Groot Schietveld

Het Groot Schietveld ligt in de Antwerpse Noorderkempen op het grondgebied van de gemeentes Brasschaat, Brecht en Wuustwezel.

Het gebied is praktisch volledig omgeven door landbouwgebied, naaldbossen en woonzones. Het dichtstbijzijnde natuurgebied is het Klein Schietveld in Brasschaat, een soortgelijk natuurgebied op enkele kilometers naar het westen en ervan gescheiden door een beboste woonzone. Enkele kilometers naar het zuiden liggen de bosgebieden van Park De Mik, De Inslag en Sanatorium De Mik en van het OCMW Antwerpen.

Het Groot Schietveld vormt samen met het Klein Schietveld (Brasschaat) en de Kalmthoutse Heide (Kalmthout) het restant van het oorspronkelijke Kempense heidelandschap dat tot enkele eeuwen geleden het noorden van de provincie Antwerpen domineerde. Stuk voor stuk zijn deze gebieden omgezet tot landbouwgrond of tot productie-naaldbossen.

Dat het Klein en het Groot Schietveld dat lot niet hebben ondergaan is te danken aan Willem I der Nederlanden. Rond 1820 heerst er onrust in de zuidelijke Nederlanden. Daarom worden er troepen gestationeerd in de Citadel van Antwerpen. Als oefenterrein krijgen zij de Brasschaatse Heide toegewezen, op de huidige locatie van het Klein Schietveld. Het Kamp van Brasschaat is geboren.

Bij de onafhankelijkheid van België in 1830 wordt het kamp en het oefenterrein overgenomen door het jonge Belgische leger. Aanvankelijk worden de gronden gehuurd tot ze in 1852 aangekocht worden door de Belgische staat. Daarmee staat de weg open om ook een kazerne te bouwen. Al snel wordt het Klein Schietveld echter te klein voor het toenemende bereik van de kanonnen, en in 1893 wordt oostelijk een nieuw stuk heide aangekocht, dat de naam Groot Schietveld krijgt. Ook daar wordt op het grondgebied van Brasschaat een kazerne gebouwd.

In de twintigste eeuw wordt het gebied door het Belgisch leger en nadien door het Centrum voor Studie en Proefneming gebruikt voor het testen van en oefenen met allerlei wapentuig. Er zijn verschillende schietstanden, tribunes en doelzones, en tientallen wrakken van tanks en andere legervoertuigen liggen als doelwit verspreid over het terrein.

Het Groot Schietveld is een langgerekt driehoekig terrein, noordoost-zuidwest gericht, met een grootste lengte van 9,75 km en een grootste breedte van 2,55 km.

Het gebied ligt schrijlings op de waterkering tussen de bekkens van Schelde en Maas. De grootste hoogte is 27 m boven zeeniveau, de laagste 18 m. Het terrein helt zowel naar het zuidwesten als naar het noordoosten af. Naar het noorden lopen afhellende, ondiepe kleiafzettingen van de Formatie van de Kempen (Kwartair), die invloed hebben op zowel het oppervlakte- als op het grondwater.

Daardoor watert ongeveer driekwart van het terrein af naar de noordelijk gelegen Kleine AA, een beek die deel uitmaakt van het Maasbekken. In het oosten gebeurt dat via de Schaapsdijkbeek, die parallel met de bosrand naar het noorden loopt. In het westelijke deel is dat via Het Moerke, een klein beekje dat tot een tiental jaren geleden het middelpunt vormde van een prachtig beekdal met moerassige heide en veenmosvegetaties. In deze beekdalen komt het grondwater als kwel terug tevoorschijn

Tientallen vennen, verspreid over het terrein, wijzen op ondoordringbare lagen in de bodem. Die bestaat voor het grootste deel uit dekzanden, zandgrond met een ijzerrijke B-horizont, ondoordringbaar voor water. Het is meestal kalkarm, onvruchtbaar zand, typisch voor de Antwerpse Noorderkempen.

Op het terrein zijn nog restanten van lage duinen te zien, maar de meeste ervan zijn nu bebost.