Perroen

Een perroen (Frans: perron) is een hardstenen zuil met daarop een rijksappel in de vorm van een pijnappel met een kruis. Perroens zijn te vinden in plaatsen die behoorden tot het vroegere prinsbisdom Luik, met name in de zogenaamde Goede Steden. Het is een symbool van vrijheid, autonomie en gerechtigheid. In veel steden markeerde de perroen de plaats waar recht werd gesproken. De oorsprong van het symbool is duister en wellicht heidens. Het Waalse woord perron is een vergrotingsvorm van pierre (steen), een grote steen dus.

Luikse perroen

In de stad Luik markeert de perron de plaats waar vroeger wetten en verordeningen werden afgeroepen, pal voor het huis La Violette op de Place du Marché, dat in de middeleeuwen als stadhuis van Luik fungeerde. In de 12e eeuw werd de perroen al afgebeeld op munten van de Luikse prins-bisschop Hendrik van Leyen, maar het is niet duidelijk of hij de eerste was die de Luikse perroen oprichtte. Op den duur symboliseerde de perroen autonomie en zelfstandigheid, eerst van de bisschop en later van de stad. In de 14e eeuw werd het symbool opgenomen in het wapen van de stad.

Nadat Karel de Stoute de legers van het prinsbisdom Luik en het daaraan onderhorige graafschap Loon in de Slag bij Brustem had verslagen, liet hij de stad Luik in 1468 verwoesten. De perroen, het symbool van de Luikse vrijheid, werd afgebroken en overgebracht naar Brugge. Na de dood van Karel in 1477 werd de Luikse perroen heropgericht. In 1696 ontwierp de Luikse beeldhouwer Jean Del Cour een fontein, waarvan de perroen een onderdeel werd. Deze fontein werd in 1848 verwoest en daarna opnieuw opgebouwd. Een deel van het beeldhouwwerk van de originele fontein bevindt zich thans in het museum Grand Curtius.

Heroprichting perroen (1478)
Deel 17e-eeuwse perroen
Luikse perroen met fontein
De eigenlijke perroen

Perroens elders

De perroen van Luik is weliswaar de bekendste perroen, maar ook in de meeste andere Goede Steden (Frans: Bonnes Villes) zijn perroens te vinden. Vanaf de 14e eeuw mochten alle steden van het prinsbisdom Luik een perroen oprichten. Hoei had al voor 1235 een perroen. Niet alle plaatsen met perroens zijn echter Goede Steden. Theux bijvoorbeeld werd pas later door het prinsbisdom ingelijfd. Stavelot kreeg een perroen omdat de prins-bisschop van Luik ook een tijdlang prins-abt van Abdijvorstendom Stavelot-Malmedy was. Ook Maastricht heeft een perroen, hoewel deze tweeherige stad nooit tot de Goede Steden van het Prinsbisdom behoorde.

Perroens in Waalse Goede Steden

Perroens zijn tegenwoordig nog te vinden in diverse Waalse plaatsen die ooit tot het prinsbisdom Luik behoorden, zoals Hoei, Verviers, Sart (gemeente Jalhay), Stavelot, Theux, Herve en Wezet. In Andenne is een perroen gemonteerd boven op een gietijzeren fontein.

De perroen van Wezet
De perroen van Verviers
De perroen van Theux
De perroen van Stavelot

Perroens in Dietse Goede Steden

In Belgisch-Limburg behoorden de meeste plaatsen tot het Dietssprekende deel van het prinsbisdom en hadden om die reden het recht een perroen op te richten: Bilzen, Oud-Rekem, Hasselt, Tongeren, Borgloon, Sint-Truiden, Herk-de-Stad, Montenaken (Gingelom), Maaseik, Peer, Stokkem en Bree. In Hamont is de pijnappel en het kruis van de perroen gecombineerd met een waterpomp. Maastricht is de enige Nederlandse stad met een perroen.

De perroen van Maaseik
De perroen van Stokkem
Hamontse pomp-perroen
De Maastrichtse perroen

De perroen als symbool

De Luikse perroen symboliseerde vanouds de vrijheid en de rechtspraak in het prinsbisdom Luik. Afbeeldingen van de eigenlijke perroen verwijzen naar deze symbolische betekenis.

Perroens in de heraldiek

Zowel de stad Luik als Sint-Truiden hebben de perroen opgenomen in het stadswapen.

Wapen van Luik met perroen
Wapensteen slagersgilde, Vleeshal, Luik
Wapen van Sint-Truiden met perroen
Wapensteen stadhuis van Sint-Truiden

Perroens in de kunst

Perroens worden veelvuldig afgebeeld in de beeldende kunst en op kunstvoorwerpen om een verband te leggen met de stad of het land Luik.

Allegorisch schilderij met perroen van Englebert Fisen
Fontein Vinâve d'Île, Luik: reliëf met perroen
Grand Curtius, Luik: perroen van geweerkolven
OLV-basiliek, Maastricht: gotisch venster kloostergang

Zie ook

Ding; een plaats waar recht werd gesproken die vaak met een steen werd aangeduid.

Zie de categorie Perrons van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.