Tardieve dyskinesie

	Tardieve dyskinesie
	Coderingen
ICD-10	G24.0
ICD-9	333.85
OMIM	272620
DiseasesDB	12909
eMedicine	neuro/362
Portaal	Geneeskunde

Tardieve dyskinesie (TD) is een bewegingsstoornis die optreedt als bijwerking van bepaalde geneesmiddelen. Tardief betekent ongeveer 'laat ontstaan' en dyskinesie betekent 'verkeerde beweging'. De mate van dyskinesie is persoonsafhankelijk. Hoe tardieve dyskinesie precies ontstaat is nog onduidelijk. Het heeft waarschijnlijk te maken met veranderingen in de basale ganglia. Tardieve dyskinesie is irreversibel, een eenmaal ontwikkelde handicap is blijvend.

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Veroorzakers

In het overgrote deel van de gevallen wordt tardieve dyskinesie veroorzaakt door antipsychotica. Zowel de klassieke (oudere) als de atypische (nieuwere) antipsychotica kunnen aanleiding geven tot TD, maar de klassieke middelen geven een vijf maal groter risico op het ontwikkelen van TD dan de atypische middelen.[1] Ook sommige andere psychofarmaca worden wel in verband gebracht met het ontstaan van tardieve dyskinesie, daarvoor is echter doorgaans onvoldoende wetenschappelijk bewijs.

Vormen

Orofaciale dyskinesie; de meest voorkomende vorm van tardieve dyskinesie. Het gaat hier om abnormale bewegingen van het gelaat en de mond. Kenmerken zijn:
- herhaaldelijk smakken
- kauwbewegingen maken
- problemen met slikken
- wenkbrauwen optrekken
- wegdraaien van de ogen
- wangen opblazen
Tardieve acathisie; mensen met acathisie zijn innerlijk onrustig. Ze kunnen ook moeilijk stil blijven zitten of staan
Ballisme; heftige bewegingen waarbij een arm of been plots uitschiet
Chorea; onregelmatige bewegingen die overgaan van de ene spiergroep naar de ander
Tardieve myoclonus; plotselinge, snelle, schokachtige spiertrekjes die over het hele lichaam kunnen voorkomen
Tardieve tremor; onwillekeurig ritmisch en aanhoudelijk beven
Tardieve tics; herhaaldelijk gemaakte, typische bewegingen
Tourettisme; lijkt op het syndroom van Gilles de la Tourette

Behandeling

Er is geen medicijn tegen tardieve dyskinesie. Wel zijn er middelen die de verschijnselen tegengaan (clonazepam).

Suppletie met vitamine E is een behandeloptie bij patiënten met TD die pas recent is gediagnosticeerd.[2]

Er zijn aanwijzingen dat patiënten met tardieve dyskinesie een verminderd vermogen hebben om het aminozuur fenylalanine uit het bloed te verwijderen. Suppletie met vertakte aminozuren (leucine, isoleucine en valine) zou dan deze fenylalanineniveaus weer kunnen verlagen. In een klinisch onderzoek bij 36 psychiatrische patiënten bleek suppletie met deze aminozuren, ook wel BCAA's[3] genoemd naar de Engelse afkorting, langs deze weg inderdaad de symptomen van tardieve dyskenesie aanmerkelijk te kunnen verlagen.[4]

Bronnen, noten en/of referenties

(en) Remington G. (2007) "Tardive dyskinesia: eliminated, forgotten, or overshadowed?". Curr Opin Psychiatry, jrg.20 (nr.2): pp. 131-137. PMID 17278910
(en) Pham DQ, Plakogiannis R. (2005) "Vitamin E supplementation in Alzheimer's disease, Parkinson's disease, tardive dyskinesia, and cataract: Part 2.". Ann Pharmacother, jrg.39 (nr.12): pp. 2065-2072. PMID 16288072
NL BCAA, Veel meer dan alleen spiervoedsel
(en) Richardson MA, Bevans ML, Read LL, et al. (2003) "Efficacy of the branched-chain amino acids in the treatment of tardive dyskinesia in men". Am J Psychiatry, jrg.160 (nr.6): pp. 1117-1124. PMID 12777270 gratis volledige artikel. De in het onderzoek gebruikte dosering was 222 mg/kg lichaamsgewicht. Voor een persoon van 70 kg komt dit neer op ruim vijftien gram BCAA's (Branched-Chain Amino Acids) per dag. Dit soort hoeveelheden worden meestal geconsumeerd als poeder, op te lossen in een drank.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] (en) Remington G. (2007) "Tardive dyskinesia: eliminated, forgotten, or overshadowed?". Curr Opin Psychiatry, jrg.20 (nr.2): pp. 131-137. PMID 17278910

[PMID16288072-2] (en) Pham DQ, Plakogiannis R. (2005) "Vitamin E supplementation in Alzheimer's disease, Parkinson's disease, tardive dyskinesia, and cataract: Part 2.". Ann Pharmacother, jrg.39 (nr.12): pp. 2065-2072. PMID 16288072

[3] NL BCAA, Veel meer dan alleen spiervoedsel

[PMID12777270-4] (en) Richardson MA, Bevans ML, Read LL, et al. (2003) "Efficacy of the branched-chain amino acids in the treatment of tardive dyskinesia in men". Am J Psychiatry, jrg.160 (nr.6): pp. 1117-1124. PMID 12777270 gratis volledige artikel. De in het onderzoek gebruikte dosering was 222 mg/kg lichaamsgewicht. Voor een persoon van 70 kg komt dit neer op ruim vijftien gram BCAA's (Branched-Chain Amino Acids) per dag. Dit soort hoeveelheden worden meestal geconsumeerd als poeder, op te lossen in een drank.