Wijchen (plaats)

Wijchen (spreek uit: Wie-chen;  uitspraak (info / uitleg)) is de hoofdplaats van de gemeente Wijchen in de Nederlandse provincie Gelderland. De plaats is met 36.350 inwoners (op 4 oktober 2019) de grootste in de gelijknamige gemeente van bijna 41.000 inwoners. Wijchen ligt aan de zuidgrens van Gelderland, tegen Noord-Brabant.

Wijchen
Plaats in Nederland
(Details)

Situering
Provincie Gelderland
Gemeente Wijchen
Coördinaten51° 48′ NB, 5° 43′ OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2019)36.350[1]
Overig
Postcode6600-6605
Netnummer024
Woonplaatscode2564
Detailkaart
Locatie in de gemeente Wijchen
Portaal    Nederland
Kasteel van Wijchen
Antonius Abtkerk

Geschiedenis
In Wijchen vervaardigd en gevonden mensfiguur van klei, uit de bronstijd

Van oorsprong was Wijchen een agrarisch dorpje waar al bewoning bestond in de steentijd, blijkens enkele archeologische vondsten. Later ontstonden er woonplaatsen van met name rijke Romeinen. Deze periode is dan ook rijkelijk vertegenwoordigd in het gevonden materiaal; met name op de Molenberg - waar nu de Oude Molen staat - zijn Romeinse graven gevonden met daarin vele voorwerpen van glas, metaal en keramiek. Ook in de andere kernen zijn (restanten van) bouwwerken uit de oudheid gevonden.

Het economische en sociale leven voor de Eerste Wereldoorlog werd beheerst door een klein aantal fabrikantenfamilies. De fabrikanten hadden zich voornamelijk gespecialiseerd op het gebied van auto's en vrachtauto's.

De Edithbrug dateert uit 1872. Hij is in 1940, 1945 en 1948 hersteld na beschadigd te zijn door oorlogshandelingen. Nu rijden er nog dagelijks treinen overheen. Deze spoorbrug bij de Maas was van belang om de omgeving van Wijchen en Nijmegen te heroveren omdat de overige bruggen in de omgeving opgeblazen waren, waaronder die in Nijmegen en Gennep. De brug moest tijdens de oorlog tweemaal hersteld worden, in september 1940 en in februari 1945. De reparatie door de geallieerden was provisorisch. De brug werd in 1948 definitief hersteld, zodat er weer zware treinen met hogere snelheid overheen konden rijden.

Verklaring uitspraak "Wie-chen"

De uitspraak van Wijchen wordt vaak verward, zo ook toen de omroepsystemen in de treinen geautomatiseerd werden in 2017.[2]

De huidige uitspraak van Wijchen (uitspraak: Wie-chen) wordt sinds de middeleeuwen gehanteerd. Destijds werd de ie-klank geschreven door achter de i een "verlengde" i te schrijven.[3][4] Dit om verwarring met de ii te voorkomen, die werd uitgesproken als een u. Deze uitspraak is gehandhaafd, ondanks dat de schrijfwijze later werd veranderd in een ij (uitspraak: ei). Met de uitspraak en schrijfwijze koesteren de Wijchenaren dus de historische achtergrond van hun dorp.

Centrum

Midden in het centrum ligt de Markt, waar wekelijks een markt wordt gehouden. Om de Markt liggen een aantal winkelstraten, die samen een middelgroot winkelcentrum vormen. Een gedeelte van de winkels is overdekt, dit overdekte gedeelte heeft de naam Marktpromenade. Naast de bekende winkelketens zijn er ook een aantal specialistische winkels te vinden. Het centrum biedt ook eet- en drinkgelegenheden.

Het Kasteel van Wijchen met de Kasteeltuin is in het centrum gelegen evenals de Antonius Abtkerk.

Er was in Wijchen een eenzijdig winkelaanbod met relatief veel kleding-, schoenen- en elektronicawinkels.[5] De gemeente Wijchen heeft er vanaf 2007 aan gewerkt om hierin verandering aan te brengen. Er zijn meer warenhuizen en speelgoedwinkels bij gekomen alsmede nieuwe voorzieningen en nieuwe appartementen. In het najaar van 2009 werd er begonnen met de renovatie van het centrum. De bestrating, beplanting en het meubilair zijn vernieuwd.

In 2013 wint Wijchen de eerste eTown Award die Google in Nederland uitreikt. De gemeente en haar ondernemers blijken de economische kansen van het internet het beste te benutten, zo heeft onderzoek van de Boston Consulting Group aangetoond.

Topografisch beeld van de woonplaats Wijchen, dec.2013. Klik op de kaart voor een vergroting

Naast de winkels in het centrum kent Wijchen nog een drietal kleinere winkelcentra:

  • Zuiderpoort
  • Homberg
  • Tunnelweg

In deze centra zijn winkels die voorzien in producten voor primaire levensbehoeften.

Buurten

Hieronder staat een overzicht van de buurten in Wijchen zoals deze bij het CBS vastgesteld staan.

Bovenstaande buurten bestaan uit verschillende wijken.

MOB-terrein

In het zuidoosten van Wijchen ligt een voormalig MOB-terrein, ten zuiden van Alverna. MOB stond vroeger voor mobilisatiecomplex, tegenwoordig voor Militaire Opslag Bedrijven. Dit terrein werd beheerd door het Ministerie van Defensie en heeft een rol gespeeld in de Koude Oorlog en de Eerste- en Tweede Wereldoorlog. Op het terrein was munitie en voedsel opgeslagen in ongeveer dertig loodsen. Daarnaast was er een 'tankbaan', bestemd om voertuigen (waaronder tanks) mobiel te houden, ongeveer twee kilometer lang. Tegenwoordig heeft het terrein geen rol meer en wordt het omgevormd tot luxe woonwijk, zgn boskamers. De eerste woningen zijn inmiddels in gebruik genomen.

Onderwijs

Naast diverse basisscholen kent Wijchen ook scholen die in het voortgezet onderwijs bieden. Beide scholen vallen onder het Maaswaal College. De locatie aan de Oosterweg verzorgt de vmbo richtingen en de locatie aan de Veenseweg verzorgt de havo en de vwo (zowel het atheneum als het gymnasium). Pro College Wijchen is een school in het voortgezet onderwijs die zich richt op de praktijk. Deze school wordt dan ook wel een praktijkschool genoemd.

Cultuur

Bezienswaardigheden en recreatie
De Oude Molen

Wijchen heeft een aantal Rijksmonumenten.[6] Het oudste is het centraal gelegen Kasteel van Wijchen, dat reeds in 1392 voor het eerst werd vermeld. Na een brand in 1906 kreeg het zijn huidige uiterlijk, dat teruggaat op de bouwplannen uit de vroege 17e eeuw. Daarnaast zijn De Oude Molen, daterend uit 1799, en de rooms-katholieke Antonius Abtkerk van architect G. Gradussen, inclusief naastgelegen pastorie, een monument. Verder staan er aan de oostkant van het centrum twee monumentale villa's. In één ervan, gebouwd in 1830 door Mauritz Koen, is een horecagelegenheid gevestigd. De andere ligt daar recht tegenover, verscholen in een grote tuin.

De Berendonck is een recreatieplas met een strand, met gelegenheid om te duiken en waterskiën. Het is gesitueerd in een groen bosgebied, er is ook een kleine MTB-route van 8 kilometer. Het park De Groene Heuvels, met een open water voor de duiksport en op het terrein vakantiehuisjes, ligt dichtbij, in Ewijk, gemeente Beuningen. Beide liggen aan de rand van de gemeente Wijchen. Ook de Hatertse en Overasseltse Vennen liggen deels op het grondgebied van Wijchen.

Men kan in Wijchen ook golfen of skiën. Wijchen beschikt tevens over een zwembad genaamd de Meerval, dicht bij het centrum gelegen. In het Wijchense kasteel is een archeologisch museum gevestigd. Daar is o.m. een vierwielige pronkwagen uit ca. 750 v.Chr. Er zijn ook verschillende fiets- en wandelroutes, en een grote speeltuin, de De Blije Dries met onder meer een openluchtzwembad, golfbaan en een skelterbaan.

Verenigingsleven

Wijchen kent een rijk verenigingsleven. Hieronder een opsomming van verenigingen in Wijchen.

  • Wijchen heeft één zaalvoetbalclub (ZSW) en drie amateurvoetbalverenigingen (SC Woezik, SV AWC en VV Alverna).
  • Wijchen heeft ook een Motorcrossclub, MCC Wijchen, opgericht op verzoek van de gemeente Wijchen, die een locatie aanwees waar gecrost mocht worden. Diverse internationale en nationale wedstrijden zijn daar verreden. Na een bestaan van 30 jaar heeft de gemeente het crossterrein weer afgenomen.
  • Golf Club BurgGolf Wijchen
  • Atletiek Vereniging Wijchen (AVW)
  • Gymnastiek- en Turnvereniging "De Leleaart"
  • Hockeyclub MHC Wijchen
  • Basketbalclub BV Wyba, voorheen "Magixx"
  • Kickboksclub Team Wijchen
  • Badmintonvereniging BC Smashing
  • Badmintonvereniging BC Op Dreef
  • Diverse carnavalsverenigingen
  • Zwemvereniging Wijchen
  • Wijchen heeft drie tennisclubs: L.T.V. Vormer, L.T.V. Haanenbergh en L.T.V. Grootven
  • Tafeltennisclub ONI
  • Volleybalvereniging Trivos
  • Handbalvereniging The Flyers
  • Wijchen kent twee wielerclubs, TWC "de Spurt" en VeloClub Wijchen
  • Scouting Woezik
  • Scouting St. Franciscus
  • Schaakvereniging Het Kasteel
  • Schietvereniging Strijdlust '87

Evenementen

Wijchen kent jaarlijks veel evenementen. Hieronder een opsomming van de grootste evenementen in Wijchen.

  • Emporium. Groot festival van verschillende muziekstijlen. Dit festival wordt elk jaar gehouden op de Berendonck. Dit festival wordt in samenwerking met de The Matrixx georganiseerd.
  • Wijchen Schaatst. Een schaatsbaan stond/staat in de maand december van 2010 en 2012 opgesteld in de Kasteeltuin achter het kasteel van Wijchen. Naast een schaatsbaan zijn er ook een restaurant en een café. Tevens treden er diverse artiesten op. Wijchen Schaatst wordt om het jaar gehouden.
  • Kasteelfeesten. In een tent in de Kasteeltuin achter het kasteel worden verschillende muziekprogramma's met bekende artiesten gehouden.
  • Dag van Wijchen/Nijmeegse Vierdaagse. De wandelaars lopen door de kern van Wijchen. In Wijchen zijn er dan activiteiten en optredens.
  • Wijchense Kermis. De kermis wordt elk jaar in het derde weekend van september opgesteld op de Markt en op de Kasteellaan.
  • 5 van Wijchen. Jaarlijkse 5 km hardloopwedstrijd voor recreanten en nationale topatleten.
  • Oude Voertuigen Dag. Jaarlijks terugkerend evenement tijdens de zondagse monumentendag. Deze dag staat in het teken van een toertocht van voertuigen ouder dan 25 jaar. Aansluitend staan deze gestald in de Kasteeltuin.

De Wijchense Kermis (2007) is te zien in de Nederlandse film Het wapen van Geldrop.

Verkeer

Wijchen heeft één spoorwegstation, dat is uitgebreid met een keerspoor om het geschikt te maken voor sprinters.[7] Tot het najaar van 2011 had het station één perron voor 2 sporen. In het najaar van 2011 is er een perron bij gekomen om de veiligheid in verband met de drukte te kunnen waarborgen. In 2014 is het derde spoor ook in gebruik genomen. Verder ligt Wijchen langs A50 en de A326, die elkaar kruisen bij knooppunt Bankhoef. Ook de A73 loopt langs Wijchen, bij het industrieterrein Bijsterhuizen en Wijchen-Oost. Wijchen ligt op een centrale plek in het land. Grenzend aan Noord-Brabant en dicht bij de grens tussen Nederland en Duitsland.

Er is een veerpont tussen Demen (gemeente Oss) en Batenburg, die de plaatsjes met elkaar verbindt, maar ook de twee gemeenten en de provincies Gelderland en Noord-Brabant.

Televisie en radio

De oudste lokale omroep van Wijchen is de Wijchense Omroep, die televisieprogramma's uitzendt en tevens een radiostation bezit. De commerciële lokale omroep WijchenTV is enige jaren actief in Wijchen en de gemeente Wijchen geweest. In 2018 kwam de documentairefilm 'Van boerengat tot kleine stad' uit. Deze film ging over de groei van Wijchen in de periode 1960-1980.

Geboren

Partnersteden

Zie ook
Zie de categorie Wijchen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Beluister (info)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.