Brug 13

Er lag in de directe omgeving eerder een brug. Vanaf vermoedelijk 1662 lag hier in het verlengde van de westelijke kade van de Martelaarsgracht, een burg die toegang gaf tot een (stads)herberg aan het IJ. Die brug is te zien op de kaart van Daniël Stalpaert.

De recente geschiedenis begint aan het eind van de jaren zeventig van de 19e eeuw, toen de plannen voor het Centraal Station er al waren, maar de uitvoering liet op zich wachten. Er moesten drie bruggen komen, waarbij aan de nummering is te zien dat die nummering vrij willekeurig is. Brug 13 ligt in het westen, brug 306 in het midden en 285 in het oosten. De bruggen werden gebouwd door het rijk en die droeg het beheer van die drie bruggen in 1884 over aan de gemeente. Als constructie werden ijzeren balken gebruikt die steunden op stenen landhoofden en gietijzeren jukken. Daarboven kwam een houten dek en een bestrating van houten blokjes. Vincent van Gogh heeft die brug minstens eenmaal geschilderd.

In 1902 was de brug al aan versteviging toe, de elektrische trams deden hun intrede. De brug werd ook al verbreed tot 19,75 meter. Het bleek onvoldoende, in 1924 moest er weer aan de brug gewerkt worden, net als in 1946. In 1950 waren er opnieuw plannen tot het aanpakken van de brug, maar uitgestelde beslissingen betreffende stadsspoor gooide roet in het eten. Pas midden jaren zeventig van de 20e eeuw werd de brug grondig aangepakt. Er kwam vanaf begin 1978 een nieuwe brug uit de koker van de Publieke Werken met bruggenarchitect Dirk Sterenberg (ook de twee andere bruggen werden vernieuwd). Hij kwam met een totaalconcept zoals dat ook bij zijn voorganger Piet Kramer het geval was. Een brug in "Verbundträgerconstructie" (stalen balken en gewapend beton) werd aangevuld met door Sterenberg ontworpen balustrades en lantaarns. Voor de brug werd een budget vrijgemaakt van 2.000.000 gulden.

De brug kent een tweetal bijnamen. Melkmarktsbrug verwijst naar de melkmarkt, die hier ooit was gevestigd, de naam Westelijke toegangsbrug was in gebruik bij het personeel van het Gemeentelijk Vervoersbedrijf; het is de westelijke toegang tot het Stationsplein. in april 2016 schrapte de gemeente bijna alle officieuze namen, sindsdien gaat de brug anoniem door het leven (dat wil zeggen alleen met nummer).

Aanvankelijk reed het tramverkeer in beide richtingen over de brug, de Nieuwezijdslijnen richting station en de Damraklijnen richting Prins Hendrikkade evenals het bus- en autoverkeer in die richting. In 1980 verdwenen de Damraklijnen en het busverkeer van de brug behalve de buslijnen die van het zogenaamde Entosspoor vertrokken. Het spoor van de Damraklijnen kwam in gebruik als voorsoorteerspoor voor de Nieuwezijdslijnen. Tegenwoordig (gegevens 2017) is de brug bestemd voor het tramverkeer in één richting en voor het taxiverkeer in beide richtingen. Het autoverkeer kan in één richting tegengesteld aan de trams van de brug gebruik maken. Ook is er een voetpad.

• 
  Kaart van Stalpaert uit 1662
• 
  Brug naar de Stadsherberg, voorloper van brug 13
• 
  Vincent van Gogh 1885
• 
  Brug in 2012

Zie de categorie Brug 13, Westelijke Toegangsbrug van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bruggen in Amsterdam 1 tot en met 99

1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7 · 8 · 9 · 10 · 11 · 12 · 13 · 14 · 15 · 16 · 17 · 18 · 19 · 20 · 21 · 22 · 23 · 24 · 25 · 26 · 27 · 28 · 29 · 30 · 31 · 32 · 34 · 35 · 36 · 37 · 38 · 39 · 40 · 41 · 42 · 43 · 44 · 45 · 46 · 47 · 48 · 49 · 50 · 51 · 52 · 53 · 54 · 55 · 56 · 57 · 58 · 59 · 60 · 61 · 62 · 63 · 64 · 65 · 66 · 67 · 68 · 69 · 70 · 71 · 72 · 73 · 74 · 75 · 76 · 77 · 78 · 79 · 80 · 81 · 82 · 84 · 85 · 86 · 87 · 88 · 89 · 90 · 91 · 92 · 93 · 94 · 95 · 96 · 97 · 98 · 99 Brugnummers 33 en 83 zijn niet vergeven