Galei (schip)

Een galei was een mede door roeiers aangedreven schip uit de oudheid en de middeleeuwen. Het had ook driehoekzeilen of het Latijnse zeil als hulpmiddel om te varen. Het kende door de eeuwen heen vele verschillende vormen en uitvoeringen en heeft dan ook geen algemene kenmerken in rompvorm en afmetingen.

Reconstructie van Griekse galeien (Perseus Project).

Romeinse Sestertius van Lucius Verus met een galei op de keerzijde.

Galei in Venetië rond 1775-1780, geschilderd door Francesco Guardi.

Het werd hoofdzakelijk gebruikt op en rond de Middellandse Zee. In de twaalfde eeuw maakte Venetië door het gebruik van galeien voor de handel een bloeiperiode door. Door de kleine laadruimte en de grote hoeveelheid proviand die voor de roeiers nodig was, moesten de galeien het uiteindelijk afleggen tegen de grotere zeilschepen uit Noord-Europa.

Voor oorlogsvoering zijn galeien tot ver in de zeventiende eeuw in gebruik geweest. Het grote voordeel ten opzichte van andere scheepstypen was de onafhankelijkheid van de wind. Men kon tegen de wind in de vijand benaderen. Militaire galeien hadden meestal een ramsteven, waarmee vijandelijke schepen tot zinken konden worden gebracht.

Roeiers aan boord van de galeien hadden het zwaar. De Griekse en Romeinse roeiers op de galeien uit de oudheid waren soldaten, later aangevuld met slaven. De roeiers op de Spaanse galeien van de middeleeuwen waren veroordeelden, en de meeste roeiers van de galeien van de Moren waren gevangenen van veroverde schepen. De Hospitaalridders, die van Malta kwamen, roeiden hun schepen zelf.

Tijdens de zeeslag bij Lepanto in 1571 was Juan van Oostenrijk, een van de bevelhebbers van de christelijke vloot, aan boord van zijn vlaggenschip de Real, een galei met 500 soldaten. Ze slaagden erin de Ottomaanse bevelhebber, Uluç Ali Pasha te doden.

De fust is een klein vaartuig dat op de galei lijkt.