Scherpenisse

De naam Scherpenisse wordt in 1203 voor het eerst vermeld als Scarpenesse. Hierbij is "nisse" een ander woord voor landtong, "scherpe" betekent scherp, afgeleid van het Germaanse woord skarpa: een langgerekt in het water uitstekend stuk grond. Het valt echter niet uit te sluiten dat Scarpe de naam van een persoon was.[2]

Scherpenisse was een van de vijf eilanden die samen het eiland Tholen zouden vormen. Het dorp ontstond bij een afgedamde zijgeul van de Pluimpot. De zeewering aan de zuidkant lag eerst ca. 500 m verder naar buiten. Door overstromingen en dijkvallen heeft men tussen 1623 en 1826 ongeveer 250 hectare grond aan de zee moeten prijsgeven.[3]

In 1816 wordt de dan nog jonge gemeente Westkerke opgeheven en bij Scherpenisse gevoegd. Als gevolg van de watersnood van 1953, waarbij Scherpenisse gespaard bleef, is de Pluimpot waarover het dorp via water te bereiken was, in 1957 bij Gorishoek afgedamd.

De vlag bestaat uit zeven blauwe en witte banen met in de broektop het gemeentewapen. De vlag is vermoedelijk in 1938 in gebruik genomen maar nooit officieel vastgesteld als gemeentevlag.

Scherpenisse ligt in de zgn Biblebelt, en heeft over het algemeen een behoudende protestants christelijke signatuur. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 behaalde de SGP 42,7% van de stemmen in het dorp. In Scherpenisse zijn drie kerkelijke gemeenten:

• Gereformeerde Gemeente. In de kerkdiensten wordt in deze gemeente nog gezongen uit de psalmberijming van Petrus Datheen. Dit in tegenstelling tot het gros van de Gereformeerde Gemeenten, waar gezongen wordt uit de psalmberijming van 1773.
• De Hervormde Gemeente te Scherpenisse behorende tot de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Deze gemeente komt samen in de 16e-eeuwse Dorpskerk te Scherpenisse.
• Vrije Hervormde Gemeente. Deze gemeente ontstond in 1996, doordat de predikant van de Hervormde Gemeente te Scherpenisse, J. van der Sleen met een aantal gemeenteleden zich onttrok aan de Nederlandse Hervormde Kerk.

• De Hervormde kerk, of Dorpskerk, in late Brabantse gotiekstijl stamt uit de 15e en 16e eeuw en was oorspronkelijk gewijd aan de maagd Maria. Wat van 1462 tot 1753 een indrukwekkende kruisbasiliek was, daarvan is sindsdien de toren en het schip overgebleven. Doordat waarschijnlijk tijdens de bouw de toren begon te zakken heeft deze nooit zijn oorspronkelijk bedoelde hoogte gekregen. In de Dorpskerk zijn diverse oude elementen te bezichtigen en bezit een fraai orgel.
• Korenmolen De Korenbloem gebouwd in 1872.
• Blikvanger in het dorp is de 51 meter hoge watertoren uit 1922.
• Het oude kerkhof is gelegen rond de oude dorpskerk. Achter het oude kerkhof is sinds 1926 de huidige algemene begraafplaats aangelegd. Op het oude kerkhof dateren de oudste graven van eind 1800 en begin 1900. Aan de achterzijde van de dorpskerk is bijvoorbeeld de ranke grafzerk van de voormalig burgemeester van Scherpenisse, dhr. C.D. Bolier († 1905) te vinden. Aan de andere zijde van de kerk is op het oude kerkhof een aaneengesloten rij graven van de familie Kleppe te vinden. Hier is o.a. ook de voormalig burgemeester van Scherpenisse, dhr. D. Kleppe begraven.
• De kerk van de Gereformeerde Gemeente aan de Schoolstraat is een modern gebouw met dakruiter, gebouwd rond 1980 naast de oude kerk uit circa 1880, die nu als verenigingsgebouw in gebruik is en vroeger als kolenschuur dienst heeft gedaan.
• Het voormalig raadhuis aan de Hoge Markt, is een diep en onderkelderd pand met overhuifd gevelklokje en een dakruiter met wijzerplaten. Dit raadhuis in gebouwd de stijl van het maniërisme en kwam in 1594 tot stand dankzij een gift van Maria van Nassau. De plint, de hoekblokken en de kruisvensters in de zijgevel zijn van natuursteen. In 1847 heeft men de trapgevels en de bovenverdieping afgebroken, evenals de bovenkant van de traptoren aan de achterzijde. Uit die tijd dateren het bordes en de dakruiter. Bij de restauratie van 1981-'82 zijn de kruisvensters in de zijgevel gereconstrueerd en is de traptoren gedeeltelijk herbouwd. De vensters in de voorgevel hebben hun 19de-eeuwse vorm behouden.[4]

• Kees Slager (1938), journalist, schrijver, politicus

• Lijst van burgemeesters van Scherpenisse
• Lijst van rijksmonumenten in Scherpenisse

• Scherpenisse in beeld

Zie de categorie Scherpenisse van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Tholen
Steden: Sint-Maartensdijk · Tholen Dorpen: Anna Jacobapolder · Oud-Vossemeer · Poortvliet · Scherpenisse · Sint-Annaland · Sint Philipsland · Stavenisse Buurtschappen: Botshoofd · De Sluis · Gorishoek · Malland · Molenvliet · Oud Kerkhof · Oudeland · De Rand · Schoondorp · Strijenham · Westkerke Zeeland: Steden en dorpen in Zeeland      Nederland: Provincies · Gemeenten