Onechte gaviaal

De Nederlandse naam is te danken aan de zeer sterk verlengde, smalle snuit van de krokodil. De onechte gaviaal behoorde recentelijk enige tijd tot de gavialen, maar later werd de soort wederom onder de echte krokodillen geplaatst, nog wel in een aparte onderfamilie: Tomistomatinae. Het belangrijkste verschil tussen de 'echte' gaviaal en de onechte gaviaal is te zien aan de relatief iets langere snuit van de gaviaal, ook heeft deze laatste soort meer tanden. De wetenschappelijke naam verraadt enigszins de vorm van de bek; tomi betekent scherp en stoma betekent mond. De soortnaam schlegelii is een eerbetoon aan de Duitse bioloog Hermann Schlegel.

Met een lengte van vier meter is de onechte gaviaal een van de middelgrote soorten, sommige exemplaren worden nog iets langer.[4] De verlengde snuit is aan de voorzijde iets verdikt waar de neusgaten zitten. Op de bovenzijde van de kop hebben de beenplaten een zandloper-achtige omtrek. Het belangrijkste verschil met de gaviaal is de geleidelijke overgang van kop in snuit, de snuit van de gaviaal is bij de basis al smal. De kleur is olijfgroen tot grijsgroen, met onregelmatige donkere tot zwarte vlekken op de rug en flanken en een gebandeerde staart. Juveniele dieren hebben een sterkere, meer afstekende tekening.

Het aantal tanden varieert van 76 tot 84; 4 tot 6 rijen voortanden (premaxillair) en 15 of 16 rijen tanden (maxillair) in de bovenkaak en 19 of 20 rijen kiezen (mandibulair) in de onderkaak. De 'echte' gaviaal heeft in beginsel altijd meer dan 100 tanden.[5]

Het voedsel bestaat voornamelijk uit vis, waarvoor de bek uitermate geschikt is. Ook andere prooien als kreeftachtigen en andere ongewervelden en kleine zoogdieren die in het water leven of belanden worden gegrepen. De vrouwtjes zijn bij een lengte van 2,5 tot 3 meter geslachtsrijp en per legsel worden ongeveer 20 tot 60 vrij grote eitjes afgezet. Hiertoe wordt een nest gemaakt van plantaardig materiaal en als de jongen na ongeveer drie maanden uitkomen zijn ze op zichzelf aangewezen. Ze worden niet uitgegraven en ook niet beschermd door de moeder, in tegenstelling tot de meeste andere soorten krokodillen, en de sterfte is hoog. Aan de andere kant zijn de volwassen exemplaren taai en hebben weinig vijanden.

De onechte gaviaal komt voor in Maleisië, zuidelijk Thailand, zuidelijk Myanmar en in Indonesië op de eilanden Borneo, Java, Celebes en Sumatra. Waarschijnlijk komt de soort ook voor in Vietnam en is in Thailand vermoedelijk uitgestorven. Het aantal in het wild levende exemplaren wordt geschat op minder dan 2500.

De habitat bestaat uit grotere zoetwaterpartijen als meren, rivieren en moerassen. Er is niet veel bekend over de specifieke voorkeuren, de onechte gaviaal lijkt de beschutting van vegetatie en drijvende planten te waarderen.