Boerenkrijg in Mechelen

Het was op 22 oktober al zeer onrustig in het Mechelse; een ambtenaar uit Walem liet het volgende optekenen (vertaald): "Nooit heb ik een rumoer gehoord zoals deze nacht. Men hoorde drie of vier mijlen in het rond, niets dan het gelui van klokken, trommelgeroffel, het geschal van horens en trompetten, gehuil van honden, geschreeuw van mensen en het knallen van geweerschoten".[2]

Rond 6u30 's ochtends kwam de Franse brigadegeneraal François Barthélemy Béguinot in Mechelen toe met een honderdtal manschappen. Vrij snel na zijn aankomst verliet Beguinot de stad weer, om de strategische brug van Walem (enkele kilometers noordelijker) vrij te maken. Slechts een twintigtal Fransen bleven in de stad en de poorten bleven open. Omdat de stad dus voor het grijpen lag, konden de boerenkrijgers (ook wel brigands genoemd) Mechelen makkelijk innemen.

Op 22 oktober (7u30 à 8u00) trokken grote groepen brigands, zo'n 300 à 400 man sterk, de stad binnen. Deze kwamen voornamelijk via Hever en Muizen de stad langs het zuidwesten binnen. De brigands gingen tekeer tegen al wat Frans was: de vrijheidsboom op de Grote Markt werd tegen de grond gewerkt, net als zijn omheining; ook alle Franse vlaggen werd weggehaald. Ze drongen ook het stadhuis binnen, waar heel wat officiële documenten van de overheid werden stukgescheurd. Ook de gevangenen van de Fransen werden vrijgelaten. De stad was volledig onder controle van de brigands en ze konden heel wat geweren en andere wapens vinden in onder anderen het poedermagazijn en het gemeentehuis. Eén Franse soldaat en één "groene jager" werden gedood, de andere Franse soldaten werden ontwapend. Omtrent 9u00 konden enkele boeren op de Sint-Romboutstoren geraken en luidden ze de stormklokken, waardoor de Grote Markt volstroomde met Mechelaars. Ook de woningen van enkele Fransgezinden werden geplunderd.

Twee Mechelaars liepen weliswaar naar Béguinot te Walem, om hem van het voorval te vergewissen. De inval van de brigands verliep nogal spontaan, zonder echte gecoördineerde leiding, waardoor er onder anderen geen wachtposten en dergelijke werden opgesteld. Béguinot kon dus makkelijk de stad terug binnengeraken. De Franse troepen kwamen langs verschillende stadspoorten binnen om zo de opstandelingen in de tang te nemen. Deze vluchtten naar verschillende richtingen, sommigen de stad uit, anderen in huizen. Eén Fransman en verschillende boerenkrijgers lieten het leven.

Diezelfde dag nog kon Béguinot al terug in de stad geraken met zijn relatief klein aantal troepen. Deze konden in totaal 70 mensen oppakken die verdacht werden van de Boerenkrijg.

Op 23 oktober kwam er opnieuw een aanval van de boerenkrijgers. Mechelen werd deze keer bijna volledig omsingeld en Béguinot kon de brigands niet terugslaan. Twee oversten, Mazingant en Conroux, kwamen met hun troepen weliswaar vanuit Boom; Zo hadden de Fransen in totaal om en bij de 550 manschappen, die een te grote macht waren voor de brigands. Met deze vergrote troepenmacht konden de brigands ditmaal dus wel verslagen worden. Er werd in alle haast een "krijgsraad" opgericht en van de 70 gevangenen werden er 41 schuldig bevonden aan "verraad tegen de Franse Republiek". Ze werden vlak bij het Sint-Romboutskerkhof neergeschoten en indien ze niet onmiddellijk dood waren met bajonetten gestoken. Daarna werden ze in een massagraf gegooid, sommigen nog niet eens helemaal dood. Het moest vermoedelijk als signaal dienen voor andere opstandelingen in de regio.

Op 24 oktober verliet Béguinot met een deel van de troepen opnieuw de stad. Heel wat boerenkrijgers dachten weliswaar dat er geen troepen meer waren, maar dit bleek een dure vergissing. Na nog enkele kleine aanvallen bloeide de schermutselingen na 28 oktober dood. De stadspoorten van Mechelen bleven weliswaar tot 1 januari 1799 gesloten.