Toepolev Tu-16

Eind jaren 40 was de Sovjet-Unie vastberaden om dezelfde capaciteit voor strategische bombardementen te hebben als de Verenigde Staten. De enige langeafstandsbommenwerper van de Sovjets op dat moment was de Toepolev Tu-4, een reverse-engineerde versie van de Amerikaanse B-29 Superfortress. De ontwikkeling van de extreem krachtige Mikulin AM-3 turbojet leidde tot de mogelijkheid van een grotere, straalaangedreven bommenwerper.

Het Toepolev designbureau begon met Tu-88 ("Aircraft N") prototypes in 1950. De eerste Tu-88 vloog op 27 april 1952. Na het winnen van de competitie van de Iljoesjin Il-46, ging hij in productie in december 1952. De eerste bommenwerpers kwamen in dienst in 1954 onder de aanduiding Tu-16. Het kreeg de NAVO-codenaam Badger A.

Hij kreeg grote, nieuwe pijlvorm-vleugels en twee gigantische Mikulin AM-3 turbojets, één in elke vleugelwortel. Hij kon een enkele gigantische FAB-9000 9.000 kg conventionele bom (Russische equivalent van de Britse Grand Slam Bomb) of een variëteit aan nucleaire wapens vervoeren tot een bereik van ongeveer 4.800 km.

Al begon de Tu-16 als grote hoogte, vrije val bommenwerper, hij werd midden jaren 50 omgebouwd om vroege Sovjet-kruisraketten te dragen. De Tu-16KS-1 (Badger B) versie kon KS-1 'Kometa' (AS-1 'Kennel') raketten vervoeren over een afstand van 1.800 km. Deze zeer grote wapens waren aerodynamisch gelijk aan de MiG-15 jager, uitgerust met een nucleaire dan wel conventionele kop met een bereik van ongeveer 140 km. Ze waren vooral bedoeld tegen de vliegdekschepen van de US Navy en andere grote oppervlakteschepen. Tu-16's werden vele malen omgebouwd voor latere, geavanceerdere raketten, waardoor hun typeaanduiding een aantal malen veranderde.

Omdat de Tu-16 een veelzijdig ontwerp had, is hij ook verbouwd voor verschillende specialistische taken, zoals voor verkenning, maritieme surveillance, Elint en elektronische oorlogvoering. In totaal werden er 1507 toestellen gebouwd in drie fabrieken in de Sovjet-Unie, tussen 1954 en 1962. Een civiele versie, de Toepolev Tu-104, was in dienst bij Aeroflot. De Tu-16 is ook geëxporteerd naar Egypte, Indonesië en Irak. Hij bleef in dienst bij de Russen tot 1993.

Levering van de Tu-16 aan China begon in 1958 en Xi'an Aircraft Industrial Corporation (XAC) produceert een kopie onder de naam Xian H-6. Er zijn nog ongeveer 120 toestellen in dienst.

Er bestonden ten minste 11 productievarianten, die weer werden verbouwd tot ten minste 40 varianten.

• Badger A(Tu-16) - Dit is de basisconfiguratie van de Tu-16 bommenwerper, ingevoerd in 1954 ter vervanging van de Tu-4. Hiervan bestonden nog weer vele varianten, allemaal bekend als Badger A in het Westen.
  • Tu-16A - aangepaste Tu-16's, ontworpen voor het vervoer van kernwapens, een van de belangrijkste versies met 453 gebouwde toestellen. Vele daarvan werden verder gemodificeerd.
  • Tu-16Z - tankerversie, bleef ook bruikbaar als bommenwerper.
  • Tu-16G (TU104G) - snelle luchtpost model, Aeroflot training versie.
  • Tu-16N een puretanker versie, voor de Toepolev Tu-22/M bommenwerpers, met probe and drogue systeem. De Tu-16NN is een zelfde toestel, maar dan afgeleid van de Tu-16Z.
  • Tu-16T - bommenwerper voor de marine, vervoerde torpedo's, mijnen en dieptebommen. Alle 76 verbouwd tot Tu-16S.
  • Tu-16S - vervoerde een reddingsboot, voor gebruik bij reddingsoperaties.
  • Tu16Ye - uitgerust voor elektronische oorlogvoering en Elint
• Badger B (Tu-16KS) - variant ontworpen als lanceerplatform voor de AS-1 Kennel (KS-1 Kometa) raketten. 107 gebouwd tussen 1954 en 1958, in dienst bij de Sovjet-Unie, Egypte en Indonesië. Sovjettoestellen zijn later omgebouwd met modernere raketten.
• Badger C (Tu-16K-10) - maritieme variant met een enkele AS-2 Kipper (K-10S) anti-scheepsraket. 216 gebouwd tussen 1958 en 1963. verschilde van andere varianten door een radar in de neus. Een verdere ontwikkeling, de Tu-16K-10-26, had een enkele K-10S en twee KSR-2 of KSR-5 raketten. Enkele werden later omgebouwd tot ELINT-platforms.
• Badger D (Tu-16RM-1) - maritiem verkenningstoestel met ELINT-apparatuur; 23 omgebouwd van Tu-16K-10. Hij behield de radar in de neus en kon K-10 raketten sturen, afgevuurd van andere toestellen.
• Badger E (Tu-16R) - verkenningsversie met ELINT-apparatuur, met name bedoeld voor maritieme verkenning. Het kon KS-raketten besturen.
  • TU-16RM-2 - aangepaste TU-16R, in maritieme dienst. Kon KSR-2 raketten besturen.
  • Tu-16KRM - lanceerplatforms voor onbemande vliegende oefendoelen.
• Badger F (Tu-16RM-2) - nog een verkenningsversie gebaseerd op de Tu-16R/RM, maar met extra externe ELINT apparatuur.
• Badger G (Tu-16K/Tu-16KSR) - in dienst bij de marine, ontworpen voor het meenemen van bommen in het ruim als aanvulling op de extern meegedragen raketten, zoals de AS-5 Kelt en de AS-6 Kingfish. Ook van deze varianten zijn opgewaardeerde versies gemaakt. De belangrijkste:
  • Tu-16KSR-2 - had een K-16 complex (twee KSR-2 raketten). Gebruikt vanaf 1962. Zelfde vliegtuigen, ontwikkeld uit andere varianten, kregen de aanduiding Tu-16K-16.
  • Tu-16K-11-16 - had een K-16 complex (KSR-2 raketten) of een K-11 complex (twee anti-radar KSR-11 raketten). In gebruik vanaf 1962. Zelfde vliegtuigen, ontwikkeld uit andere varianten, werden aangeduid Tu-16KSR-2-11. meer dan 440 Tu-16 vliegtuigen konden een K-16 of K-11 complex meenemen.
  • Tu-16K-26 - had een K-26 complex (twee KSR-5 raketten), en behield de mogelijkheid tot het meenemen van KSR-2 en KSR-11 raketten. In gebruik vanaf 1969. Zelfde soorten vliegtuigen werden aangeduid met Tu-16KSR-2-5-11 of Tu-16KSR-2-5 (kon geen KSR-11 meenemen). Meer dan 240 Tu-16's konden ene K-26 complex meenemen.
  • Tu-16K-26P - had de K-26P raketten.
• Badger H (Tu-16 Elka) - ontworpen voor elektronische oorlogvoering en elektronische tegenmaatregelen ondersteuning.
• Badger J (Tu-16P Buket) - elektronische oorlogvoering variant geconfigureerd voor elektronische oorlogvoering.
• Badger K (Tu-16Ye) - wordt verondersteld als een versie van de Badger F configuratie met verbeterde ELINT capaciteit.
• Badger L (Tu-16P) - nog een versie van de Badger J met modernere systemen en gebruikt in een ELINT rol.

• Warbirds site met informatie over dit type