doden
• Korengeest
• Tim Burton's The Nightmare Before Christmas (speelt zich af in Halloweenstad)

• 
  Halloween in Gentbrugge
• 
  Pumpkinheads Heaven, 1901
• 
  Een meisje ziet het gezicht van haar geliefde in de spiegel tijdens Halloween, zie ook spiegel in het bijgeloof
• 
  Halloween, Howard Chandler, 1915
• 
  Halloween in Melbourne, Australië
• 
  Beater Clown & La Catrina, Mexico

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Halloween op Wikimedia Commons.