Papyrus (schrift)

Papyrus is een vroeg soort schriftdrager, dat veel werd gebruikt in het oude Egypte en de klassieke wereld. Het gebruik van papyrus begon ongeveer vijfduizend jaar geleden in Egypte. Van oudsher werd het materiaal daar gemaakt van de stengels van de papyrusplant (Cyperus papyrus), die over de lengte in repen werden gesneden. Papyrus als schriftdrager werd verkregen door een reeks repen verticaal te sorteren en daar vervolgens een reeks repen horizontaal overheen te plakken en aan te drukken. Het kleverige plantensap fungeerde daarbij als bindmiddel. Zodra het blad droog was, werd het papyrusoppervlak behandeld met een soort lijm, waardoor de inkt niet ging lopen, en glad gepolijst.

Fragment van het Egyptische Dodenboek, geschreven op papyrus

Cyperus Papyrus als vijverplant

Voor het schrijfgemak beschreef men de zijde van de horizontaal gesorteerde repen, omdat de bladnerven als schrijflijnen konden dienen. Het materiaal was betrekkelijk broos en werd opgerold voor transport of bewaring, zodat men in principe enkel de binnenzijde beschreef. Een papyrusrol (boekrol) voor langere teksten verkreeg men door meerdere papyrusvellen met de lengtezijdes aan elkaar te plakken, zodat de lezer van tekstkolom naar tekstkolom kon rollen. In het Romeinse keizerrijk ontstond, onder invloed van de christenen, de zogeheten codex, die bestond uit losse vellen die werden gebundeld tot een boek. In de late oudheid vond gestaag de overgang plaats van papyrus naar perkament als schriftdrager.

In een droog klimaat zoals dat van Egypte is papyrus goed te bewaren. In een klimaat met een hogere luchtvochtigheid zal papyrus gaan schimmelen. Daarom zijn de meeste vondsten van papyrus in het woestijnklimaat van het Midden-Oosten gedaan. In het natte Europa is bijna alle papyrus uit vroeger tijden vergaan.

Papyrusrollen zijn tijdens opgravingen onder andere gevonden in graftombes, huizen en afvalhopen uit de oudheid, en hebben al veel over de geschiedenis van het oude Egypte en omstreken verteld. Met name de vondsten te Oxyrhynchus vormen een bron van informatie over het dagelijks leven.