Christenvervolgingen

De christenvervolgingen hebben in de eerste drie eeuwen van het christendom de leefwereld en de gedachtenwereld van de christenen bijzonder sterk beïnvloed.

Tot 250 hingen de vervolgingen meer samen met plaatselijke gevoeligheden dan met het algemeen beleid van het Romeinse Rijk. In de ene stad of streek waren bisschoppen en priesters hun leven niet zeker, terwijl elders christenen ongestoord en publiekelijk hun godsdienst konden belijden. Zelfs wanneer een vervolging door de keizer was ingesteld, was deze slechts plaatselijk van belang. Zo bleef de eerste grote christenvervolging onder Nero grotendeels tot Italië beperkt. In Gallië kwam het onder keizer Marcus Aurelius in 177 tot de felste christenvervolging van de 2e eeuw. Hierbij werd ook de eerste bisschop van Lyon, Pothinos, gedood.

De situatie veranderde onder keizer Decius, die in 250-252 een daadwerkelijk imperiumwijde christenvervolging startte. Bij keizerlijk edict eiste hij van iedere onderdaan publieke erkenning van de staatsgodsdienst en alle onderdanen werden verplicht aan de staatsgoden te offeren. Zij kregen dan een attest, waarvan enkele op Egyptische papyri zijn bewaard. Weigeraars werden gefolterd, van posities ontheven of zelfs ter dood gebracht. Het edict werd ingetrokken door zijn opvolger Trebonianus Gallus, maar Valerianus herhaalde deze vervolging in 257-260. Het edict van Gallienus beëindigde niet alleen deze vervolgingen, maar luidde een periode van 40 jaar in waarin de christenen met rust werden gelaten.

Diocletianus ontketende in 303 de sterkste en bloedigste christenvervolging omdat de christenen nog steeds niet wilden offeren aan de staatsgoden. In het westen hebben deze vervolgingen geduurd tot 306 en in het oosten tot 313. Ze werden door Galerius gestimuleerd maar door Constantius Chlorus tegengewerkt.

Aan de vervolgingen in het Romeinse Rijk zou pas een eind komen met het Edict van Milaan van 313, waarmee Constantijn de Grote godsdienstvrijheid proclameerde. Het luidde een periode in van samenwerking tussen het christendom en het Romeinse Rijk. Deze is nog korte tijd verstoord geraakt onder Julianus de Afvallige (361-363), maar geleidelijk aan ontwikkelde die samenwerking en verdraagzaamheid ten opzichte van de christenen tot voorkeur van het Rijk voor het christendom.

In het Perzische Rijk had onder de Sassaniden een nationale opleving plaats en werd het mazdeïsme de staatsgodsdienst onder een hiërarchie van priesters, wat herhaaldelijk christenvervolgingen veroorzaakte. Een belangrijke factor was dat het Perzische en Romeinse Rijk geregeld in oorlog met elkaar waren en Perzische aanhangers van het christendom, sinds Constantijn min of meer de 'staatsgodsdienst' van de Romeinen, werden gewantrouwd door de Sassaniden en gezien als een 'vijfde colonne' van de Romeinen. Uitzondering waren de Nestorianen, die zich afgescheiden hadden van de orthodox-christelijke kerk en door de Romeinen als ketters werden gezien. Dezen werden meestal wel getolereerd door de Sassaniden.

Onder Bahram V (420–438) vond weer een christenvervolging plaats.

Ten tijde van het Tokugawa-shogunaat grepen in Nagasaki ernstige christenvervolgingen plaats (1612).

In 1801 vond in Korea de eerste christenvervolging plaats, waarbij de Chinese katholieke missionaris, Wen-mow Tsjow en 300 christenen werden omgebracht. Na de komst van de eerste Europese missioniaris in 1836 vonden in 1839 en 1866 de tweede en derde vervolging plaats.

Als enige land in Europa heeft Hongarije een directoraat-generaal voor de vervolging van christenen. Het staat onder leiding van Tamós Török, die rondreisde op zoek naar steun voor een Europees congres in oktober 2017 over dit onderwerp.[4]

Ook in Noord-Korea vond na 1948 nog systematische vervolging van christenen plaats.[5][6]

Ook in het Midden-Oosten is nog steeds sprake van vervolging van christenen.