Platbuik

De kop valt duidelijk op door de grote opvallende ogen, de oogkleur van de platbuik is rood. De ogen worden wel facetogen genoemd omdat ze bestaan uit vele kleinere suboogjes, die de ommatidiën worden genoemd. De antennes zijn zeer kort en nauwelijks te zien. De kaken van de platbuik zijn groot en hebben een gekarteld oppervlak. De kaken worden gebruikt om prooidieren te vermalen waarna ze door de gepaarde monddelen in de spijsverteringsopening worden gebracht.

Het borststuk is gewelfd en sterk behaard, de weerszijden van het borststuk zijn zeer licht van kleur. Aan de bovenzijde van het borststuk zijn twee paar vleugels gehecht, de onderzijde draagt drie paar poten.

De spanwijdte van de voorvleugels of vlucht is ongeveer 65 tot 75 mm.[4] De achtervleugels zijn korter en bereiken een lengte van 33 tot 37 mm.[5] De vleugels zijn voorzien van een zwarte vleugeladering, de ruimtes tussen deze aderen worden de vleugelcellen genoemd. De vleugels hebben ieder een donkere vlek aan de vleugelbasis, de vleugeladeren die in de vlek gelegen zijn hebben een gele kleur. De vleugels hebben ook aan iedere voorrand aan het uiteinde een smalle zwarte vleugelcel, dit wordt het pterostigma genoemd. Waarschijnlijk dienen deze pterostigmata om de vleugels tijdens het vliegen meer stabiliteit te geven. Aan de voorrand van de vleugel is een knik aanwezig in de vleugelrand, die gekenmerkt wordt door een vleugelader welke dwars op de vleugelrand staat. Deze knik in de vleugel wordt de nodus genoemd. Aan de vleugelbasis zijn kleine, opvallend wit gekleurde structuren aanwezig, deze structuren zijn bekend als de membranula.

De poten zijn zwart van kleur maar het dijbeen of femur -het eerste zichtbare deel van de bovenzijde bezien- is bruin van kleur. De poten zijn lang en zijn voorzien van borstelige stekels. De poten worden tijdens het vliegen naar voren gehouden en vormen zo een vangkorfje, de stekels vervullen hierbij een rol. In het korfje wordt een buitgemaakt prooidier in vlucht vastgehouden terwijl deze met de kaken worden verkleind.

Het achterlijf is het meest opvallende deel van de libel, het achterlijf is breed en enigszins lancetvormig.[5] De kleur van het achterlijf verandert ook naarmate de libel ouder wordt en verschilt uiteindelijk per sekse. De vrouwtjes en alleen de jonge mannetjes zijn geelbruin van kleur, de zijkanten van het derde tot het zevende lichaamssegment zijn duidelijk lichter tot geel van kleur. De mannetjes krijgen later een blauwe verkleuring op het achterlijf, dit wordt wel berijping genoemd. Oudere vrouwtjes kleuren donkerder en kunnen ook een blauwe kleur krijgen maar wel in mindere mate. Bij de vrouwtjes blijven altijd de gele segmentranden zichtbaar terwijl deze bij mannetjes geheel verkleuren naar blauw.
Zowel bij jonge mannetjes als vrouwtjes zijn in het achterlijf opvallende luchtbellen zichtbaar. Bij oudere mannetjes zijn de luchtbellen door de berijping niet meer te zien.

Mannetjes verdedigen een territorium, ze zijn erg agressief en verjagen zowel andere mannetjes als exemplaren van heel andere libelsoorten. De mannetjes gebruiken vaak een duidelijk boven het maaiveld uit-stekende plaats als uitkijkpost, zoals een rietstengel of een tak.
Als een vrouwtje in het territorium komt zal het mannetje proberen te paren. De paring duurt maar enkele seconden en vindt plaats in de lucht. Het vrouwtje zet de eitjes af op de waterspiegel onder begeleiding van het mannetje.

De eitjes worden in groepjes afgezet in ondiep water, vaak in de buurt van waterplanten als kranswieren. Het ei heeft een vorm die doet denken aan een citroen; ovaal met puntige zijkanten, het ei is donker van kleur. De eieren hebben een gelatineus omhulsel dat opzwelt zodra het in contact komt met water. Dit heeft veel weg van de eieren van kikkers, waarvan het omhulsel van het kikkerdril eenzelfde werking heeft.
De vrouwtjes zetten de eieren al vliegend af, terwijl ze de achterlijfspunt in het water dopen. Het mannetje blijft vaak in de buurt en verjaagt eventuele andere mannetjes.

Nimf

De eieren komen na twee tot vijf weken uit, waarna de nimf verschijnt. De jonge nimfen bevinden zich vaak op de bodem, de oudere nimfen graven zich in en leven meer in het substraat. De nimf is een jager die alles grijpt wat hij aankan, net als bij andere libellenimfen wordt hierbij het vangmasker gebruikt. De larven zijn kannibalistisch en eten ook kleinere soortgenoten. De ontwikkeling van nimf tot imago duurt meestal twee jaar, onder gunstige omstandigheden kan de nimf zich al na een jaar ontwikkelen. Dat gebeurt alleen als de watertemperatuur hoog is en er genoeg voedsel beschikbaar is. De nimfen zijn vaak bedekt met het substraat maar eenmaal schoongemaakt wordt het platte, ovale lichaam zichtbaar. Ze hebben een duidelijke segmentering en aan het achterlijf zijn vijf uitsteeksels zichtbaar rond de achterlijfspunt.

In vergelijking met andere typisch pionierssoorten is de ontwikkelingsduur van de nimf relatief lang. De nimf van de platbuik is echter zeer bestendig en als de leefomstandigheden tegenzitten is de nimf in staat zich hierop te anticiperen. De nimf kan zich bijvoorbeeld over land naar een ander oppervlaktewater begeven. De nimf kan ongeveer een dag op het droge verblijven en is een van de weinige aquatische insectenlarven die ook op het land kan worden aangetroffen. Bij droogte graaft de nimf zich in in de modder en kan zo een tijdje overleven, uit waarnemingen blijkt dat de nimf in opgedroogde modder tot 53 dagen in leven kan blijven. Nimfen zijn zelfs bestand tegen vorst, als de bodem tijdens hun winterslaap bevriest kunnen ze dit overleven.[3]

De nimfen kennen verschillende stadia, om de zoveel tijd vindt een vervelling plaats waarbij de oude huid wordt afgeworpen en een nieuwe huid tevoorschijn komt. Na iedere vervelling zijn de nimfen groter en hebben meer kenmerken van de volwassen dieren. Als de nimf zich volledig heeft ontwikkeld wordt definitief het water verlaten, de nimf is dan zo'n 25 millimeter lang.[5] De nimf kruipt vaak tegen een plantenstengel waar de metamorfose plaatsvindt. Het uit de laatste nimfenhuid kruipen van de libel wordt ook wel uitsluipen genoemd. De nimf kan zich op enkele meters van het water begeven en er zijn wel nimfen aangetroffen tot op een hoogte van 80 centimeter. De meeste nimfen sluipen uit in april tot juni met een piek in mei.[3]

Libellen hebben geen inactief popstadium zoals een aantal andere insecten, maar kruipen vrijwel direct na het water te hebben verlaten uit de nimfhuid. Deze huid blijft aan het substraat plakken terwijl de libel zich er achterwaarts uitwerkt. Vervolgens pompt de pas uitgekomen libel zijn lichaam op door deze vol te zuigen met lucht. De vleugels zijn in dit stadium op kleine stompjes. Na enige tijd worden ze groter en harder tot ze hun uiteindelijke vorm en kleur verkrijgen. Pas als de vleugels volledig zijn uitgehard kan de jonge libel vliegen. Biologen kunnen door de lege huidjes die achterblijven op waterplanten te bestuderen uitzoeken om welke soort het gaat. De jonge libellen wordt na enkele dagen geslachtsrijp. De platbuik is te zien van april tot eind september, met een piek in juni.[2] De volwassen libellen jagen net als de nimfen op levende prooidieren. In het geval van de volwassen libel betreft het voornamelijk vliegende insecten zoals tweevleugeligen. Belangrijke vijanden van de nimfen zijn roofvissen, de volwassen libellen worden vooral gegeten door vogels.