Vrouwenwapen

Aan het einde van de dertiende eeuw gingen de vrouwen hun zegels voorzien van schilden. Begin veertiende eeuw gingen zij ook wapens voeren. Een van de eersten was Isabella van Frankrijk, koningin van Engeland. Isabella voerde vanaf 1308 na haar huwelijk met de koning van Engeland een gevierendeeld ovaal vrouwenwapen. In het eerste en vierde kwartier het wapen van haar vader en in het tweede en derde kwartier het wapen van haar echtgenoot. Nadat ze haar gemaal had laten ombrengen paste ze vanaf 1327 haar wapen aan. De bovenste helft, het eerste en tweede kwartier bleven respectievelijk het wapen van haar vader, de Franse lelies, en het wapen van haar overleden echtgenoot. Het derde kwartier werd ingevuld met het wapen van Navarre, dat ze van haar moeders afstamming had. Het vierde kwartier vertegenwoordigde het wapen van Champagne

Nog tijdens de middeleeuwen gingen ook de heren wapens voeren gelijk aan die van de vrouwen. In Nederland veranderde dit tijdens de 16e eeuw, toen werd de ruitvorm voor vrouwen weer gemeengoed. Vanaf de 17e eeuw komt ook het ovale schild voor. In de 18e eeuw kwamen de vormen voor Nederland vrijwel vast te liggen: ruitvormige schilden voor ongehuwde vrouwen en ovale schilden voor gehuwde vrouwen en weduwen.[2]

Schilden van vrouwen werden ook wel omgeven door rozen, plantranken, liefdesknopen en andere vrouwelijke symbolen. De liefdesknopen werden alleen bij getrouwde vrouwen gebruikt. Een liefdesknoop bestaat uit een geknoopt touw met aan de uiteinden kwasten.

Voordat een vrouw trouwde voerde zij hetzelfde wapen als haar vader. Nadat een vrouw getrouwd was kon zij kiezen uit meerdere mogelijkheden:

1. ze kon het wapen van haar man met het wapen van haar vader combineren, in een gedeeld schild van ovale of geruite vorm, of in de vorm van een alliantiewapen; waarbij het wapen van de partner die de voorrang had, in een huwelijk de man, heraldisch rechts geplaatst werd;
2. ze kon haar vaders wapen blijven voeren; vanaf de late Middeleeuwen ook van zowel vader als moeder;
3. ze kon het wapen van haar echtgenoot gebruiken, bijvoorbeeld wanneer zij geen eigen familiewapen had;
4. ze kon een persoonlijk wapen aannemen door haar familiewapen te breken door vermindering of vermeerdering.[4]

Deze schildvormen zijn tot op heden in gebruik, net als het wijzigen van de schildvorm. Echter het wijzigen van de schildvorm wordt niet altijd gedaan.

Elementen die niet of nauwelijks op vrouwenwapens voorkomen zijn onder andere de traliehelm, een wrong en het helmteken. Doorgaans zijn die voorbehouden aan de wapens van mannen. Het hier getoonde wapen van Anna Margriet van Haeften, is een uitzondering op de regel.