Volodymyr Zelensky

Zelensky is de zoon van Joodse ouders. Zijn vader is professor aan de faculteit voor cybernetica en computerhardware van het Economisch Instituut te Kryvyi Rih, zijn moeder is ingenieur. Na de middelbare school studeerde hij rechten; hij heeft echter na zijn afstuderen nooit als jurist gewerkt. Zelensky werd in Oekraïne vooral bekend als acteur in de populaire televisieserie Dienaar van het Volk, waarin hij een buitenstaander speelt die president wordt.[1]

Op 31 december 2018 maakte Zelensky bekend dat hij zich namens een nieuwe partij met de naam Dienaar van het Volk ook daadwerkelijk kandidaat stelde voor de presidentsverkiezingen in 2019. Hij nam het in deze verkiezingen onder anderen op tegen zittend president Petro Porosjenko, die sinds 2014 aan de macht was, en voormalig premier Joelia Tymosjenko.

Na zijn winst in de eerste ronde van de verkiezingen op 1 april 2019 werd Zelensky de favoriet voor het presidentschap. Tijdens de tweede ronde van de verkiezingen op 21 april 2019 won hij met grote overmacht; hij kreeg 73% van de stemmen. President Porosjenko gaf zijn nederlaag toe en verklaarde in mei 2019 te zullen aftreden.[2] Zelensky legde op 20 mei de eed af als president.[3]

Zelensky had bij zijn verkiezingen geen duidelijk omlijnd programma. Hij neemt een gematigde positie in en presenteerde zichzelf tijdens de verkiezingen als iemand die corruptie wil bestrijden en partijen bij elkaar wil brengen.[4] Hij is vooral populair bij kiezers uit de lagere middenklasse, die traditioneel niet erg geïnteresseerd zijn in politiek.[5] Er wordt in Oekraïne gespeculeerd over mogelijke banden van Zelensky met de controversiële oligarch Ihor Kolomojsky. Zelensky verklaart niet door Kolomojsky te worden beïnvloed.[5]

Begin juli 2019 sprak Zelensky voor het eerst met de Russische president Vladimir Poetin over de oorlog in Oost-Oekraïne. Daarnaast zouden de twee ook gesproken hebben over het vrijlaten van gevangenen en over het verderzetten van de gesprekken op expertniveau.[6]

Zelensky's partij was bij zijn verkiezing nog niet in het parlement vertegenwoordigd. Zijn eerste daad als president was het uitschrijven van nieuwe verkiezingen die op 21 juli 2019 plaatsvonden.[3] Zijn partij Dienaar van het Volk wist bij die verkiezingen een absolute meerderheid te behalen.[7]

Op 25 juli 2019 voerde de Amerikaanse president Donald Trump een telefoongesprek met Zelensky. In dat gesprek vroeg Trump Zelensky om in Oekraïne onderzoek te doen naar Trumps politieke tegenstander voor de komende verkiezingen van 2020 Joe Biden. Biden zou volgens Trump als voormalig vice-president zijn invloed hebben gebruikt om te voorkomen dat er in Oekraïne vervolging zou worden ingesteld tegen een bedrijf waar zijn zoon Hunter Biden bij betrokken was. Om druk op Zelensky uit te oefenen zei Trump de militaire steun aan Oekraïne tijdelijk op te schorten. Informatie over dit telefoongesprek werd door een Amerikaanse klokkenluider naar buiten gebracht. Dat leidde in september 2019 mede tot een impeachment procedure tegen Trump. In het impeachment-proces dat op 21 januari 2020 in de Amerikaanse Senaat aanving, stelde de Lead Impeachment Manager namens het Huis van Afgevaardigden Adam Schiff dat president Trump in dit telefoongesprek misbruik had gemaakt van zijn machtspositie door president Zelensky voor puur persoonlijke belangen onder druk te zetten.[8][9] Trump ontkende dat er sprake was geweest van een quid pro quo ter ondersteuning van zijn persoonlijke belang (militaire steun op voorwaarde van onderzoek naar Biden). Hij noemde zijn telefoongesprek met Zelensky een 'perfect call'.[10] Het even aanhouden van de betaling van zo'n groot bedrag na een regeringswisseling noemde hij een normale zaak, iets wat andere presidenten ook gedaan hadden. Een meerderheid in de Amerikaanse Senaat, waarin de Republikeinen verreweg de meerderheid vormden, weigerde het horen van getuigen die met Trump rechtstreeks over deze affaire hadden gesproken. Op 5 februari 2020 sprak de Amerikaanse Senaat Trump vrij van impeachment, met 52 tegen 48 procent van de stemmen.