Saudi Aramco

De meerderheid van de oliereserves liggen in het oosten van Saoedi-Arabië tegen de kust van de Perzische Golf en in de Golf zelf. Alle velden liggen redelijk geconcentreerd in een smal gebied van 300 kilometer ten noorden en ten zuiden van Damman. In 1948 werd het grootste olieveld van Saoedi-Arabië en de wereld ontdekt, Ghawar. In 1951 startte de productie uit dit veld en sindsdien heeft het veld ongeveer 5 miljoen vaten per dag geproduceerd. Saudi Aramco is als enige maatschappij actief met de olieproductie in het land. Buitenlandse oliemaatschappijen zijn wel actief in de Neutrale Zone tussen Koeweit en Saoedi-Arabië, een gebied met een oppervlakte van ongeveer 3500 km².

De onderneming heeft oliereserves gerapporteerd van 260 miljard vaten. Saudi Aramco is de enige actieve oliemaatschappij en dit zijn gelijk de reserves van heel Saoedi-Arabië. Opvallend is dat deze reserves heel stabiel zijn; ondanks een jaarlijkse productie van ruim 3 miljard barrels ofwel ongeveer 60 miljard barrels over de gehele periode van 1998-2008 zijn de reserves onveranderd gebleven. Saudi Aramco geeft nauwelijks informatie hoe deze reserves zijn berekend, over de hoeveelheid gewonnen olie of de reserves per veld. In 2007 leidde dit tot een felle discussie of de cijfers over de oliereserves van Saoedi-Arabië wel betrouwbaar waren.[5] Deze discussie heeft overigens niet geleid tot een aanpassing van de reserves. In 2017 was de som van de olie- en gasreserves 333 miljard vat olie-equivalent.

In 2017 produceerde Saudi Aramco 10,2 miljoen vaten olie per dag, ruim 10% van de wereldwijde productie. Het grootste deel wordt als ruwe olie geëxporteerd. De belangrijkste afzetmarkt is het Verre Oosten dat ongeveer 65% van alle olie afneemt. De Verenigde Staten is de tweede afnemer met een aandeel van zo'n 15%. De jaarlijkse gasproductie van 12 miljard kubieke voet is relatief bescheiden.[1]

Hieronder een historisch overzicht van de reserves en productiecijfers van Saudi Aramco.

Het land beschikt over een uitgebreid netwerk van pijpleidingen die de olie- en gasvelden, raffinaderijen en havens met elkaar verbindt. De belangrijkste pijplijn ligt tussen de olievelden in het oosten en de haven van Yanbu aan de Rode Zee kust. De lengte van de pijplijn is 1200 kilometer en de transportcapaciteit ongeveer 5 miljoen vaten per dag. Ras Tanura aan de Perzische Golf is de belangrijkste export terminal; hier werd in mei 1939 voor het eerst olie verscheept. Ras Tanura heeft nu twee pieren in gebruik. Bij de noordpier kunnen zes tankers aanmeren met een omvang van 135.000 Dwt en aan de Sea Islands pier supertankers van 500.000 Dwt. Aan de Rode Zee kust is Yanbu een belangrijke olie-exporthaven. Saudi Aramco heeft vier raffinaderijen volledig in eigendom en nog deelnemingen in acht andere raffinaderijen, waarvan drie buiten Saoedi-Arabië.

Olieproductie en consumptie Saoedi-Arabië. Bron: BP Statistical review of world energy

Overzicht raffinaderijen in Saoedi-Arabië:[1]
Saudi Aramco is 100% eigenaar van:

• Ras Tanura, capaciteit 550.000 vaten per dag
• Yanbu, 243.000 vaten per dag
• Riyad, 126.000 vaten per dag

Saudi Amarco is deels eigenaar van vijf raffinaderijen in:

• Jubail
  • Saudi Aramco Mobil Refinery Company (SAMREF): capaciteit 305.000 vaten per dag, partner is ExxonMobil met een belang van 50%
  • Saudi Aramco Total Refining and Petrochemical Company (SATORP): 400.000 vaten per dag, partner is Total SA met een belang van 37,5%.
• Yanbu
  • Saudi Aramco Shell Refinery Company (SASREF): 400.000 vaten per dag, partner is Royal Dutch Shell met een 50% belang. In april 2019 kondigde Shell de verkoop aan van haar belang. Saudi Aramco is bereid de aandelen over te nemen voor US$ 631 miljoen.[8]
  • Yanbu Aramco Sinopec Refining Company (YASREF): 400.000 vaten per dag, partner is Sinopec met een 37,5% belang.
• Rabigh Refining and Petrochemical Company (Petro Rabigh), 400.000 vaten per dag, partner is Sumitomo Chemical met een aandeel van 62,5%.

Buiten Saoedi-Arabië heeft het een Amerikaanse raffinaderij volledig in handen en participeert het in drie raffinaderijen in Zuid-Korea, Japan en de Volksrepubliek China. De vier hebben een totale capaciteit van 2,0 miljoen vaten per dag, waarvan het aandeel van Saudi Aramco 1,2 miljoen is.[1]

Voor het vervoer van ruwe olie en olieproducten werd in 1984 Vela International Marine opgericht. Vela heeft een vloot van 19 supertankers en vijf kleinere producttankers. De schepen varen vooral op routes tussen Saoedi-Arabië en Europa en Noord-Amerika. Vela heeft[9]:

• 1100 medewerkers
• de schepen maken ongeveer 1000 reizen per jaar
• de vloot bestaat uit 24 tankers, waarvan
  • 19 supertankers met een capaciteit van 2,1 miljoen vaten olie per tanker
  • een Aframax tanker met een capaciteit van 600.000 vaten
  • vier kleinere (product)tankers met elk een capaciteit van 300.000 vaten
• de totale transportcapaciteit is 3 miljoen vaten per dag waarvan 83% internationaal wordt vervoerd en 17% tussen havens van Saoedi-Arabië.

Eind januari 2016 kwamen de eerste berichten dat het land een klein deel van de aandelen van Saudi Aramco via een beursnotering wil verkopen.[10] De verkoop van een deel van de downstreamactiviteiten - raffinage en verkoop – is ook een optie die wordt bekeken.[10] Met deze stap wil het land een dreigend begrotingstekort zien te voorkomen. Saoedi-Arabië is in financiële problemen gekomen door de sterke daling van de olieprijs in de laatste twee jaar.[10]

In december 2019 kreeg een klein deel van de aandelen een beursnotering aan de Saudi Stock Exchange.[11] Er werden 3 miljard aandelen verkocht, ongeveer 1,5% van de 2000 miljard aandelen in totaal, tegen een prijs van 32 riyal (US$ 8,53) per stuk. De totale opbrengst kwam daarmee uit op US$ 25 miljard. Tegen deze introductiekoers is de beurswaarde van het hele bedrijf zo'n US$ 1700 miljard. De meeste aandelen werden aan lokale bedrijven, fondsen en particulieren verkocht, buitenlandse investeerders zouden slechts op 10% van de beschikbare aandelen hebben ingetekend.[12] Op de eerste beursdag steeg de koers met 10%.

Op 29 mei 1933 tekende het Amerikaanse Standard Oil Company of California (Socal) een contract met de koning van Saoedi-Arabië Ibn Saud voor het zoeken en winnen van olie in het land. In ruil voor een forse som geld kreeg Socal het recht voor 60 jaar in een gebied van 160.000 vierkant mijl naar olie te zoeken.[13]

Bijna vijf jaar had de Amerikaanse oliemaatschappij al gezocht naar olie voor het eerste succes werd geboekt. Op 3 maart 1938 stroomde de eerste olie uit een bron op Saoedisch grondgebied. Op een diepte van 1.441 meter werd een olieveld aangeboord wat de start betekende van een bloeiende olieindustrie.

In 1936 had Socal al de helft van de concessie verkocht aan een Amerikaanse partner Texas Oil Company. Na de Tweede Wereldoorlog werd de druk op Socal groter. Het was een relatief kleine maatschappij en de grote noodzakelijk investeringen om de productie uit te breiden ging de financiële draagkracht van de onderneming te boven. Er werd gezocht naar Amerikaanse partners, met geld en afzetmarkten. Op 12 maart 1947 werden Standard Oil of New Jersey en Socony Vacuum nieuwe partners in de joint venture. Na de transactie hadden drie partners elk een belang van 30% en Socony Vacuum een aandeel van 10%. Voor de verkoop van hun aandeel van 40% kregen Socal en Texaco een bedrag van 470 miljoen dollar over een reeks van jaren.[13]

In 1950 werden onderhandelingen gestart over een nieuwe verdeling van de olie-opbrengsten ten gunste van Saoedi-Arabië. Saoedi-Arabië maakte gebruik van de Amerikaanse belastingwetgeving die het betalen van winstbelastingen in twee landen voorkwam. Saoedi-Arabië introduceerde een belasting op de oliewinsten; deze was aftrekbaar van de winstbelasting betaalbaar in de Verenigde Staten. Voor de oliemaatschappijen veranderde financieel weinig, maar Saoedi-Arabië zag de inkomsten fors stijgen. In 1949 betaalde Aramco 39 miljoen dollar aan Saoedi-Arabië en 43 miljoen aan de Amerikaanse belastingdienst. In 1951 ontving Saoedi-Arabië al 110 miljoen dollar en de Amerikaanse overheid maar 6 miljoen. Saoedi-Arabië was ook bekend met de plannen van Venezuela om de Staat een belang van 50% te laten nemen in de olie-industrie aldaar. De Amerikaanse regering stelde een goede relatie met Saoedi-Arabië op prijs en voorzag ook een gedeeltelijk nationalisatie. Om dit voor te zijn stelde zij voor een belang van 50% in Aramco te verkopen. Op 30 december 1950 werd het contract ondertekend waarbij Aramco voor 50% in handen van Saoedi-Arabië kwam.[13]

Het koninkrijk was echter nog niet tevreden over de verdeling van de olie-inkomsten. In lijn met de ontwikkelingen in de industrie elders, nam Saoedi-Arabië in juni 1974 een meerderheidsbelang in Aramco. Eind 1974 werd duidelijk dat de Staat niet meer tevreden was met een belang van 60%, maar het gehele eigendom van Aramco ambieerde. De discussie met de oliemaatschappijen ging moeizaam. Zij wilden niet hun belang in een bedrijf met oliereserves van 149 miljard vaten opgeven, een kwart van de wereldwijde oliereserves. Na 18 maanden onderhandelen kwamen de partijen tot overeenstemming in het voorjaar van 1976. De relatie bleef goed; Aramco bleef belangrijke diensten verlenen en kreeg daarvoor in ruil een vergoeding van 21 dollarcent per geproduceerde vat olie. De afwikkeling van het contract heeft veel tijd in beslag genomen. Pas in 1980 betaalde Saoedi-Arabië de overeengekomen som aan de vier Amerikaanse oliemaatschappijen en in 1990 tekende het land pas het contract.[13] In 1988 werd de naam omgedoopt in Saudi Aramco.

Op 14 september 2019 werden installaties van Saudi Aramco aangevallen met drones, waarbij grote branden ontstonden.[14] Een groot olieveld en een raffinaderij aan de Perzische Golf zijn getroffen. Saudi Aramco heeft in reactie hierop de olieproductie moeten halveren. De productie daalde met zo'n 5,7 miljoen vaten per dag hetgeen correspondeert met 5% van de totale wereldproductie.[14] Op 25 september meldde het land dat olieproductie was hersteld. Saudi Aramco pompt al weer 11,3 miljoen vaten per dag op en hoopt in november de normale productie van 12 miljoen vaten te bereiken.[15]

• (en) saudiaramco.com - bedrijfswebsite
• (en) Reuters - koersinformatie van het aandeel, ticker symbol: 2222.SE