Spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck

De Spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck is de tussen 1877 en 1880 door de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij aangelegde spoorlijn die Zutphen via Winterswijk en Borken met Gelsenkirchen verbond. De lijn heeft aan Duitse kant het DB-lijnnummer 2236 onder beheer van DB Netze. Het baanvak Winterswijk - Borken is bekend onder de naam Borkense Baan.

DB 2236
Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck
Totale lengte102,7 km
Spoorwijdtenormaalspoor 1435 mm
Aangelegd doorNederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij
Geopend
Zutphen - Winterswijk: 24 juni 1878
Winterswijk - G.-Bismarck: 21 juni 1880
Opheffing treindienst
Winterswijk - Burlo: 4 maart 1940
Burlo - Borken (Westf): 29 september 1961
Gesloten
Winterswijk - Burlo: 29 september 1979
Burlo - Borken (Westf): 30 september 1994
Huidige status
Zutphen - Winterswijk: in gebruik
Winterswijk - Kienveenweg: opgebroken
Kienveenweg - Borken (Westf): buiten gebruik
Borken (Westf) - G.-Bismarck: in gebruik
Geëlektrificeerdnee
Aantal sporen
Zutphen - Winterswijk: 1
Kienveenweg - Hervest-Dorsten: 1
Hervest-Dorsten - Gladbeck-Zweckel: 2
Gladbeck-Zweckel - G.-Bismarck: 1
Baanvaksnelheid
Zutphen - Winterswijk: 130
Borken - Gelsenkirchen-Bismarck: 100
Beveiliging
Zutphen - Winterswijk: ATB NG
Borken (Westf) - G.-Bismarck: PZB
Omgrenzingsprofiel
Zutphen - Winterswijk: OPS-NL / G2[1]
Beladingsklasse
Zutphen - Winterswijk: C2[1]
Borken - Gelsenkirchen-Bismarck: D4[2]
Treindienst door
Zutphen - Winterswijk: Arriva
Borken - G.-Bismarck: NordWestBahn
Traject
lijn van Arnhem
lijn van Amsterdam Centraal
IJssel
tramlijn van Emmerich, tramlijn van Hengelo opg.
0,0 Zutphen
stamlijn Zutphen opgebroken
tramlijn naar Deventer opgebroken
1,6 Nieuwstad
lijn naar Leeuwarden
lijn naar Glanerbeek
Berkel
7,0 Warken
tramlijn van Zutphen opgebroken
tramlijn naar Hengelo (G) opgebroken
11,8 Vorden
17,5 Brandenborch
lijn van Doetinchem opgebroken
21,3 Ruurlo
lijn naar Hengelo GOLS opgebroken
28,8 Beltrum-Zieuwent
tramlijn van Zeddam opgebroken
33,9 Lichtenvoorde-Groenlo
tramlijn naar Groenlo opgebroken
N18
lijn van Neede opgebroken
42,5 Winterswijk West
Winterswijk GOLS
43,6 Winterswijk
lijn naar Zevenaar
DB 2264 naar Bocholt opgebroken
48,7 Kienveenweg vanaf hier buiten gebruik
50,4
52,3
staatsgrens Nederland - Duitsland
50,1 Burlo
DB 2265 van Empel-Rees opgebroken
DB 9205 van Burgsteinfurt opgebroken
42,3 Borken (Westf)
DB 2265 naar Münster Hbf
37,0 Marbeck-Heiden
29,8 Rhade
31
25,3 Deuten
DB 2273 van Quakenbrück
DB 2002, Büderich - Haltern am See opgebroken
DB 15 van Hervest-Dorsten opgebroken
20,5 Hervest-Dorsten
Lippe
Wesel-Datteln-Kanaal
18,9 Dorsten
DB 2273 naar Bottrop Nord opgebroken
14,1 Feldhausen
11,2 Gladbeck-Zweckel
DB 2251 naar Gladbeck West
lijn van Essen-Altenessen naar Wanne Westhafen
DB 2250 van Hamm (Westf)
Gladbeck West
DB 2250 naar Oberhausen-Osterfeld Süd
9,4 Gladbeck Ost
Zeche Graf Moltke I & II
Zeche Hugo II, V & VIII
Zeche Hugo I & IV
2E34
Zeche Graf Moltke III & IV
5,1 Gelsenkirchen-Buer Süd
Tram  301 
Zeche Mathias Stinnes III & IV
Zeche Hugo III
DB 2246 van Oberhausen-Osterfeld Süd
Hugo
3,1 aansluiting Hugo
industrieaansluiting opgebroken
Tram  302 
Emscher
Rijn-Hernekanaal
DB 2153 van aansl Nordstern
DB 2172 van Essen Hbf
Zeche Bismarck II
DB 2235 van Gelsenkirchen-Schalke opgebroken
Zeche Bismarck I
0,0 Gelsenkirchen-Bismarck
-0,3 Gelsenkirchen Zoo
aansluiting Hafen Grimberg opgebroken
DB 2153 naar Bochum Hbf

Geschiedenis

Eind 19e eeuw kwam de textielindustrie op in de Achterhoek, en dan met name in Winterswijk. De roep om dit gebied aan te sluiten op het spoornet werd steeds groter. In 1872 werd de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij (NWS) opgericht en nog dat jaar, op 27 maart, kreeg het de concessie om de spoorlijn Zutphen - Winterswijk aan te leggen. Er werden projecties gemaakt voor de ligging van de spoorlijn, die van Zutphen, naar Vorden en Ruurlo naar Winterswijk liepen. Een twistpunt was nog een treinstation tussen Ruurlo en Winterswijk. De kortste ligging kende geen grote kern, maar vlakbij waren Groenlo en Lichtenvoorde gelegen. Beide plaatsen probeerden de spoorlijn langs hun plaats te laten leggen. Zo kocht Lichtenvoorde voor 50.000 gulden aan aandelen in de NWS en sprak de wens uit de spoorlijn en station aan de zuidzijde van het dorp te laten leggen. Groenlo zocht juist steun bij de aangrenzende gemeenten Eibergen, Neede en Borculo en kwam met een gezamenlijk alternatief plan waarbij de spoorlijn ook die plaatsen aan zou doen. Uiteindelijk besloot de NWS om het spoor de kortste route te laten nemen en werd het station tussen Groenlo en Lichtenvoorde ingepland, in het dorp Lievelde. Beide plaatsen werden nog middels een tramverbinding aangesloten op het station Lichtenvoorde-Groenlo. Groenlo in 1883 met de tramlijn Groenlo - Lievelde en Lichtenvoorde in 1908 met de tramlijn Lievelde - Zeddam. Eibergen en Neede werden later alsnog aan het spoornet verbonden door de Spoorlijn Winterswijk - Neede.

In 1873 had ondertussen de Bergisch-Märkische Eisenbahn Gesellschaft de concessie gekregen voor de spoorlijn Winterswijk - Gelsenkirchen, die aansluit op de Nederlandse lijn. In 1877 werd begonnen met de aanleg van het Nederlandse gedeelte. Uiteindelijk kwam een paar jaar later het spoor gereed. De lijn werd winstgevend door het vervoer van steenkolen uit het Ruhrgebied naar Nederland. Station Winterswijk werd een belangrijk doorvoerstation van kolen. In 1926 ging de exploitatie van de spoorlijn over naar de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij.

Stations en gebouwen

Hieronder een overzicht van alle Nederlandse stations langs de lijn (cursief: voormalig station):

Station Geopend Huidig gebouw
Zutphen18651952, NS, 2e gebouw, uniek ontwerp van H.G.J. Schelling, bij opening type SS tweede klasse
Nieuwstad1890geen, station gesloten in 1918
Warken1878geen, station gesloten in de jaren 30
Vorden18781877, NWS, 1e gebouw, type NWS-Vorden
Brandenborch1878geen, station gesloten in 1930
Ruurlo1878geen, gebouw type NWS-Vorden gesloopt in 1985
Beltrum-Zieuwent1892geen, station gesloten in 1933
Lichtenvoorde-Groenlo1878geen, gebouw type NWS-Vorden gesloopt in 1989
Winterswijk West2001geen
Winterswijk18791879, NWS, 1e gebouw, uniek ontwerp

Treindienst

De treindienst tussen Zutphen en Winterswijk wordt verzorgd door Arriva, dat daarvoor gebruikmaakt van Spurts. Van maandag tot en met vrijdag tot 21:00 uur en op zaterdagmiddag rijden er twee treinen per uur; 's avonds na 21:00, zaterdagochtend en zondag rijdt er één trein per uur.

De treindienst tussen Borken en Gladbeck-Zweckel en verder naar Essen (Regional-Expess 14 "Der Borkener") wordt verzorgd door NordWestBahn. Er rijdt één trein per uur.

De treindienst Dorsten - Gelsenkirchen - Wanne-Eickel - Dortmund (Regionalbahn 43 "Emschertal-Bahn") wordt ook verzorgd door NordWestBahn. Er rijdt maandag tot en met vrijdag en zaterdag overdag één trein per uur, zaterdagavond en zondag één trein per twee uur.

De treindienst tussen Coesfeld en Dorsten (Regionalbahn 44 "Der Coesfelder") wordt eveneens verzorgd door NordWestBahn. Maandag tot en met vrijdag rijdt er één trein per uur, zaterdag en zondag één trein per twee uur. Na 20.00/21.00 uur rijden geen treinen.

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
30800 Stoptrein (Arriva) Winterswijk Zutphen
RE 14 Regional-Express (NordWestBahn) Essen Hbf Bottrop Hbf Gladbeck West Dorsten Hervest-Dorsten Borken (Westf) Der Borkener Zondagmorgen 1x per twee uur tussen Dorsten en Borken
RB 43 Regionalbahn (DB Regio NRW) Dortmund Hbf Dortmund-Lütgendortmund Nord Castrop-Rauxel Süd Herne Wanne-Eickel Hbf Gelsenkirchen Zoo Gladbeck Ost Dorsten Emschertal-Bahn zaterdagavond en zondagochtend 1x per twee uur
RB 44 Regionalbahn (NordWestBahn) Oberhausen Hbf Oberhausen-Osterfeld Süd Bottrop Hbf Gladbeck West Dorsten Der Dorstener

Borkense baan

De Borkense baan is de bijnaam van het voormalige baanvak tussen Winterswijk en Borken. Dit werd in 1880 geopend, maar al in 1940 werd het personenvervoer gestaakt en in 1979 werd het volledig gesloten.

Block Holland lag tussen Winterswijk en de Duitse grens, Hier was de spoorlijn dubbelsporig en konden treinen elkaar passeren. Het seinhuis is verdwenen, maar een dubbele dienstwoning staat er nog.

Trivia

Op 24 januari 1970 werd de stoptrein tussen Winterswijk en Zutphen, toen nog verzorgd door de NS, 'overvallen' door indianen te paard. De ludieke actie vormde een protest tegen toenmalige plannen van het Kabinet-De Jong tot sluiting van een aantal onrendabele regiolijnen.

Zie ook

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.